5 روش اصولی تست کردن کیفیت آجر
انواع آجرها یکی از اصلی‌ترین مصالح ساختمانی در ایران محسوب می‌شوند که به دلیل استحکام بالا و دوام زیاد در پروژه‌های مختلف به کار می‌روند. باید توجه داشته باشید که همه‌ی آجرها کیفیت یکسانی ندارند و تفاوت در مواد اولیه، روش تولید و شرایط پخت می‌تواند به میزان قابل‌توجهی بر مقاومت و عملکرد آن تأثیر بگذارد.
در واقع اگر قصد دارید نمای ساختمان را با استفاده از متریالی مقاوم بسازید، می‌توانید از آجر نسوز استفاده کنید که قبل از خرید باید از کیفیت آن مطمئن شد. تست‌های مختلفی جهت ارزیابی کیفیت آجر وجود دارد که می‌توانند اطمینان حاصل کنند که این متریال برای استفاده در سازه مناسب است.
در این مقاله، به بررسی روش‌های مهمی که جهت بررسی کیفیت آجر به کار می‌روند پرداخته می‌شود و نکات کلیدی برای انتخاب بهترین نوع آن ارائه خواهد شد.
بررسی ویژگی های ظاهری و فیزیکی آجر
یکی از ساده‌ترین راه‌های بررسی کیفیت آجر، ارزیابی ویژگی‌های ظاهری آن است. آجرهای باکیفیت باید سطحی یکنواخت، بدون ترک و شکستگی داشته باشند.
وجود ترک‌های ریز یا لب‌پریدگی نشان‌دهنده‌ی کیفیت پایین مواد اولیه یا فرایند نامناسب تولید است. دیگر موردی که باید برای بررسی میزان کیفیت آجر درنظر گرفت، رنگ آن است. این مورد زمان بررسی ظاهر آجرهای رنگی مانند آجر قزاقی که در رنگبندی متنوعی نظیر زرد، سفید و ... تولید می شود، بسیار به چشم می‌آید. زیرا رنگ این مدل از آجر باید یکنواخت و یک دست باشد. چرا که تفاوت در رنگ ممکن است ناشی از عدم پخت یکنواخت در کوره باشد که به کاهش مقاومت آن منجر می‌شود.
تست شوره نزدن آجر
برای آجرهایی که دارای رنگ تیره‌تری مانند طوسی هستند، بررسی این مورد که آجر با شوره مواجه نشود، از اهمیت بالایی برخوردار است. تست شوره‌زدن آجر به منظور بررسی کیفیت و دوام آن انجام می‌شود.
شوره‌زدن به معنای ایجاد لکه‌های سفید بر روی سطح آجر است که ناشی از crystallization نمک‌ها و مواد معدنی موجود در آب یا خاک است. این پدیده می‌تواند به علت نفوذ آب به داخل آجر و سپس تبخیر آن رخ دهد. برای تست، آجر را در آب غوطه‌ور کرده و سپس آن را در دمای محیط قرار می‌دهند. اگر بعد از مدتی لکه‌های شوره‌ای روی سطح آجر نمایان شود، نشان‌دهنده کیفیت پایین و نفوذپذیری بالای آن است که می‌تواند به خرابی سازه منجر شود.
بررسی میزان تراکم و وزن آجر
وزن آجر نیز یکی از عوامل تعیین‌کننده در کیفیت آن به نظر می‌رسد. آجرهایی که بیش از حد سبک هستند، احتمال دارد تخلخل زیادی داشته باشند که موجب کاهش مقاومت فشاری آنها خواهد شد. در مقابل، آجرهای بسیار سنگین معمولاً دارای چگالی بالایی هستند و ممکن است حرارت را بیش‌ازحد جذب کنند که در مناطق گرمسیر مناسب نیست. انتخاب آجری که تعادل مناسبی بین وزن و استحکام داشته باشد، به افزایش طول عمر سازه کمک می‌کند.
آزمایش های فنی برای بررسی مقاومت آجر
جهت ارزیابی استحکام و دوام آجر، آزمایش‌های فنی مختلفی انجام می‌شود که میزان مقاومت آن را در برابر فشار، ضربه و شرایط محیطی مشخص می‌کند.
یکی از مهم‌ترین تست‌ها، آزمایش مقاومت فشاری است. در این روش، آجر تحت فشار تدریجی قرار می‌گیرد تا مشخص شود که در چه نقطه‌ای دچار شکست خواهد شد. آجرهای استاندارد باید بتوانند میزان مشخصی از فشار را تحمل کنند. هرچه مقاومت فشاری بالاتر باشد، دوام آجر در برابر بارهای سازه‌ای بیشتر خواهد بود.
