اطلاعات منتشرشده از معاملات شهرداری کامل است
بهاره آروین*
به‌تازگی نقدی درخصوص سامانه شفافیت شهرداری تهران در روزنامه «شرق» منتشر شد که به نکات مهمی اشاره می‌کند و اتفاقا شورای اسلامی شهر تهران در خرداد ۹۷ همسو با انتقاد مطرح‌شده و هم‌زمان با طراحی مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و انتشار عمومی اطلاعات معاملات» به این نکات توجه کرده است. در این نقد اشاره شده که صرف انتشار عنوان، موضوع، مبلغ و اطلاعات طرف قراردادها در وب‌سایت شفاف بیش از آنکه موجب شفافیت شود، اسباب ابهام و شبهه را فراهم می‌آورد. همچنین تأکید شده است که اطلاعاتی مانند مدت قرارداد، شرح خدمات، تضمین‌های قراردادی، نیروی انسانی قرارداد، تجهیزات و امکانات موردنیاز، شیوه پرداخت، کسور قانونی مانند بیمه و مالیات و نظایر آن است که می‌تواند سلامت یا عدم سلامت یک قرارداد را نشان دهد و انتشار چنین اطلاعاتی برای تحقق واقعی شفافیت ضروری است. در پاسخ باید گفت توجه به چنین نکته‌ای درست است و برای تحقق واقعی شفافیت باید اقلام اطلاعاتی متعددی از هر معامله منتشر شود اما چنین نقدی به سامانه شفافیت وارد نیست؛ چراکه همه ضروریات مورد اشاره علاوه بر اینکه در مصوبه شورای شهر لحاظ شده، هم‌اکنون روی وب‌سایت شفاف یا همان سامانه شفافیت نیز موجود است اما ممکن است به دلیل نحوه نمایش اطلاعات از چشم برخی پنهان مانده باشد. اگر به وب‌سایت شفاف نگاه کنید، در قسمت اطلاعات منتشرشده از قراردادهای شهرداری تهران آخرین ستون تحت عنوان «جزئیات بیشتر» حالتی کشویی دارد که در صورت لمس آن، اطلاعات کاملی درخصوص هر قرارداد نمایش داده می‌شود؛ اما افراد معمولا به آن ستون توجه نمی‌کنند. اگر روی این گزینه کلیک کنید، ردیفی تحت عنوان «فایل‌های قرارداد» مشاهده می‌کنید که پیوست‌های قرارداد را در دسترس گذاشته است. در این قسمت متن قرارداد، شرح خدمات، پیوست‌های فنی، شرایط عمومی پیمان، شرایط خصوصی پیمان و صورتجلسه کمیسیون معاملات ضمیمه شده است. در میان فایل‌های قرارداد، صورتجلسه کمیسیون معاملات از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه حاوی اطلاعات مهمی مانند شرکت‌کنندگان مناقصه یا مزایده، حاضران در جلسه، قیمت‌های پیشنهادی، قیمت برنده، امضاکنندگان قرارداد و امضاکنندگان صورتجلسه است که تحلیل خوبی درخصوص سلامت یا عدم سلامت قرارداد به دست می‌دهد. یکی دیگر از اطلاعات حائز اهمیت، آگهی معاملات است که شهرداری را ملزم کردیم تصویر آن را روی وب‌سایت شفاف منتشر کند. اهمیت این آیتم به آن جهت است که بعضا آگهی‌ها در نشریات دست‌چندم منتشر می‌شوند تا کسی از آنها مطلع نشود و مناقصه یا مزایده تنها با یک شرکت‌کننده انجام شود. اساسا در تبصره دوم ماده یک مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری» که در تاریخ اول خرداد‌ماه ۱۳۹۷ به تصویب شورای شهر تهران رسیده است، تأکید شده درخصوص هریک از معاملات باید حداقل ۱۲ آیتم به‌صورت برخط در دسترس آحاد شهروندان قرار گیرد که شامل آگهی و فراخوان مناقصه/ مزایده/سرمایه‌گذاری، نام و مشخصات اعضای کمیسیون/ مناقصه‌گران و حاضران در جلسات مناقصات/ مزایدات/ ترک تشریفات، اسناد فراخوان معامله، روش و مراحل ارزیابی و شیوه تعیین برنده، صورتجلسات و نتایج ارزیابی‌های توانمندی فنی و مالی، نام و مشخصات برنده یا برندگان شامل نام