قصه پر غصه توسعه اینترنت ثابت شیرین خواهد شد؟

تمام دولت‌هایی که در ۸ سال گذشته سر کار آمده‌اند، بارها اعلام کردند که در توسعه اینترنت ثابت غفلت شده و عدم بهسازی زیرساخت‌های اینترنت و انحصاری که در این خصوص شکل گرفته، این عقب‌ماندگی را رقم زده است. توسعه زیرساخت‌های اینترنت ثابت از ابتدای دهه ۹۰  کلید خورد، اما تاکنون کمتر از ۶ درصد کاربران ایرانی به اینترنت از طریق فیبرنوری دسترسی دارند. حتی عیسی‌ زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم که در کنار تمام محدودیت‌هایی که برای اینترنت در زمان مدیریتش به وجود آورد، توسعه فیبرنوری را شعار اصلی کار خود در وزارت ارتباطات قرار داد، با این حال همچنان این پروژه به کندی پیش می‌رود.

به گزارش «فن‌زی» در جدیدترین اظهار نظر، ستار هاشمی، وزیر ارتباطات وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه دولت چهاردهم برنامه مدونی برای توسعه فیبرنوری دارد، اعلام کرد: «مادامی که تقاضا برای استفاده از ظرفیت فیبرنوری در کشور وجود داشته باشد، درخواست‌های مردم به دلیل کمبود منابع و یا سرمایه‌گذاری متوقف نخواهد شد و قطعا امسال در این حوزه اتفاقات خوبی می‌افتد.»

او به ایرنا گفته است: «در طول سنوات گذشته، بیشتر سرمایه‌گذاری‌های انجام شده با محوریت اینترنت و ارتباطات سیار بوده است، در دولت چهاردهم تمرکز بر توسعه ارتباطات ثابت به عنوان یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر مطرح است و به طور قطع توسعه فیبر نوری در دولت چهاردهم دنبال خواهد شد.»

او تاکید کرده که در این دولت به جای پوشش تمرکز روی اتصال خواهد بود. هاشمی در این مورد توضیح داد:‌ «ما شعار «اتصال و کیفیت» را در دستور کار خود قرار داده‌ایم، بدین معنا که هنگامی عنوان «موفق» را به یک پروژه می‌دهیم که مردم نتیجه آنرا در زندگی خود به صورت ملموس احساس کنند.»

به گفته او هم اکنون اسناد و مشوق‌ها  برای اجرای درست پروژه فیبر نوری به روز رسانی شده و اساسنامه صندوق توسعه فیبر نوری نیز در هیئت وزیران مصوب شده است و امید می‌رود که پروژه  به زودی آغاز به کار کرده و با شتاب بیشتری دنبال شود.

فاصله از وعده تا عمل

نگاه به آماری که از توسعه اینترنت ثابت وجود دارد نشان می‌دهد این غفلت در دوره مسئولیت تمام مسئولانی که به این مسئله انتقاد داشتند، همچنان ادامه داشته و راهی برای آن اندیشیده نشده است.

همانطور که گزارش‌های فصلی رگولاتوری (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) نشان می‌دهد توسعه اینترنت ثابت در سه سال گذشته تقریباً روی مرز ۱۱ میلیون کاربر مانده و رشدی را تجربه نکرده و وضعیت همچنان نیز بر همین منوال است.

پروژه ایجاد ۲۰ میلیون پوشش فیبرنوری در کشور برای خانوار و کسب و کارها از بهمن ۱۴۰۰ و در دولت سیزدهم، در دستور کار قرار گرفت تا شاید با عبور از سیم‌های مسی و روی آوردن به کابل‌های فیبرنوری که تمام دنیا سال‌هاست مورد استفاده قرار می‌گیرد، بالاخره ما نیز نخستین قدم‌‌ها را در مسیر توسعه اینترنت ثابت برداریم.

پس از ارائه این طرح توسط وزیر ارتباطات دولت سیزدهم منابع موردنیاز برای این پروژه و مصوبه‌های متعدد برای بهترین شکل بهره‌برداری از آن درنظر گرفته شد و در نهایت ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ اپراتورها سر کار آمدند تا شاید اینبار قصه غفلت و عقب‌ماندگی در توسعه اینترنت ثابت پایان دیگری داشته باشد.

بیش از ۸ میلیون پوشش و کمتر از ۵ درصد اتصال

برای رصد آخرین آمار مربوط به توسعه فیبرنوری یک داشبورد آنلاین طراحی شده است. آخرین آمار برخط مربوط به توسعه فیبرنوری نشان می‌دهد تعداد پوشش این فناوری در کشور به بیش از هشت میلیون و ۲۰۰ هزار پوشش رسیده  که حدود ۴۰۰ هزار کاربر به آن متصل هستند. آماری یکبار دیگر این نکته را گوشزد می‌کند که پایان قصه توسعه اینترنت ثابت همچنان بر محور ناخوشی است.

ایجاد «حساب توسعه شبکه فیبرنوری» با سرمایه اولیه یک‌هزار میلیارد تومانی برای تامین مالی طرح ملی فیبرنوری منازل و کسب‌وکارها، در نظر گرفتن مشوق برای اتصال فیبرنوری توسط اپراتورهای اینترنت و اعطای «پروانه خدمات و شبکه یکپارچه» UNSP به ۹ اپراتور و مشوق‌هایی که برای ایجاد اتصال درنظر گرفته شده است، از جمله اقداماتی است که برای دستیابی و تحقق این وعده درنظر گرفته شده و در دولت چهاردهم نیز دنبال می‌شود.

