شام آخر مرکل در کاخ سفید

تنش میان ایالات متحده و آلمان به حدی بود که کاندولیزا رایس، وزیر خارجه وقت آمریکا، جو میان این دو متحد را مسموم توصیف کرده بود. اما با ورود مرکل به قدرت رابطه واشنگتن و برلین رو به گرمی رفت و او همراه با بوش از «آغاز فصل نوینی در رابطه آمریکا و آلمان» خبر دادند. دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما با وجود اختلاف‌هایی که میان دو طرف وجود داشت، رابطه واشنگتن و برلین حتی گرم‌تر شد و مرکل روحیه خویشاوندی را در اوباما یافت و این باعث شد تا فارغ از فراز‌و‌فرود‌های رابطه ایالات‌متحده و آلمان، اوباما و مرکل رابطه‌ای سازنده داشته باشند.

اما دوره ریاست‌جمهوری چهار‌ساله دونالد ترامپ را باید دشوارترین و پرتنش‌ترین دوران رابطه مرکل و یک رئیس‌جمهوری آمریکا دانست. مرکل در مذاکرات خود با ترامپ به‌دلیل وجود اختلاف‌نظر‌ها درباره ناتو و همچنین تجارت میان آمریکا و اتحادیه اروپا بارها تلاش کرد تا تعریف خود از اصول اساسی حقوق بین‌الملل را به رئیس‌جمهوری آمریکا بیاموزد‌ اما نه‌تنها این اختلافات حل نشد، بلکه در اواخر ریاست‌جمهوری ترامپ تنش بر سر پروژه احداث خط لوله «نورد‌استریم‌2» که گاز روسیه را به مرکز اروپا ارسال می‌کند، باعث شد تا کاخ‌ سفید به‌دلیل نگرانی از افزایش نفوذ روسیه بر اروپا، تحریم‌هایی علیه شرکت‌های دخیل در این پروژه اعمال کند و مانع تکمیل آن شود.

امروز مرکل برای آخرین‌بار قبل از ترک قدرت در ماه سپتامبر در کاخ سفید میهمان جو بایدن است و به نظر می‌رسد در مدت‌زمان کوتاه باقی‌مانده تا پایان صدراعظمی‌اش، رابطه او با بایدن به‌سوی از‌بین‌بردن اختلاف‌هایی که در دوران ترامپ ظهور کرده بود، پیش برود. آنها گفته‌اند به‌دنبال احیای روابطی هستند که در دوران دونالد ترامپ خدشه‌دار شده بود، اما مواضع واشنگتن و برلین در یک‌سری مسائل مهم مورد توجه طرفین همچنان با یکدیگر فاصله داشته است. مرکل و بایدن یک‌بار ماه گذشته و در حاشیه نشست سران گروه 7 در بریتانیا با هم دیدار کردند و در آستانه دومین دیدار مرکل و بایدن، رسانه‌ها از گفت‌وگوی این رهبران درباره موضوعات مختلفی از‌جمله حملات سایبری و همچنین پروژه «نورد‌استریم‌2» خبر می‌دهند.

پروژه نورد استریم‌2

«جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید هم گفته است‌: «رئیس‌جمهور آمریکا و صدراعظم آلمان درباره حملات باج‌افرازها که شرکت‌هایی را در آمریکا و سراسر جهان هدف قرار داده و همچنین درباره پروژه خط لوله گازی «نورد‌استریم‌۲» از روسیه به آلمان که واشنگتن با آن مخالف است، مذاکره خواهند کرد. این یک سفر کاری رسمی با هدف تقویت روابط میان این دو کشور و شناسایی راه‌ها برای تقویت هر‌چه‌بیشتر همکاری‌ها خواهد بود». جن ساکی تأکید کرده که بایدن همچنان خط لوله گازی «نورد‌استریم‌۲» را یک «قرارداد بد» می‌داند، اما نگفت که آیا ممکن است توافقی برای جلوگیری از آغاز دوباره اعمال تعرفه‌های آمریکا علیه شرکت‌های آلمانی حاضر در این پروژه حاصل شود یا خیر.