شخص حقوقی و اشخاص حقیقی امضاکننده به همراه شناسه ملی و کد اقتصادی، نام و مشخصات کارفرما شامل نام سازمان و امضاکنندگان از سوی سازمان، موضوع و شرح خدمات قرارداد، مبلغ معامله و نحوه پرداخت، تاریخ شروع و پایان قرارداد، هر نوع تغییر در قرارداد اعم از اصلاحیه/ متمم/الحاقیه و همچنین نام و مشخصات ناظر قرارداد می‌شود. این ۱۲ آیتم براساس بررسی‌های کارشناسی در مصوبه قید شده و برای انتشار عمومی هریک از آنها ضرورت‌ها و دلایل موجه و کارشناسانه وجود داشته است. پس از تصویب و ابلاغ مصوبه از آنجا که تکمیل این اطلاعات هنوز در سامانه معاملات اجباری نبود، بعضا واحدهای اجرائی نسبت به بارگذاری همه اطلاعات در سامانه اقدام نمی‌کردند. به همین دلیل در گام بعدی تکمیل همه فیلدهای اطلاعاتی را در سامانه معاملات اجباری کردیم. پس از این اقدام نیز اگرچه اطلاعات بارگذاری می‌شد اما خالی از نواقص و ایرادهای تعمدی یا غیرتعمدی نبود که سیاست‌هایی به کار بستیم تا اطلاعات در حد ممکن بازنگری شده و نواقص آن اصلاح شود. درنهایت تمامی اقلام اطلاعاتی مذکور با تلاش و پیگیری‌های متعدد کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران در همکاری با شهرداری و در گام‌های مختلف منتشر شد. در‌حال‌حاضر تنها آیتم مهمی که از معاملات شهرداری تهران در وب‌سایت شفاف منتشر نمی‌شود، وجه پرداخت‌شده به هر قرارداد است که البته در زمره ۱۲ آیتم الزامی مصوبه قرار ندارد اما تمایل بسیاری به انتشار آن داشتیم که متأسفانه این توفیق حاصل نشد.
همچنین ممکن است فایل‌های پیوست برای برخی از قراردادها موجود نباشد. ستون «تاریخ انعقاد قرارداد» در وب‌سایت شفاف حالتی کشویی دارد که اگر فلش بالایی را لمس کنید، ترتیب نمایش قراردادها جدید به قدیم می‌شود و بالعکس. اکثریت قراردادهای دو سال اخیر (از نیمه ۹۸) دارای فایل پیوست هستند؛ در واقع همه قراردادهای مناطق از این تاریخ به بعد فایل پیوست دارند و اکثریت پیوست‌های مربوط به واحدهای تابعه نیز با توجه به تاریخی که بارگذاری آنها برای هر واحد اجباری شده باشد، منتشر شده‌اند. اما قراردادهای قدیمی‌تر با توجه به اختیاری‌بودن تکمیل فیلدها در آن تاریخ، در مناطق و واحدهای تابعه بعضا از فایل پیوست برخوردار نیستند. نکته پایانی که اشاره به آن ضروری می‌نماید، این است که مطابق مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری» مسئولیت صحت اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت شفاف بر عهده دو گروه است؛ یکی بالاترین مقام‌های اجرائی هر واحد یعنی مدیران عامل واحدهای تابعه و شهرداران مناطق و دیگری ذی‌حسابان شهرداری از سوی معاونت مالی شهرداری تهران مأمور نظارت بر امور مالی واحدها می‌شوند، بنابراین اگر آیتمی
برای یک قرارداد منتشر نشده است، بالاترین مقام آن واحد اجرائی باید مؤاخذه شود. در اصل هدف شفافیت فعال‌شدن نظارت همگانی است تا تخلفات کشف شود؛ بنابراین واحدهای اجرائی که اطلاعات قراردادهایشان را منتشر نکرده‌اند یا همه آیتم‌های یک قرارداد را بارگذاری نکرده‌اند با کمک شهروندان و متخصصان شناسایی می‌شوند تا مورد بازخواست نهادهای نظارتی قرار گیرند. شایان ذکر است یادداشت «نقد سامانه شفافیت شهرداری تهران» در لینک زیر قابل دسترس است:
sharghdaily.com/fa/main/detail/295131
* رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران
