هشدار حذف دریاچه ارومیه از نقشه کشور
عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران گفت: با توجه به این که سطح آب‌های زیرزمینی در منطقه هم به طرز معنا داری کاهش پیدا کرده، تا پایان پاییز ممکن است دریاچه ارومیه از روی نقشه جغرافیایی ایران حذف شود.
به گزارش اقتصادآنلاین، ۱۵ هزارمیلیارد تومان صرف احیای دریاچه ارومیه شده و به جای بهتر شدن وضعیت، حالا مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی می‌گوید: «حجم آب دریاچه ارومیه نسبت به سال آبی گذشته نصف شده است». بدتر اینکه یکی از اعضای انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران عنوان می‌کند که وضعیت فاجعه‌بارتر از گفته مسئولان است و احتمالا تا پایان پاییز، دریاچه ارومیه از نقطه جغرافیایی کشور حذف شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی چند روز پیش اعلام کرد که حجم آب دریاچه ارومیه با دومیلیارد و ۴۵۰ میلیون مترمکعب فعلی نسبت به مدت مشابه سال گذشته نصف شده است. این درحالی است که ستاد احیای دریاچه ارومیه تا پایان دولت دوازدهم ۱۵ هزار میلیارد تومان بودجه گرفته است تا بتواند دریاچه را تا سال ۱۴۰۱ احیا کند.
البته رقم دقیقی که برای احیای دریاچه هزینه شده به همراه شکل هزینه‌کرد آن همچنان نامشخص است و گفته‌های متناقضی درباره آن وجود دارد. مثلا آذر ۹۹ مدیر دفتراستانی ستاد احیای دریاچه ارومیه ادعا کرده بود که تا همان تاریخ اعتباری حدود ۶۰۰۰ میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است که به قول خودش به ارزش روز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌شد.
اما چند ماه قبل از آن، یعنی در بهار ۹۹، مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفته بود که از زمان شروع عملیات احیای این ستاد درسال ۱۳۹۳ تا آن زمان چهارهزار و ۶۰۰ میلیارد تومان معادل یک میلیارد دلار هزینه شده است.
علاوه بر این‌ها، عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه و رئیس سابق سازمان محیط زیست رقم۱۱ هزار میلیارد تومان را برای بودجه ستاد احیای دریاچه ارومیه طی ۷ سال تایید کرده بود.
با همه این‌ها دست آخر ۳۱مردادماه سال جاری دفتربرنامه ریزی وتلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه رسما اعلام کرد که تاکنون نه چهار، شش یا ۱۱هزار میلیارد تومان بلکه ۱۵ هزار میلیارد تومان برای اجرای پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه هزینه شده است. پولی که مشخص نیست کجا و چطور صرف شده که حال و روز دریاچه این است. ضمنا ناگفته نماند که در کنار این میلیاردها تومان بودجه، کمک های میلیون دلاری ژاپن هم برای دریاچه رسید ولی آن هم ناپدید شد.
جالب‌تر اینجاست که نه تنها آب دریاچه نصف شده بلکه اخیراً هم اعلام کردند اگر حقابه مورد نظر دریاچه به آن نرسد تمام برنامه‌هایی که برای احیای آن تنظیم شده است برباد می‌رود و این دریاچه احیا نخواهد شد!
شکست طرح‌های بودجه‌خوار ستاد احیای دریاچه ارومیه
اصلاح الگوی کشت، بارورسازی ابرها، انتقال آب به دریاچه ارومیه از طریق رودخانه ارس (که به دلیل هزینه بر بودن با شکست مواجه شد)، انتقال پساب تصفیه‌خانه‌ها، رهاسازی آب سدها، صرفه‌جویی ۴۰ درصدی میزان مصرف آب بخش کشاورزی، انتقال آب از زاب، کاهش میزان مصرف آب بخش صنعت و خانگی و ...از جمله طرح‌های بی‌نتیجه برای نجات بخشی دریاچه ارومیه از سوی ستاد احیا بود که میلیاردها تومان بودجه بلعید و به هیچ رسید.
تا جایی که حتی ۳۱ مرداد ماه نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی گفت: «ادعای دولت دوازدهم مبنی بر احیای دریاچه ارومیه دروغی بیش نبود. دریاچه ارومیه به کمک نزولات جوی جان دوباره به خود دید».
به گفته او ۲۷ عنوان برنامه برای احیای دریاچه ارومیه تدوین و به عهده ستاد احیای دریاچه ارومیه گذاشته شد ولی فقط انتقال آب به دریاچه ارومیه اجرایی شد و مابقی ۲۶ پروژه راکد مانده‌اند.