هدف اصلی پروژه فیبرنوری این است که از ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری ۱۰۰ درصد آن قابلیت ارائه سرعت حداقل ۳۰ مگابیت بر ثانیه، ۷۰ درصد سرعت بالاتر از ۵۰ مگابیت بر ثانیه و ۵۰ درصد سرعتی بیش از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه را داشته باشند. در کنار این‌ها برای۱۰ درصد افراد نیز سرعت یک گیگابیت بر ثانیه درنظر گرفته شده است.

آخرین آماری که از میزان حفاری و اقدامات زیرساختی این پروژه توسط «مهدی روحانی‌نژاد» معاون سابق راهبرد و توسعه سازمان تنظیم مقررات ارائه شد، حکایت از این دارد که اکنون برای بیش از ۷۵۰ شهر مجور حفاری دریافت شده است.

همچنین عملیات عمرانی در بیش از ۳۵۰ شهر و ۳۰ استان آغاز و بیش از ۱۴ هزار کیلومتر حفاری و داکت‌گذاری و بیش از ۱۲ هزار کیلومتر فیبرکشی در کشور انجام شده است.

پس از آغاز به کار دولت چهاردهم، «ستار هاشمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد پروژه فیبرنوری را با کمی تغییر در شیوه اجرا پیش خواهد برد چرا که این پروژه ملی صرفا مربوط به دولت‌ها نیست و باید در هر دولتی که سرکار می‌آید اجرایی شود.

یکی از تغییرات اساسی که در رویکرد وزارت ارتباطات شکل گرفت، تمرکز بر «اتصال» فیبرنوری به جای ایجاد «پوشش» است. منطق در وزارت ارتباطات به این مسئله تاکید دارد که صرفا ایجاد «پوشش» به تنهایی نمی‌تواند تحقق این پروژه را رقم بزند.

تحقق پروژه فیبرنوری زمانی رخ می‌دهد که کاربران بتواند در زمان اندک، با فرایند مشخص، با پشتیبانی و قیمت مناسب به این فناوری دسترسی داشته باشند. در غیر اینصورت با ایجاد ۸۰ میلیون پوشش فیبرنوری نیز این پروژه محقق نخواهد شد و همچنان در توسعه اینترنت ثابت بازگشت به عقب خواهیم داشت.

پروژه فیبرنوری اکنون پیشرفت ۴۱ درصدی دارد و بر اساس برنامه‌ریزی‌های وزارت ارتباطات، برای سال ۱۴۰۴ حداقل ۲ میلیون اتصال پیش‌بینی شده است که اگر همین عدد در سال پیش‌رو محقق شود، میزان اتصال در سال ۱۴۰۴ به ۵ برابر خواهد رسید.

سرگردانی کاربران پروژه فیبرنوری را به کجا می‌رساند؟

همانطور که بارها بر این مسئله تاکید شده، تا زمانی که «اتصال» کاربر به فیبرنوری اتفاق نیفتد نمی‌توان گفت این پروژه توانسته تحولی در توسعه اینترنت ثابت رقم بزند. برای پیشبرد این هدف یکی از اقدامات مهم باید کوتاه شدن فرایند درخواست تا اتصال به سرویس باشد.

مشاهده وضعیت کاربران در فضای مجازی و گلایه‌هایی که از این امر دارند نشان می‌دهد، اغلب اپراتورها با اینکه بر روی نقشه اعلام کرده‌اند پوشش دارند و امکان اتصال فراهم است، از ارائه سرویس سرباز می‌زنند چرا که در واقعیت آن منطقه خالی از پوشش است.

نکته دوم این است که برخی اپراتورها با این‌که در آن محل پوششی ندارند، اما تقاضاهایی که در محل است را می‌پذیرند و کاربران پس از پرداخت هزینه کابل‌کشی و مودم، باید ماه‌‌ها منتظر بماند تا شاید فرایند اتصال او طی شود. در نهایت نیز زمانی که دستش از همه جا کوتاه است، با نوشتن یک توئیت در شبکه ایکس، گلایه خود را مطرح می‌کند و در اغلب مواقع با پیگیری به نتیجه می‌رسد. اما آیا مگر این امکان فراهم است که همه از این طریق درخواست خود را به گوش وزیر یا معاونان او برسانند.

استقبال از اینترنت فیبر نوری به دلایل متعدد دیگر نیز روند کندی دارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل این کندی، ضرورت تعویض مودم مخصوص فیبر نوری و هزینه قابل توجه کابل‌کشی داخل ساختمان است.

نرخ استفاده از فیبرنوری در کشور باید مطابق استاندارد جهانی بین ۳۰ تا ۷۰ درصد باشد که این عدد در ایران زیر چهار درصد است. به همین دلیل نیاز است که در سیاست‌های مربوط به این پروژه بازنگری صورت بگیرد و متناسب با نیاز، تغییراتی در آن‌ها ایجاد شود تا برای یکبار هم که شده قصه فیبرنوری به پایان خودش خود نزدیک شود.