به‌تازگی نقدی درخصوص سامانه شفافیت شهرداری تهران در روزنامه «شرق» منتشر شد که به نکات مهمی اشاره می‌کند و اتفاقا شورای اسلامی شهر تهران در خرداد ۹۷ همسو با انتقاد مطرح‌شده و هم‌زمان با طراحی مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و انتشار عمومی اطلاعات معاملات» به این نکات توجه کرده است. در این نقد اشاره شده که صرف انتشار عنوان، موضوع، مبلغ و اطلاعات طرف قراردادها در وب‌سایت شفاف بیش از آنکه موجب شفافیت شود، اسباب ابهام و شبهه را فراهم می‌آورد. همچنین تأکید شده است که اطلاعاتی مانند مدت قرارداد، شرح خدمات، تضمین‌های قراردادی، نیروی انسانی قرارداد، تجهیزات و امکانات موردنیاز، شیوه پرداخت، کسور قانونی مانند بیمه و مالیات و نظایر آن است که می‌تواند سلامت یا عدم سلامت یک قرارداد را نشان دهد و انتشار چنین اطلاعاتی برای تحقق واقعی شفافیت ضروری است. در پاسخ باید گفت توجه به چنین نکته‌ای درست است و برای تحقق واقعی شفافیت باید اقلام اطلاعاتی متعددی از هر معامله منتشر شود اما چنین نقدی به سامانه شفافیت وارد نیست؛ چراکه همه ضروریات مورد اشاره علاوه بر اینکه در مصوبه شورای شهر لحاظ شده، هم‌اکنون روی وب‌سایت شفاف یا همان سامانه شفافیت نیز موجود است اما ممکن است به دلیل نحوه نمایش اطلاعات از چشم برخی پنهان مانده باشد. اگر به وب‌سایت شفاف نگاه کنید، در قسمت اطلاعات منتشرشده از قراردادهای شهرداری تهران آخرین ستون تحت عنوان «جزئیات بیشتر» حالتی کشویی دارد که در صورت لمس آن، اطلاعات کاملی درخصوص هر قرارداد نمایش داده می‌شود؛ اما افراد معمولا به آن ستون توجه نمی‌کنند. اگر روی این گزینه کلیک کنید، ردیفی تحت عنوان «فایل‌های قرارداد» مشاهده می‌کنید که پیوست‌های قرارداد را در دسترس گذاشته است. در این قسمت متن قرارداد، شرح خدمات، پیوست‌های فنی، شرایط عمومی پیمان، شرایط خصوصی پیمان و صورتجلسه کمیسیون معاملات ضمیمه شده است. در میان فایل‌های قرارداد، صورتجلسه کمیسیون معاملات از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه حاوی اطلاعات مهمی مانند شرکت‌کنندگان مناقصه یا مزایده، حاضران در جلسه، قیمت‌های پیشنهادی، قیمت برنده، امضاکنندگان قرارداد و امضاکنندگان صورتجلسه است که تحلیل خوبی درخصوص سلامت یا عدم سلامت قرارداد به دست می‌دهد. یکی دیگر از اطلاعات حائز اهمیت، آگهی معاملات است که شهرداری را ملزم کردیم تصویر آن را روی وب‌سایت شفاف منتشر کند. اهمیت این آیتم به آن جهت است که بعضا آگهی‌ها در نشریات دست‌چندم منتشر می‌شوند تا کسی از آنها مطلع نشود و مناقصه یا مزایده تنها با یک شرکت‌کننده انجام شود. اساسا در تبصره دوم ماده یک مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری» که در تاریخ اول خرداد‌ماه ۱۳۹۷ به تصویب شورای شهر تهران رسیده است، تأکید شده درخصوص هریک از معاملات باید حداقل ۱۲ آیتم به‌صورت برخط در دسترس آحاد شهروندان قرار گیرد که شامل آگهی و فراخوان مناقصه/ مزایده/سرمایه‌گذاری، نام و مشخصات اعضای کمیسیون/ مناقصه‌گران و حاضران در جلسات مناقصات/ مزایدات/ ترک تشریفات، اسناد فراخوان معامله، روش و مراحل ارزیابی و شیوه تعیین برنده، صورتجلسات و نتایج ارزیابی‌های توانمندی فنی و مالی، نام و مشخصات برنده یا برندگان شامل نام شخص حقوقی و اشخاص حقیقی امضاکننده به همراه