واریزهایی که عادلانه نیست / یارانه زورش به گرانی نرسید

شبکه شرق- در شرایطی که قیمت بسیاری از کالاها و محصولات مورد نیاز مردم پس از تصمیم دولت برای حذف ارز ترجیحی واجرای طرح جدید یارانه‌ها افزایش یافته است. 

 

نگرانی مردم از افزایش قیمت‌ها

در شرایطی که قیمت بسیاری از کالاها و محصولات مورد نیاز مردم پس از تصمیم دولت برای حذف ارز ترجیحی واجرای طرح جدید یارانه‌ها افزایش یافته است. به نظر می‌رسد مردم از این شرایط راضی نیستند و برخی فیلم‌های منتشر شده در فضای مجازی هم گویای این وضعیت است.

 

واکنش بازار به حذف ارز ترجیحی

در هفته‌ها و روزهای گذشته بسیاری از اقلام خوراکی و حتی کالاهای مورد نیاز مردم در پی حذف ارز ترجیحی با افزایش قیمت مواجه شد که بسیاری از آن‌ها ناشی از مصوبه‌های اخیر ستاد تنظیم بازار بود، چرا که تنها در یک فقره ستاد تنطیم بازار قیمت 9 قلم کالای اساسی شامل شیر، ماست، پنیر، روغن، مرغ و تخم مرغ را در انواع مختلف افزایش داد و قبل از آن نیز مجوز افزایش قیمت ماکارونی و نان‌های صنعتی و حجیم را داده بود. البته دیگر کالاها و محصولات مختلف خوراکی و غیر خوراکی مورد نیاز مردم نیز در این ایام با افزایش قیمت مواجه شدند که برخی از آن‌ها اجازه و مجوزی از این بابت نداشتند.

 

هجوم عجیب و غریب

در این میان بسیاری از محصولات خوراکی که گران‌تر شدند، به گونه‌ای به مساله افزایش قیمت اقلام مذکور ارتباط داشتند، موضوعی که به گفته برخی کارشناسان اقتصادی شاید حتی در محاسبات و تصور دولتمردان هم نمی‌گنجید که بخواهند برای آن برنامه‌ریزی کنند. همین مساله سبب شد که تصاویری عجیب و تامل برانگیزاز هجوم کم سابقه مردم به فروشگاه‌ها و مراکز خرید برای پیدا کردن کالایی با قیمت قدیم در فضای مجازی منتشر شود و واکنش‌های بسیاری از سوی مردم و کارشناسان را سبب شد.

 

وعده مسئولان برای جبران گرانی با یارانه‌های جدید

البته این افزایش قیمت‌ها در ابتدا قرار بود از سوی مسئولان دولت سیزدهم کنترل شود تا به گونه‌ای رقم بخورد که فشار کمتری بر اقشار مختلف درآمدی مردم بیاید. ابتدا قرار بود اجرای طرح حذف ارز ترجیحی از کالاهای دیگر شروع شود و نهایتا به نان و نیازمندی‌های اساسی مردم ختم شود، اما این طرح به گونه‌ای دیگر و برخلاف برنامه‌های از پیش اعلام شده، اجرایی شد و پس از این اتفاقات مسئولان دولت اعلام کردند که مردم نگران نباشند و با یارانه‌های 400 و 300 هزار تومانی واریز شده افزایش قیمت‎‌های مذکور در سبد خانوار جبران خواهد شد.

 

گرانی‌هایی بیشتر از یارانه بر گردن مردم

اما آنچه از شواهد و محاسبه قیمت‌های قدیم و جدید انواع کالاها بر می‌آید نشان می‌دهد که بیش از یارانه‌های افزایش یافته، رشد ناگهانی قیمت‌ها در روزها و هفته‌های گذشته قدرت خرید مردم را نشانه رفته و آن‌ها را ناتوان از تامین نیازمندی‌هایشان کرده است. نگاهی گذرا و حتی کلی به بازار گویای این است که قیمت‌های افزایش یافته بسیار بیشتر از آنچه که به حساب مردم تحت عنوان یارانه واریز شده، فشار وارد کرده است. البته مشابه این وضعیت در حافظه تاریخی مردم ناشی از واریز یارانه‌های 45 هزار تومانی و تبعات تورمی آن، باقی مانده است.

