تولید اجتماعی هنر و سینمای مدرن
شرق: «جامعه‌شناسی هنر: گزیده آثار» شامل چکیده‌ای از مهم‌ترین و اساسی‌ترین متون نویسندگان معاصر در حوزه جامعه‌شناسی هنر است که با ویراستاری جرمی تنر و ترجمه حسن خیاطی در نشر علمی و فرهنگی منتشر شده است. این کتاب درواقع مقدمه‌ای درباره مباحث و نظریه‌های اصلی جامعه‌شناسی هنر برای دانشجویان یا علاقه‌مندان به این حوزه است. کتاب از پنج بخش تشکیل شده که در آنها درون‌مایه‌های کلیدی جامعه‌شناسی و تاریخ هنر به بحث گذاشته شده است. عناوین این فصل‌ها عبارت‌اند از: نظریه کلاسیک جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی هنر، تولید اجتماعی هنر، جامعه‌شناسی هنرمند، موزه‌ها و ساخت اجتماعی فرهنگ والا و درنهایت جامعه‌شناسی، شکل زیباییشناختی و ویژگی خاص هنر. کتاب همچنین جستاری مقدماتی دارد که در آن آثار برگزیده این حوزه در بافت سنت‌های جامعه‌شناسی و تاریخ هنر مدنظر قرار گرفته‌اند و ریشه‌ها و رشد این دو رشته علمی با هم مقایسه شده‌اند. همچنین، به گفت‌وگوی بین‌رشته‌ای میان جامعه‌شناسی و تاریخ هنر هم توجه شده و شرح مختصر و جامعی از این بحث ارائه شده است. به این ترتیب این کتاب برگزیده‌ای از متن‌های اساسی برای دانشجویان جامعه‌شناسی هنر و دانشجویان
تاریخ هنر است. در بخش مقدمه، جامعه‌شناسی و تاریخ هنر رشته‌های علمی جدیدی در نظر گرفته شده‌اند که با توسعه ساختارهای اجتماعی و نهادهای فرهنگی مدرن در قرن نوزدهم رشد کردند. نویسنده کتاب، جرمی تنر، مدرس هنر و باستان‌شناسی یونان و روم و برنامه‌ریز تحصیلات تکمیلی در بخش باستان‌شناسی و هنر تطبیقی در کالج دانشگاه لندن است. او در این کتاب، تلاش کرده تا مقدمه‌ای برای آشنایی با متون اصلی جامعه‌شناسی هنر، از منابع قرن نوزدهم آن در مارکسیسم تا نظریه‌پردازان معاصر، فراهم کند. هر بخش کتاب با شرحی مقدماتی و کوتاه آغاز می‌شود. این شرح‌ها درباره رهیافت‌ها و موضوعات اصلی جامعه‌شناسی هنر در هر کدام از آن حوزه‌هاست و در آنها به خصوص تلاش می‌شود تا تمایز رهیافت‌های جامعه‌شناختی با رهیافت‌های اصلی تاریخ هنر مشخص شود و حوزه‌هایی برای همکاری این دو رشته و بهره‌مندی آنها از بینش‌های عمیق‌تر یکدیگر نشان داده شود. در این شرح‌های مقدماتی پس‌زمینه‌های فکری و مفاهیم کلیدی هر کدام از این متون نیز معرفی و تشریح شده است. نویسنده در پیشگفتارش به دو هدف عمده کتاب اشاره کرده است؛ نخست اینکه کتاب از نظر فکری هیجان‌انگیز باشد و به آثار
مهم‌ترین جامعه‌شناسان از قرن نوزدهم تا امروز بپردازد و سپس اینکه بین‌رشته‌ای باشد: «بهترین نوشته‌های تاریخ هنر، حداقل به‌طور تلویحی، متضمن بینش‌های جامعه‌شناختی است و محور پژوهش بهترین آثار جامعه‌شناسی هنر پرسش‌های مرتبط با عاملیت هنری و شکل زیباییشناختی است. در نتیجه یکی از اهداف اولیه این متون برگزیده فراهم‌آوردن وضعیتی است تا دانشجویان تاریخ هنر راحت‌تر متوجه شوند از بررسی نظام‌مندتر دیدگاه‌های جامعه‌شناختی درباره هنر، چه بهره بالقوه‌ای می‌برند. جامعه‌شناسان نیز به سنتی انتقادی در اندیشه تاریخ هنر و جامعه‌شناسی هنر دسترسی خواهند داشت که به آنها اجازه می‌دهد به گونه‌ای متنوع‌تر و زیبایی‌شناختی‌تر، یعنی به شیوه‌ای که پیش‌تر در حوزه اندیشه جامعه‌شناختی مرسوم بوده است، به مسائل معاصر توجه کنند».