آزمایش ضربه نیز به‌عنوان یکی از روش‌های بررسی کیفیت آجر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تست، آجر از ارتفاع مشخصی روی سطح سخت انداخته می‌شود. آجرهای باکیفیت نباید در اثر این ضربه به‌راحتی خرد شوند. اگر آجری پس از افتادن به قطعات کوچک تبدیل شود، به احتمال زیاد کیفیت پایینی دارد و استفاده از آن در ساختمان توصیه نمی‌شود.
یکی دیگر از روش‌های مهم بررسی کیفیت، آزمایش جذب آب است. در این روش، آجر به مدت مشخصی در آب غوطه‌ور می‌شود و میزان آبی که جذب می‌کند اندازه‌گیری می‌شود. آجرهای استاندارد نباید بیش از ۲۰ درصد وزن خود آب جذب کنند؛ زیرا جذب آب بیش‌ازحد می‌تواند به فرسایش سریع‌تر آن منجر شود.
تست صدای آجر و بررسی کیفیت پخت
یکی از روش‌های سنتی و درعین‌حال کاربردی برای بررسی کیفیت آجر، آزمایش صدای آن است. در این روش، دو آجر را به هم می‌کوبند و به صدای حاصل گوش می‌دهند. اگر صدایی شبیه به زنگ ایجاد شود، نشان‌دهنده‌ی پخت کامل و مناسب آجر است؛ اما اگر صدا بم و گرفته باشد، احتمالاً آجر به‌درستی پخته نشده است و از استحکام کافی برخوردار نیست.
کیفیت پخت آجر تاثیر مستقیمی بر دوام و مقاومت آن دارد. آجرهایی که در دمای مناسب و به مدت کافی پخته نشده‌اند، احتمال دارد ساختاری سست و شکننده داشته باشند. در مقابل، آجرهایی که بیش‌ازحد در معرض حرارت قرار گرفته‌اند، احتمالا بیش از حد سخت و ترد شوند که این موضوع نیز باعث کاهش کارایی آنها در ساختمان خواهد شد.
نکات مهم در انتخاب آجر باکیفیت
در انتخاب آجر مناسب برای پروژه‌های ساختمانی، توجه به چند نکته‌ی کلیدی می‌تواند از مشکلات آینده جلوگیری کند که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره خواهیم کرد.
- آجر باید دارای نشان استاندارد باشد؛ چرا که محصولات تأییدشده از نظر کیفیت و مقاومت مورد آزمایش قرار گرفته‌اند.
- رنگ آجر باید یکنواخت و بدون لکه‌های سفیدک یا تغییر رنگ باشد؛ چرا که این موارد می‌توانند نشان‌دهنده‌ی ترکیبات نامناسب در مواد اولیه باشند.
- هنگام ضربه زدن به آجر، باید صدای زنگ‌دار و شفافی از آن شنیده شود که نشانه‌ی پخت کامل آن است.
- جذب آب نباید بیش از حد بالا باشد؛ زیرا آجرهایی که میزان بالایی از آب را به خود جذب می‌کنند، در برابر شرایط محیطی دوام کمتری خواهند داشت.
با رعایت این موارد، می‌توان بهترین نوع آجر را برای ساختمان انتخاب و از دوام و استحکام سازه اطمینان حاصل کرد.
جمع‌بندی
کیفیت آجر نقش تعیین‌کننده‌ای در استحکام و دوام سازه دارد و جهت اطمینان از عملکرد مناسب آن، روش‌های مختلفی برای ارزیابی کیفیت آن وجود دارد. بررسی ظاهری، آزمایش‌های فنی مانند تست مقاومت فشاری، ضربه و جذب آب، به همراه تست صدای آجر، از مهم‌ترین روش‌هایی هستند که اطلاعات دقیقی در مورد کیفیت این متریال ارائه می‌دهند.
برای جلوگیری از مشکلاتی نظیر فرسایش زودهنگام، ترک‌خوردگی یا کاهش مقاومت، انتخاب آجر استاندارد و دارای کیفیت بالا اهمیت زیادی دارد. با انجام تست‌های مناسب و رعایت نکات کلیدی در خرید آجر، می‌توان از کیفیت بالای آن اطمینان حاصل کرد و طول عمر ساختمان را افزایش داد.
منبع: آجر نما اسعدی