 

حساب و کتابی ساده اما واقعی

برای محاسبه‌ای نچندان دقیق، سراغ بازار رفتیم و مابه‌التفاوت قیمت 19 قلم کالاهای اساسی خوراکی در سبد خانواری چهار نفره را بر اساس مصرف تقریبی ماهانه همین تعداد خانوار محاسبه کردیم. نهایتا به این نتیجه رسیدیم که یک خانوار چهار نفره تنها برای خرید این 19 قلم خوراکی‌های مورد نیاز باید عددی بیشتر از یارانه جدید را به عنوان مابه‌التفاوت پرداخت کند. یعنی حتی اگر یک خانوار چهار نفره ماهانه یک میلیون 600 هزار تومان (سقف یارانه) را دریافت کنند باز هم نمی‌توانند از پس خرید این کالاها برآید و مابه‌التفاوت محاسبه شده به بیش از یک میلیون 800 هزار تومان می‌رسد. تازه اگر این خانواده نیازمندی‌ دیگری مانند محصولات خوراکی دیگر، مواد شوینده و غیره نداشته باشد.

 

نگاهی به بازار و قیمت‌های قدیم و جدید

 

بررسی وضعیت سبد خانوار (چهار نفره) قبل و بعد از یارانه
ردیف	نوع کالا	وزن (گرم)	قیمت سال 1400 (تومان)	قیمت سال 1401 (تومان)	میزان مصرف ماهانه (گرم)	مابه‌التفاوت (تومان)
1	برنج	1000	65000	90000	5000	125,000
2	پنیر	400	22000	37000	12000	450,000
3	تخم مرغ	1000	21000	40000	4000	76,000
4	تن ماهی	180	29900	31700	1800	18,000
5	چای جهان	500	136000	144000	500	8,000
6	رب	800	34850	39500	1600	9,300
7	روغن آفتابگردان	900	14000	60000	900	46,000
8	شکر	900	21500	31500	900	10,000
9	شیر کم چرب	900	11000	18000	27000	210,000
10	عدس	900	58800	70000	450	5,600
11	قند	900	30500	40000	450	4,750
12	گوشت چرخ کرده	1000	110000	170000	2000	120,000
13	گوشت قرمز	1000	120000	210000	2000	180,000
14	گوشت مرغ	1000	30000	60000	10000	300,000
15	لپه	900	59800	71000	450	5,600
16	لوبیا چیتی	900	59800	71000	450	5,600
17	لوبیا قرمز	900	56800	68000	450	5,600
18	ماست کم چرب	900	16000	26000	10000	111,111
19	ماکارونی	700	8600	24000	5000	110,000
مجموع هزینه‌های افزایش یافته مواد غذایی در ماه‌های گذشته						1,800,561

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

سوال آخر

حالا باید پرسید آیا مسئولان دولت به این موضوع فکر کرده بودند که همواره بازار ایران به غیر از تاثیر مستقیم و غیرمستقیم از افزایش قیمت ناشی از بعد روانی و جو بازار نیز تبعیت کرده و خواهد کرد؟ یعنی اگر کالایی مانند شکر با افزایش قیمت مواجه شود به غیر از محصولات دیگر که به عنوان کالاهای ثانویه و با مقداری شکر تولید خواهد شد، دیگر کالاها در بازار را نیز ناشی از فضای روانی متاثر خواهد کرد. و نهایتا اینکه با توجه به این حساب و کتاب‌ها که قطعا با چرتکه دولتمردان واقعی‌تر و دقیق‌تر هم هست آیا چاره‌ای برای جبران هزینه‌های اضافی تحمیل شده بر سفره مردم می‌اندیشند؟