«مدرنیسم در سینما» عنوان کتابی است از آندراش بالینت کوواچ که با ترجمه محمدرضا سهرابی در نشر علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است. نویسنده کتاب، منتقد فیلم و استاد دانشگاه ای‌ال‌تی‌ای بوداپست مجارستان است که در آنجا دروسی مثل تاریخ سینمای مدرن، تحلیل فیلم و نظریه شناختی سینما را تدریس می‌کند. همان‌طور که مترجم نیز در مقدمهاش اشاره کرده، کوواچ در این کتاب ابتدا به تاریخچه پیدایش اصطلاح مدرن می‌پردازد و سپس با استناد به مدارک تلاش می‌کند تفاوت‌های ظریف مفاهیم و اصطلاحاتی مانندن مدرن، مدرنیته، مدرنیسم، مدرنیست و آوانگارد را که بعضا هم‌پوشانی دارند روشن کند. او سپس به چگونگی رابطه بین مدرنیسم و سینما پرداخته و همچنین نحوه شکل‌گیری سینمای هنری مدرنیستی و چگونگی ایجاد جشنواره‌های مهم سینمایی را شرح داده است. نویسنده در بخش‌های دیگر توضیحات کاملی درباره فرم‌ها، ژانرها، الگوها و سبک‌های مدرنیستی، مثال‌هایی از فیلم‌سازان مشهوری همچون کارل تئودور درایر، روبر برسون، اینگمار برگمن، میکل آنجلو آنتونیونی، لوئیس بونوئل، فدریکو فلینی، پی‌یر پائولو پازولینی و ژان- لوک گدار ارائه می‌کند. نکته قابل توجه کتاب اینکه نویسنده نه فقط
بخشی از اروپا، بلکه به تمامی بخش‌های آن توجه داشته است به طوری که بخش عمده‌ای از کتاب را به بحث درباره سینمای اروپای شرقی و فیلم‌سازانی مثل آندری تارکوفسکی، میکلوش یانچو، میلوش فورمن و یژی کاوالروویچ اختصاص داده است. مترجم در مقدمهاش نوشته که نویسنده در این کتاب با نگاهی عمیق و همه‌جانبه، ضمن بررسی تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و هنری نحوه شکل‌گیری و تکامل مدرنیسم در سینما، بحث‌های نظری و فلسفی مهمی را نیز ارائه کرده و از این رهگذر به آرای فیلسوفانی مانند نیچه، سارتر، بارت و دلوز پرداخته است. علاوه بر این، به شکلی گذرا به ارتباط میان مدرنیسم و پسامدرنیسم در سینما، تأثیرات متقابل این دو بر یکدیگر و تفاوت این دو به خصوص از نظر ساختار و روایت سینمایی و چگونگی شکل‌گیری پسامدرنیسم پرداخته است. در بخشی از مقدمه نویسنده نیز می‌خوانیم: «مدرنیسم الان دیگر به تاریخ سینما پیوسته است نه به این علت که آغاز آن به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد، بلکه اساسا به این دلیل که فیلم‌های هنری کنونی با آثار دهه 1960 به نحو چشمگیری تفاوت دارند و به این دلیل که این تفاوتِ قابل ملاحظه و نظام‌مند، بیست سال و اندی است که وجود دارد؛ یعنی
دوره زمانی‌ای که برای بررسی تاریخی مجموعه فیلم‌های هنری مدرن اروپایی و ویژگی‌های زیبا‌شناختی و مضمونی آن مناسب است. این کتاب طبقه‌بندی تاریخی‌ای از جریان‌های مختلف در سینمای مدرن اروپا ارائه می‌کند و محدوده زمانی بین اواسط دهه 1950 تا میانه دهه 1970را شامل می‌شود».