وزارت خارجه آمریکا در ماه می‌ اعلام کرد که شرکت آلمانی «نورد‌استریم‌۲» و مدیرعامل آن «ماتیاس وارنیگ»، یکی از متحدان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در فعالیت‌هایی شرکت دارند که قابل‌تحریم هستند. اما آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، فورا این تحریم‌ها را به حالت تعلیق درآورد و تأکید داشت که این کار به نفع منافع ملی آمریکاست. بایدن هم اعلام کرده که خواستار بهبود روابط با آلمان است؛ متحدی که بایدن برای رسیدگی به موضوعات وسیع‌تری از‌جمله تغییر آب‌و‌هوا، بهبود اقتصادی و رابطه با ایران و چین به آن نیاز دارد. مقامات آلمان می‌گویند‌ امیدوارند این مسئله تا ماه آگوست حل شود و دیدار بایدن- مرکل بتواند زمینه‌سازی برای رسیدن به یک توافق فراهم کند. یکی از مقام‌های کاخ سفید به رویترز گفته است که بایدن بار دیگر مخالفت خود را با پروژه خط لوله نورد‌استریم‌۲ در دیدارش با مرکل اعلام خواهد کرد اما پیشنهاد معافیت‌های مطرح‌شده در این پروژه می‌تواند باعث شود طرفین تأثیرات منفی آن را مورد بررسی قرار دهند.

مرکل مخالفت آمریکا و تعدادی از کشورهای شرق اروپا نسبت‌به تکمیل پروژه خط لوله نورد‌استریم‌۲ را رد کرده است. برخی کشورهای شرق اروپا نگران آن هستند که روسیه بخواهد از این خط لوله با هدف متوقف‌کردن فعالیت اوکراین به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی گاز استفاده کند و این کشور از در‌اختیار‌گرفتن درآمد ناشی از این مسیر ترانزیتی محروم شود.

اما مرکل اخیرا اعلام کرده که آلمان و اتحادیه اروپا شرایط اوکراین را به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی گاز تضمین خواهند کرد. خط لوله نورد‌استریم‌۲ که انتقال گاز روسیه از دریای بالتیک به آلمان را اجرائی می‌کند، با مخالفت هر دو حزب اصلی در آمریکا مواجه است. در کنگره آمریکا، جمهوری‌خواهان و هم دموکرات‌ها از تحریم‌ها برای جلوگیری از اجرای این پروژه حمایت کرده‌اند.

حق معنوی واکسن

برلین و واشنگتن همچنین درباره معافیت موقت از حقوق مالکیت معنوی در مورد واکسن‌هایی که از‌سوی اعضای سازمان تجارت جهانی برای کمک به پایان‌دادن به همه‌گیری کووید۱۹ در نظر گرفته شده است، اختلاف‌نظر دارند. واشنگتن از این معافیت حمایت می‌کند، در‌حالی‌که آلمان با آن مخالف است. جن ساکی در پاسخ به این پرسش که آیا بایدن به‌دنبال متقاعد‌کردن مرکل برای حمایت از این معافیت امتیازی است یا خیر، گفت: «بایدن یکی از طرفداران جدی چنین اقدامی است اما این تنها یکی از چندین ابزاری است که می‌تواند برای تقویت نرخ واکسیناسیون کووید۱۹ در سراسر جهان مورد استفاده قرار گیرد».

در‌همین‌حال، عفو بین‌الملل و دیگر گروه‌ها در نامه‌ای از بایدن خواسته‌اند تا مرکل را برای حمایت از این معافیت تحت فشار بگذارد. در بخشی از این نامه آمده است که «دیدار با مرکل موفقیت‌آمیز تلقی نمی‌شود، مگر آنکه شامل توافقی برای پیوستن آلمان به حمایت شما از این معافیت و اولویت قرار‌دادن پایان‌دادن هر‌چه سریع‌تر به همه‌گیری کرونا باشد».

هزینه‌های دفاعی دیگر موضوع اختلاف دو کشور است. آمریکا مدت‌هاست که آلمان را تحت فشار قرار می‌دهد تا دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای امور دفاعی ناتو هزینه کند. این مورد قبل از ترامپ در دوران اوباما نیز مطرح بود، اما در دوران ترامپ اختلاف‌ها تا جایی پیش رفت که ترامپ تهدید به تجدیدنظر درباره تعهدات آمریکا در ناتو کرد؛ سیاستی که قطعا اکنون تغییر نخواهد کرد، چراکه دولت آلمان وعده داده تا سال ۲۰۲۴ تنها ۱.۵ درصد تولید ناخالص داخلی خود را به این امر اختصاص دهد.