«مهارت خودمراقبتي» را جدي بگيريم -1

اين روز‌ها خبر انتشار ويروس کرونا همه را درگير و نگران کرده است. کمتر کسي است که در اين کشور‌ها در طول روز بار‌ها و بارها اخبار مربوط به اين بيماري را پيگيري نكند. اخباري که گاه به دليل ضد و نقيض بودنشان اضطراب را در افراد افزايش مي‌دهند. براي مديريت و کنترل اين بيماري هم مسئولان وظيفه دارند و هم مردم و بدون مشارکت مردم کنترل شيوع و انتشار آن امري غيرممکن خواهد بود. طبيعتا در چنين شرايطي هر فردي بايد با توجه به اصل خودمراقبتي در اين مديريت کاهش شيوع ايفاي نقش کند. خودمراقبتي اقدامات و فعاليت‌هاي آگاهانه، آموخته‌شده و هدف‌داري است كه فرد به منظور حفظ حيات، حفظ و ارتقاي سلامت خود و خانواده‌اش انجام مي‌دهد. به عبارت ديگر خودمراقبتي قسمتي از زندگي روزانه مردم و شامل مراقبتي است كه به فرزندان، خانواده، دوستان، همسايگان و اجتماعات محلي نيز گسترش مي‌يابد. به‌طور کلي مي‌توان گفت خودمراقبتي شامل اعمالي است که مردم انجام مي‌دهند تا تندرست بمانند، سلامت ذهني و جسمي خود را حفظ كنند، نيازهاي اجتماعي و رواني خود را برآورده كنند، از مشکلات پيشگيري كنند، ‌ناخوشي‌ها و وضعيت‌هاي حاد را بهبود بخشند و نيز از سلامتشان در ابعاد زيستي، رواني و اجتماعي حفاظت کنند. تأملي بر مباني متعدد نشان مي‌دهد که براي ايجاد و حفظ سلامت خود، خانواده و جامعه بايد بدانيم که سلامت، پلي است که بر دو ستون خودمراقبتي و مهرباني استوار شده و استحکام اين دو ستون براي برقراري پل سلامت ضرورت دارد. در حقيقت خودمراقبتي و مهرباني، نخستين تجليات انرژي زندگي هستند که در کنار هم سلامت را پايه‌ريزي مي‌کنند و زمينه‌ساز جريان آزاد انواع ديگر انرژي مي‌شوند. اگر هرکدام از اين دو پل (خودمراقبتي و مهرباني) تضعيف يا تخريب شود، سلامت پل زندگي سالم و سازگارانه به خطر مي‌افتد اما اگر هر دو مستحکم باشند، پيمودن مسير آسان مي‌شود. با مهارت خودمراقبتي هر فردي از دانش، مهارت و توان خود به عنوان يک منبع به طور مستقل استفاده مي‌کند تا از سلامت خود مراقبت کند. البته در اين راه مي‌تواند از مشاوره ديگران نيز استفاده کند. در واقع مي‌توان گفت خودمراقبتي همان خودمديريتي و خوداتکايي است. خودمراقبتي نشان‌دهنده مسئوليت‌پذيري و تدبير افراد در مقابل سلامت خود از طريق اتخاذ سبک سالم زندگي است تا جلوي مشکلات گرفته شود. براي اين مهارت به چند ويژگي مي‌توان اشاره کرد؛ از جمله آنها مي‌توان به داوطلبانه‌بودن (ارادي‌بودن)، قابل يادگيري بودن (آموختني)، مسئوليتي همگاني براي حفظ سلامت همه‌جانبه خود، داراي قابليت اجرائي، بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي ديگران (در صورت لزوم)، انعطاف‌پذيربودن، کم‌هزينه‌بودن، جزئي‌بودن (برنامه‌ها کوچک/ ساده باشند) و... اشاره کرد. خودمراقبتي بستگي به فرهنگ و موقعيت افراد دارد، ظرفيت اقدام و انتخاب آنها را دربر مي‌گيرد و دانش، مهارت‌هاي زندگي، ارزش‌ها، انگيزه، جايگاه كنترل و احساس خودكارآمدي‌ فرد بر آن مؤثر است. بزرگ‌ترين دستاورد تقويت رويکرد خودمراقبتي