شرق: «جامعه‌شناسی هنر: گزیده آثار» شامل چکیده‌ای از مهم‌ترین و اساسی‌ترین متون نویسندگان معاصر در حوزه جامعه‌شناسی هنر است که با ویراستاری جرمی تنر و ترجمه حسن خیاطی در نشر علمی و فرهنگی منتشر شده است. این کتاب درواقع مقدمه‌ای درباره مباحث و نظریه‌های اصلی جامعه‌شناسی هنر برای دانشجویان یا علاقه‌مندان به این حوزه است. کتاب از پنج بخش تشکیل شده که در آنها درون‌مایه‌های کلیدی جامعه‌شناسی و تاریخ هنر به بحث گذاشته شده است. عناوین این فصل‌ها عبارت‌اند از: نظریه کلاسیک جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسی هنر، تولید اجتماعی هنر، جامعه‌شناسی هنرمند، موزه‌ها و ساخت اجتماعی فرهنگ والا و درنهایت جامعه‌شناسی، شکل زیباییشناختی و ویژگی خاص هنر. کتاب همچنین جستاری مقدماتی دارد که در آن آثار برگزیده این حوزه در بافت سنت‌های جامعه‌شناسی و تاریخ هنر مدنظر قرار گرفته‌اند و ریشه‌ها و رشد این دو رشته علمی با هم مقایسه شده‌اند. همچنین، به گفت‌وگوی بین‌رشته‌ای میان جامعه‌شناسی و تاریخ هنر هم توجه شده و شرح مختصر و جامعی از این بحث ارائه شده است. به این ترتیب این کتاب برگزیده‌ای از متن‌های اساسی برای دانشجویان جامعه‌شناسی هنر و دانشجویان
تاریخ هنر است. در بخش مقدمه، جامعه‌شناسی و تاریخ هنر رشته‌های علمی جدیدی در نظر گرفته شده‌اند که با توسعه ساختارهای اجتماعی و نهادهای فرهنگی مدرن در قرن نوزدهم رشد کردند. نویسنده کتاب، جرمی تنر، مدرس هنر و باستان‌شناسی یونان و روم و برنامه‌ریز تحصیلات تکمیلی در بخش باستان‌شناسی و هنر تطبیقی در کالج دانشگاه لندن است. او در این کتاب، تلاش کرده تا مقدمه‌ای برای آشنایی با متون اصلی جامعه‌شناسی هنر، از منابع قرن نوزدهم آن در مارکسیسم تا نظریه‌پردازان معاصر، فراهم کند. هر بخش کتاب با شرحی مقدماتی و کوتاه آغاز می‌شود. این شرح‌ها درباره رهیافت‌ها و موضوعات اصلی جامعه‌شناسی هنر در هر کدام از آن حوزه‌هاست و در آنها به خصوص تلاش می‌شود تا تمایز رهیافت‌های جامعه‌شناختی با رهیافت‌های اصلی تاریخ هنر مشخص شود و حوزه‌هایی برای همکاری این دو رشته و بهره‌مندی آنها از بینش‌های عمیق‌تر یکدیگر نشان داده شود. در این شرح‌های مقدماتی پس‌زمینه‌های فکری و مفاهیم کلیدی هر کدام از این متون نیز معرفی و تشریح شده است. نویسنده در پیشگفتارش به دو هدف عمده کتاب اشاره کرده است؛ نخست اینکه کتاب از نظر فکری هیجان‌انگیز باشد و به آثار
مهم‌ترین جامعه‌شناسان از قرن نوزدهم تا امروز بپردازد و سپس اینکه بین‌رشته‌ای باشد: «بهترین نوشته‌های تاریخ هنر، حداقل به‌طور تلویحی، متضمن بینش‌های جامعه‌شناختی است و محور پژوهش بهترین آثار جامعه‌شناسی هنر پرسش‌های مرتبط با عاملیت هنری و شکل زیباییشناختی است. در نتیجه یکی از اهداف اولیه این متون برگزیده فراهم‌آوردن وضعیتی است تا دانشجویان تاریخ هنر راحت‌تر متوجه شوند از بررسی نظام‌مندتر دیدگاه‌های جامعه‌شناختی درباره هنر، چه بهره بالقوه‌ای می‌برند. جامعه‌شناسان نیز به سنتی انتقادی در اندیشه تاریخ هنر و جامعه‌شناسی هنر دسترسی خواهند داشت که به آنها اجازه می‌دهد به گونه‌ای متنوع‌تر و زیبایی‌شناختی‌تر، یعنی به شیوه‌ای که پیش‌تر در حوزه اندیشه جامعه‌شناختی مرسوم بوده است، به مسائل معاصر توجه کنند».
