برگ برنده برای کاظمی

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید، در آستانه این دیدار تأکید کرد: «سفر نخست‌وزیر عراق تأکیدی بر مشارکت راهبردی بین آمریکا و عراق و پیشبرد همکاری‌های دوجانبه ذیل توافق‌نامه راهبردی ۲۰۰۸ است و براساس این توافق‌نامه بود که آمریکا یک‌بار نیروهای خود را از عراق خارج کرد. رهبران آمریکا و عراق در این دیدار درخصوص حوزه‌های مورد علاقه مشترک ازجمله بهداشت و انرژی نیز مذاکره خواهند کرد. رئیس‌جمهوری آمریکا به دنبال تقویت همکاری با عراق در زمینه مسائل امنیتی از‌جمله تلاش مشترک برای حصول اطمینان از شکست دائمی داعش است».

در آستانه سفر مصطفی کاظمی به ایالات متحده، فؤاد حسین، وزیر خارجه عراق، در رأس هیئتی بلندپایه برای گفت‌وگو درباره زمان انجام مرحله چهارم از گفت‌وگوهای استراتژیک میان واشنگتن و بغداد به آمریکا سفر کرد تا درباره مسائل مربوط به خروج نیروهای آمریکایی از عراق بحث و گفت‌وگو کرده و مقدمات توافق نهایی میان بایدن و کاظمی را در گفت‌وگو با مقام‌های آمریکایی فراهم کند. دور سوم گفت‌وگوها میان عراق و آمریکا در ماه آوریل به پایان رسیده بود و مذاکرات روزهای اخیر مقام‌های عراق در ایالات متحده، دور چهارم این گفت‌وگو‌ها به شمار می‌آید.

از دیگر پرونده‌های مهم در گفت‌وگو‌های بایدن و کاظمی، پرونده برق بغداد است؛ چه از نظر جذب سرمایه‌گذاری و گفت‌وگو با شرکت آمریکایی جنرال‌الکتریک و چه از نظر تسویه بدهی عراق به ایران با توجه به تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران. جو بایدن در هشت سال دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا، مسئول پرونده عراق بود. او همچنین مبتکر طرح مشهور تقسیم عراق به سه کشور سنی، شیعی و کُرد است که در دولت اوباما نتوانست اجرا شود و با مخالفت گسترده در عراق و جامعه بین‌الملل همراه شد.

عدم نیاز به نیروهای خارجی

فشارها برای خروج نظامیان آمریکایی از عراق در شرایطی در ماه‌های اخیر افزایش یافته است که گروه‌های شبه‌نظامی در عراق در ماه‌های اخیر حملات خود به اماکن دیپلماتیک و پایگاه‌های محل استقرار نیروهای آمریکا را در این کشور تشدید کرده‌اند. با‌این‌حال، مصطفی کاظمی در آستانه ملاقات با جو بایدن با تأکید بر آمادگی نظامیان عراقی برای تأمین امنیت این کشور، گفت کشورش دیگر نیازی به نیروهای رزمی آمریکا برای مقابله با داعش ندارد.

به گفته نخست‌وزیر عراق، «تعیین چارچوب زمانی رسمی برای استقرار مجدد این نیروها بستگی به نتیجه مذاکرات با مقام‌های آمریکا در واشنگتن خواهد داشت. دیگر نیازی به هیچ نیروی جنگی خارجی در خاک عراق نیست. نیروهای امنیتی و ارتش عراق توانایی دفاع از این کشور را بدون ائتلاف تحت امر آمریکا دارند. با‌این‌حال بغداد همچنان در دو بخش آموزش و گردآوری اطلاعات، از آمریکا درخواست همکاری دارد».