اين است كه مردم رفتارهاي خودمراقبتي را به طور مناسب انتخاب و اجرا كنند. خودمراقبتي بيشتر روي جنبه‌هايي كه تحت كنترل فرد هستند، تمركز دارد و جايگزين مراقبت تخصصي و سازماني نيست بلكه مكمل آن و يكي از عوامل تعيين‌كننده ميزان و چگونگي استفاده از آن است. در اين مهارت تمرکز بيشتر روي پيشگيري از بروز مشکلات است تا مداخله بعد از بروز مشکلات و يكي از مفاهيم اصلي براي تأکيد بر رفتار سالم مثبت است. خودمراقبتي مي‌تواند به‌صورت مراقبت مشاركتي نيز باشد که مي‌توانند جزء كوچك يا بزرگي از خودمراقبتي را شامل شوند. در مراقبت مشاركتي افراد يا خانواده‌ها، كاركنان و... شريك هستند. نکته‌اي که در خودمراقبتي لازم است مد نظر قرار گيرد، اين است كه علاوه بر فرد، مراقبت سازماني هم بسيار مهم و اساسي است. ضمن اينکه مراقبت از مراقبان را هم نبايد فراموش کرد. موضوعي که الان براي کادر درمان درگير اين بيماري بايد مورد توجه قرار گيرد. نکته‌اي که کادر درمان بايد مورد توجه قرار دهند اين است که اگر براي دفاع از خود در برابر دردي که ديگران مي‌کشند، نتوانند احساساتشان را کنترل کنند يا اينکه تمام دردهاي آنها را با خود به خانه ببرند و اجازه دهند همانند آتشفشاني خاموش درونشان انباشته شود، در طولاني‌مدت با مشکلي بزرگ مواجه خواهند شد. کادر درمان بايد بپذيرند که با وجود همه جانفشاني‌هايي که مي‌کنند، ممکن است نتوانند همه مشکلات بيماران را حل کنند. اخباري که اين روز‌ها از فوت بيماران مي‌شنويم مصداق همين موضوع است.

اين مطلب ادامه دارد.

اين روز‌ها خبر انتشار ويروس کرونا همه را درگير و نگران کرده است. کمتر کسي است که در اين کشور‌ها در طول روز بار‌ها و بارها اخبار مربوط به اين بيماري را پيگيري نكند. اخباري که گاه به دليل ضد و نقيض بودنشان اضطراب را در افراد افزايش مي‌دهند. براي مديريت و کنترل اين بيماري هم مسئولان وظيفه دارند و هم مردم و بدون مشارکت مردم کنترل شيوع و انتشار آن امري غيرممکن خواهد بود. طبيعتا در چنين شرايطي هر فردي بايد با توجه به اصل خودمراقبتي در اين مديريت کاهش شيوع ايفاي نقش کند. خودمراقبتي اقدامات و فعاليت‌هاي آگاهانه، آموخته‌شده و هدف‌داري است كه فرد به منظور حفظ حيات، حفظ و ارتقاي سلامت خود و خانواده‌اش انجام مي‌دهد. به عبارت ديگر خودمراقبتي قسمتي از زندگي روزانه مردم و شامل مراقبتي است كه به فرزندان، خانواده، دوستان، همسايگان و اجتماعات محلي نيز گسترش مي‌يابد. به‌طور کلي مي‌توان گفت خودمراقبتي شامل اعمالي است که مردم انجام مي‌دهند تا تندرست بمانند، سلامت ذهني و جسمي خود را حفظ كنند، نيازهاي اجتماعي و رواني خود را برآورده كنند، از مشکلات پيشگيري كنند، ‌ناخوشي‌ها و وضعيت‌هاي حاد را بهبود بخشند و نيز از سلامتشان در ابعاد زيستي، رواني و اجتماعي حفاظت کنند. تأملي بر مباني متعدد نشان مي‌دهد که براي ايجاد و حفظ سلامت خود، خانواده و جامعه بايد بدانيم که سلامت، پلي است که بر دو ستون خودمراقبتي و مهرباني استوار شده و استحکام اين دو ستون براي برقراري پل سلامت ضرورت دارد. در