«مدرنیسم در سینما» عنوان کتابی است از آندراش بالینت کوواچ که با ترجمه محمدرضا سهرابی در نشر علمی و فرهنگی به چاپ رسیده است. نویسنده کتاب، منتقد فیلم و استاد دانشگاه ای‌ال‌تی‌ای بوداپست مجارستان است که در آنجا دروسی مثل تاریخ سینمای مدرن، تحلیل فیلم و نظریه شناختی سینما را تدریس می‌کند. همان‌طور که مترجم نیز در مقدمهاش اشاره کرده، کوواچ در این کتاب ابتدا به تاریخچه پیدایش اصطلاح مدرن می‌پردازد و سپس با استناد به مدارک تلاش می‌کند تفاوت‌های ظریف مفاهیم و اصطلاحاتی مانندن مدرن، مدرنیته، مدرنیسم، مدرنیست و آوانگارد را که بعضا هم‌پوشانی دارند روشن کند. او سپس به چگونگی رابطه بین مدرنیسم و سینما پرداخته و همچنین نحوه شکل‌گیری سینمای هنری مدرنیستی و چگونگی ایجاد جشنواره‌های مهم سینمایی را شرح داده است. نویسنده در بخش‌های دیگر توضیحات کاملی درباره فرم‌ها، ژانرها، الگوها و سبک‌های مدرنیستی، مثال‌هایی از فیلم‌سازان مشهوری همچون کارل تئودور درایر، روبر برسون، اینگمار برگمن، میکل آنجلو آنتونیونی، لوئیس بونوئل، فدریکو فلینی، پی‌یر پائولو پازولینی و ژان- لوک گدار ارائه می‌کند. نکته قابل توجه کتاب اینکه نویسنده نه فقط
بخشی از اروپا، بلکه به تمامی بخش‌های آن توجه داشته است به طوری که بخش عمده‌ای از کتاب را به بحث درباره سینمای اروپای شرقی و فیلم‌سازانی مثل آندری تارکوفسکی، میکلوش یانچو، میلوش فورمن و یژی کاوالروویچ اختصاص داده است. مترجم در مقدمهاش نوشته که نویسنده در این کتاب با نگاهی عمیق و همه‌جانبه، ضمن بررسی تاریخی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و هنری نحوه شکل‌گیری و تکامل مدرنیسم در سینما، بحث‌های نظری و فلسفی مهمی را نیز ارائه کرده و از این رهگذر به آرای فیلسوفانی مانند نیچه، سارتر، بارت و دلوز پرداخته است. علاوه بر این، به شکلی گذرا به ارتباط میان مدرنیسم و پسامدرنیسم در سینما، تأثیرات متقابل این دو بر یکدیگر و تفاوت این دو به خصوص از نظر ساختار و روایت سینمایی و چگونگی شکل‌گیری پسامدرنیسم پرداخته است. در بخشی از مقدمه نویسنده نیز می‌خوانیم: «مدرنیسم الان دیگر به تاریخ سینما پیوسته است نه به این علت که آغاز آن به دهه‌ها قبل بازمی‌گردد، بلکه اساسا به این دلیل که فیلم‌های هنری کنونی با آثار دهه 1960 به نحو چشمگیری تفاوت دارند و به این دلیل که این تفاوتِ قابل ملاحظه و نظام‌مند، بیست سال و اندی است که وجود دارد؛ یعنی
دوره زمانی‌ای که برای بررسی تاریخی مجموعه فیلم‌های هنری مدرن اروپایی و ویژگی‌های زیبا‌شناختی و مضمونی آن مناسب است. این کتاب طبقه‌بندی تاریخی‌ای از جریان‌های مختلف در سینمای مدرن اروپا ارائه می‌کند و محدوده زمانی بین اواسط دهه 1950 تا میانه دهه 1970را شامل می‌شود».