کاظمی زمان‌بندی خروج نظامیان آمریکایی از عراق را مشروط کرد و گفت: «هرگونه زمان‌بندی خروج نیروها براساس نیازهای نیروهای عراق خواهد بود که سال گذشته نشان دادند توانایی انجام مأموریت‌های مستقل ضدداعش را دارند. جنگ علیه داعش و آمادگی نیروهای ما به یک جدول زمانی ویژه نیاز دارد و این به مذاکراتی بستگی دارد که ما در واشنگتن انجام خواهیم داد. آنچه ما از حضور آمریکا در عراق می‌خواهیم، حمایت از نیروهایمان در بخش آموزش، افزایش بازدهی و توانمندی و همچنین همکاری‌های امنیتی است».

پیروزی در آستانه انتخابات

به نوشته نیویورک‌تایمز، پنتاگون و مقام‌های دولت بایدن می‌گویند قرار است تعدادی از دوهزارو 500 نیروی رزمی آمریکایی مستقر در عراق از این کشور خارج شوند و برای باقی‌مانده نیروها در این کشور نیز نقش جدیدی تعریف شود تا رضایت بغداد جلب شود.

به این ترتیب، مصطفی کاظمی با یک برگ برنده مهم و پیروزی سیاسی درخور توجه به بغداد باز‌می‌گردد و موقعیت خود را در انتخابات این کشور تقویت خواهد کرد. نخست‌وزیر عراق از یک‌سو با توافق برای خروج نیروهای رزمی آمریکایی از این کشور رضایت جریان‌های ضد‌آمریکایی در عراق را جلب خواهد کرد و از سوی دیگر حضور نظامی ایالات متحده در عراق همچنان حفظ خواهد شد.

یک مقام ارشد آمریکایی که در جریان مذاکرات با مقام‌های عراقی قرار دارد، می‌گوید: «تا پایان سال 2021 هیچ نیروی نظامی ایالات متحده در نقش رزمی وجود نخواهد داشت. ما پیش‌بینی می‌کنیم در ماه‌های پیش‌رو شاهد برخی تعدیل نیروها در راستای تعهد خود به دولت عراق باشیم. مقام‌های آمریکایی هم تأیید کرده‌اند پایان مأموریت رزمی آمریکا از عراق، به معنای خروج از این کشور نخواهد بود».

به گفته مقام‌های دولت بایدن، در برنامه‌ای که قرار است پس از دیدار بایدن و کاظمی منتشر شود، بحث خروج از خاک عراق مطرح نیست، بلکه شماری از نظامیان آمریکایی به حضور خود ادامه خواهند داد. به گفته این مقام‌ها، بخشی از نظامیان آمریکایی به فراهم‌کردن حمایت لجستیک و مشاوره به نیروهای عراقی خواهند پرداخت و نیروهای هوایی، اطلاعاتی و تجسسی به‌منظور مبارزه با داعش، در خاک عراق خواهند ماند.

بیانیه اعلام این تغییر رویکرد حضور آمریکا در عراق، نتیجه مذاکرات راهبردی مقامات عراقی و آمریکایی در چند سال اخیر است. بنابراین نیروهای آمریکایی تغییر چندانی نخواهند کرد، بلکه نیروهای رزمی با نیروهایی جایگزین می‌شوند که بر مأموریت مستشاری تمرکز خواهند داشت.

خروج نیروهای رزمی از عراق، تصمیم ساده‌ای برای بایدن نیست. با اینکه عراق در 18 سالی که از حمله آمریکا به این کشور می‌گذرد، هزینه‌های زیادی برای ایالات متحده ایجاد کرده است، اما از زمان فروپاشی حکومت صدام، هیچ دولت مرکزی مقتدری در بغداد بر سر کار نبوده و ناتوانی نظامیان عراقی در تأمین امنیت سراسر این کشور با وجود حضور داعش و نیز گروه‌های شبه‌نظامی، در کنار سیستم سیاسی فاسد، باعث شده نهادهای دولتی عراق به مرز سقوط کشانده شوند و ایالات متحده نگران فروپاشی این کشور و چالش‌های آن برای خود و جهان باشد.