حقيقت خودمراقبتي و مهرباني، نخستين تجليات انرژي زندگي هستند که در کنار هم سلامت را پايه‌ريزي مي‌کنند و زمينه‌ساز جريان آزاد انواع ديگر انرژي مي‌شوند. اگر هرکدام از اين دو پل (خودمراقبتي و مهرباني) تضعيف يا تخريب شود، سلامت پل زندگي سالم و سازگارانه به خطر مي‌افتد اما اگر هر دو مستحکم باشند، پيمودن مسير آسان مي‌شود. با مهارت خودمراقبتي هر فردي از دانش، مهارت و توان خود به عنوان يک منبع به طور مستقل استفاده مي‌کند تا از سلامت خود مراقبت کند. البته در اين راه مي‌تواند از مشاوره ديگران نيز استفاده کند. در واقع مي‌توان گفت خودمراقبتي همان خودمديريتي و خوداتکايي است. خودمراقبتي نشان‌دهنده مسئوليت‌پذيري و تدبير افراد در مقابل سلامت خود از طريق اتخاذ سبک سالم زندگي است تا جلوي مشکلات گرفته شود. براي اين مهارت به چند ويژگي مي‌توان اشاره کرد؛ از جمله آنها مي‌توان به داوطلبانه‌بودن (ارادي‌بودن)، قابل يادگيري بودن (آموختني)، مسئوليتي همگاني براي حفظ سلامت همه‌جانبه خود، داراي قابليت اجرائي، بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي ديگران (در صورت لزوم)، انعطاف‌پذيربودن، کم‌هزينه‌بودن، جزئي‌بودن (برنامه‌ها کوچک/ ساده باشند) و... اشاره کرد. خودمراقبتي بستگي به فرهنگ و موقعيت افراد دارد، ظرفيت اقدام و انتخاب آنها را دربر مي‌گيرد و دانش، مهارت‌هاي زندگي، ارزش‌ها، انگيزه، جايگاه كنترل و احساس خودكارآمدي‌ فرد بر آن مؤثر است. بزرگ‌ترين دستاورد تقويت رويکرد خودمراقبتي اين است كه مردم رفتارهاي خودمراقبتي را به طور مناسب انتخاب و اجرا كنند. خودمراقبتي بيشتر روي جنبه‌هايي كه تحت كنترل فرد هستند، تمركز دارد و جايگزين مراقبت تخصصي و سازماني نيست بلكه مكمل آن و يكي از عوامل تعيين‌كننده ميزان و چگونگي استفاده از آن است. در اين مهارت تمرکز بيشتر روي پيشگيري از بروز مشکلات است تا مداخله بعد از بروز مشکلات و يكي از مفاهيم اصلي براي تأکيد بر رفتار سالم مثبت است. خودمراقبتي مي‌تواند به‌صورت مراقبت مشاركتي نيز باشد که مي‌توانند جزء كوچك يا بزرگي از خودمراقبتي را شامل شوند. در مراقبت مشاركتي افراد يا خانواده‌ها، كاركنان و... شريك هستند. نکته‌اي که در خودمراقبتي لازم است مد نظر قرار گيرد، اين است كه علاوه بر فرد، مراقبت سازماني هم بسيار مهم و اساسي است. ضمن اينکه مراقبت از مراقبان را هم نبايد فراموش کرد. موضوعي که الان براي کادر درمان درگير اين بيماري بايد مورد توجه قرار گيرد. نکته‌اي که کادر درمان بايد مورد توجه قرار دهند اين است که اگر براي دفاع از خود در برابر دردي که ديگران مي‌کشند، نتوانند احساساتشان را کنترل کنند يا اينکه تمام دردهاي آنها را با خود به خانه ببرند و اجازه دهند همانند آتشفشاني خاموش درونشان انباشته شود، در طولاني‌مدت با مشکلي بزرگ مواجه خواهند شد. کادر درمان بايد بپذيرند که با وجود همه جانفشاني‌هايي که مي‌کنند، ممکن است نتوانند همه مشکلات بيماران را حل کنند. اخباري که اين روز‌ها از فوت بيماران مي‌شنويم مصداق همين موضوع است.

اين مطلب ادامه دارد.