شناسه ملی و کد اقتصادی، نام و مشخصات کارفرما شامل نام سازمان و امضاکنندگان از سوی سازمان، موضوع و شرح خدمات قرارداد، مبلغ معامله و نحوه پرداخت، تاریخ شروع و پایان قرارداد، هر نوع تغییر در قرارداد اعم از اصلاحیه/ متمم/الحاقیه و همچنین نام و مشخصات ناظر قرارداد می‌شود. این ۱۲ آیتم براساس بررسی‌های کارشناسی در مصوبه قید شده و برای انتشار عمومی هریک از آنها ضرورت‌ها و دلایل موجه و کارشناسانه وجود داشته است. پس از تصویب و ابلاغ مصوبه از آنجا که تکمیل این اطلاعات هنوز در سامانه معاملات اجباری نبود، بعضا واحدهای اجرائی نسبت به بارگذاری همه اطلاعات در سامانه اقدام نمی‌کردند. به همین دلیل در گام بعدی تکمیل همه فیلدهای اطلاعاتی را در سامانه معاملات اجباری کردیم. پس از این اقدام نیز اگرچه اطلاعات بارگذاری می‌شد اما خالی از نواقص و ایرادهای تعمدی یا غیرتعمدی نبود که سیاست‌هایی به کار بستیم تا اطلاعات در حد ممکن بازنگری شده و نواقص آن اصلاح شود. درنهایت تمامی اقلام اطلاعاتی مذکور با تلاش و پیگیری‌های متعدد کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران در همکاری با شهرداری و در گام‌های مختلف منتشر شد. در‌حال‌حاضر تنها آیتم مهمی که از معاملات شهرداری تهران در وب‌سایت شفاف منتشر نمی‌شود، وجه پرداخت‌شده به هر قرارداد است که البته در زمره ۱۲ آیتم الزامی مصوبه قرار ندارد اما تمایل بسیاری به انتشار آن داشتیم که متأسفانه این توفیق حاصل نشد.
همچنین ممکن است فایل‌های پیوست برای برخی از قراردادها موجود نباشد. ستون «تاریخ انعقاد قرارداد» در وب‌سایت شفاف حالتی کشویی دارد که اگر فلش بالایی را لمس کنید، ترتیب نمایش قراردادها جدید به قدیم می‌شود و بالعکس. اکثریت قراردادهای دو سال اخیر (از نیمه ۹۸) دارای فایل پیوست هستند؛ در واقع همه قراردادهای مناطق از این تاریخ به بعد فایل پیوست دارند و اکثریت پیوست‌های مربوط به واحدهای تابعه نیز با توجه به تاریخی که بارگذاری آنها برای هر واحد اجباری شده باشد، منتشر شده‌اند. اما قراردادهای قدیمی‌تر با توجه به اختیاری‌بودن تکمیل فیلدها در آن تاریخ، در مناطق و واحدهای تابعه بعضا از فایل پیوست برخوردار نیستند. نکته پایانی که اشاره به آن ضروری می‌نماید، این است که مطابق مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی اطلاعات معاملات شهرداری» مسئولیت صحت اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت شفاف بر عهده دو گروه است؛ یکی بالاترین مقام‌های اجرائی هر واحد یعنی مدیران عامل واحدهای تابعه و شهرداران مناطق و دیگری ذی‌حسابان شهرداری از سوی معاونت مالی شهرداری تهران مأمور نظارت بر امور مالی واحدها می‌شوند، بنابراین اگر آیتمی
برای یک قرارداد منتشر نشده است، بالاترین مقام آن واحد اجرائی باید مؤاخذه شود. در اصل هدف شفافیت فعال‌شدن نظارت همگانی است تا تخلفات کشف شود؛ بنابراین واحدهای اجرائی که اطلاعات قراردادهایشان را منتشر نکرده‌اند یا همه آیتم‌های یک قرارداد را بارگذاری نکرده‌اند با کمک شهروندان و متخصصان شناسایی می‌شوند تا مورد بازخواست نهادهای نظارتی قرار گیرند. شایان ذکر است یادداشت «نقد سامانه شفافیت شهرداری تهران» در لینک زیر قابل دسترس است:
sharghdaily.com/fa/main/detail/295131
* رئیس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای شهر تهران