حالا هم در مجلس طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه به راه افتاده است. هرچند با این که ماجرای این طرح از اردیبهشت ماه امسال آغاز شده هنوز خبری از نتیجه آن نشده است.
هشدار حذف دریاچه ارومیه از نقشه کشور
محمدرضا محبوب‌فر،کارشناس بحران‌های محیطی و عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران، در این باره به اقتصاد آنلاین می‌گوید: برخلاف ادعای وزارت نیرو مبنی بر این که خبرهای خوبی درباره احیای دریاچه ارومیه در راه است، وضعیت دریاچه اسف‌بار است و تاکنون اقدام عملی و موثری از سوی وزارت نیرو ندیده‌ایم.
او با بیان این که باید ریشه تنش‌های آبی استان آذربایجان غربی که دریاچه را تحت تاثیر قرار داده، پیدا کنیم، می‌افزاید: ریشه این تنش‌ها علاوه بر بحث تغییرات اقلیمی کشور، برمی‌گردد به ناکارآمدی برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه و بی‌کفایتی برنامه‌های شرکت مدیریت منابع آب ایران و وزارت نیرو.
این کارشناس توضیح می‌دهد: ما شاهد برخی سدسازی‌های بزرگ بودیم. سدهایی که در منطقه حوزه ابریز دریاچه ارومیه ایجاد شدند ولی فاقد پیوست زیست محیطی و خارج از برنامه جامع آبریزداری بودند. سدها به گونه‌ای احداث شدند که حق‌آبه‌های زیست محیطی تالاب‌ها و خود دریاچه ارومیه را کاملا نقض کرده است. در واقع مدیریت منابع آب در استان آذربایجان غربی بیشتر با تکیه بر ذخیره آب و تفکر سازه‌ای بوده است.همین مسئله هم موجب تنش‌آبی در آذربایجان به ویژه حوضه آبریز دریاچه ارومیه شده است.
محبوب‌فر عنوان می‌کند: جالب این است که اکنون اعلام کردند که قصد دارند دریچه چند سد را باز کنند به سمت دریاچه. درحالی که دریاچه ارومیه نزدیک ۱۶ میلیارد متر مکعب حق‌آبه طلبکار است اما سدها جمعا تا دو میلیارد متر مکعب حق‌آبه را تامین کنند.
او تاکید می‌کند: با این حرف‌ها و راهکارها نمی‌شود دریاچه را احیا کرد. پس دریاچه همچنان بیلان منفی خواهد داشت و با توجه به این که سطح آب‌های زیرزمینی در منطقه هم به طرز معنا داری کاهش پیدا کرده، تا پایان پاییز ممکن است دریاچه ارومیه از روی نقشه جغرافیایی ایران حذف شود، مثل تالاب هامون.
آنطور که این کارشناس پیش‌بینی می‌کند با حرکت به سمت فصل سرد سال و با توجه به این که در پاییز از بارش‌ها خبری نخواهد بود و حتی پیش‌بینی شده به دلیل تغییرات آب و هوایی زمستان هم بدتر از زمستان سال آبی گذشته باشد، باید منتظر سناریوی محو شدن دریاچه ارومیه از نقشه کشور باشیم.
۹۵ درصد دریاچه ارومیه خشک می‌شود؟
محبوب‌فر می‌گوید: همه برنامه‌های ستاد شکست خورده و میلیاردها تومان پولی که صرف احیای آن شده معلوم نیست کجاست و کسی پاسخگو نیست. حالا هم فاجعه بزرگتر از آن چیزی است که مسئولان می‌گویند و من فکر نمی‌کنم با این وضع بحرانی اب و تنش‌های سیاسی و اجتماعی، دریاچه ارومیه بتواند احیا شود و حتی روز به روزهم به دامنه پسرفت آن نیز اضافه می‌شود.
به گفته او تاکنون دریچه هیچ سدی به سمت دریاچه ارومیه باز نشده است. اگر این اتفاق نیفتد وضعیت بحران آب در دریاچه ارومیه و منطقه به قدری خطرناک است که احتمالا تا پایان پاییز ۹۵ درصد خشک می‌شود. اگر هم حق‌آبه آن، تا میزان شش میلیارد متر مکعب ، پرداخت شود و پرداخت آن هرساله تداوم داشته باشد، باز دریاچه ارومیه زودتر از ۱۴۰۷ احیا نخواهد شد.