دانش آموزان، قربانی خودروهای فرسوده!

هدی هاشمی- هنوز سه ماهی از بازگشایی کامل مدارس نگذشته که خبر آمد مینی بوسی که سرویس دانش آموزان مدرسه دخترانه کوثر ماهیدشت بود با یک کامیون برخورد می کند و دو دانش آموز این مدرسه جانشان را ازدست می دهند. خبری تلخ، که بعد از دو سال خانه نشینی دانش آموزان، خیلی ها را غمگین کرد. کووید۱۹ تا اینجای کار برای کودکان و نوجوانان غم داشت و بی حوصلگی. از یک سو بیماری کرونا ۵۱ هزار کودک را از پدر یا مادر خود جدا کرد و از سوی دیگر تعطیلی مدارس و آموزش آنلاین خودش عاملی شد برای بی حوصلگی و خستگی دانش آموزان. حالا که قرار شد مدارس باز باشند و شرایط دانش آموزان به قبل از کرونا برگردد خبر رسید که سرویس یک مدرسه دخترانه در منطقه ای محروم تصادف می کند و دو دختر نوجوان جانشان را از دست می دهند. مدرسه رفتن دانش آموزان در مناطق محروم خودش حکایت عجیب و غریبی دارد. دختران و پسران روستا وقتی کلاس ششم را تمام می کنند برای رفتن به مقطع دیگر باید راهی مدارسی شوند که کیلومترها فاصله با روستای خودشان دارد آنها اکثرا این مسیر را پیاده می روند. همین نبود مدرسه خودش موجب ترک تحصیل خیلی ها در روستاها می شود. دختران راهی خانه بخت می شوند و پسران هم به دنبال یافتن بازار کار.  داستان مدرسه رفتن دانش آموزان در مناطق محروم حکایت تلخ این سال های آموزش است. همان داستان خانواده های فقیر و غنی. آنهایی که دارند، در مدارس لاکچری درس می خوانند، آنهایی که ندارند مجبورند بسوزند و بسازند. برای دانش آموزان مناطق محروم که مسیر طولانی خانه تا مدرسه را طی می کنند سرویس مدرسه هر وسیله ای می تواند باشد. نیسان اهالی محل یا ماشین های سوخت بر یا پرایدی که بیش از ظرفیت دانش آموز سوار کرده و بعضا حادثه های تلخی هم برای دانش آموزان به وجود می آورد. حادثه ای که برای «عسل افوت» و «مبینا مرادی» دو دانش آموزکرمانشاهی رخ داد.

روایت مدرسه رفتن این دختران را بهمن نریمانی، رئیس بازرسی و عملکرد آموزش و پرورش استان کرمانشاه  اینگونه توضیح می دهد: «این دانش آموزان از چند روستا می آمدند. ما در بسیاری از روستاها به خاطر اینکه جمعیت دانش آموزی کم است مدرسه ای در مقطع اول و دوم متوسطه نداریم. برای برخی از دانش آموزان مناطق محروم در یک روستای دیگر که به آن روستا مرکزی می گوییم کلاس درس برگزار می کنیم. البته کرونا دو سالی بود که آموزش های ما را غیرحضوری کرده بود اما امسال بر اساس بخشنامه وزارت آموزش و پرورش به خانواده ها اعلام کردیم که طبق پروتکل های بهداشتی دانش آموزان باید دو روز در هفته در مدرسه باشند. طبق وظیفه ای که داشتیم همان شهریور ماه به بخشداری نامه زدیم و تاکید کردیم تا نسبت به صلاحیت فنی ماشین ها و صلاحیت رانندگان نظارت داشته باشد. جوابی دریافت نکردیم. ما در آموزش و پرورش می دانستیم که راننده ای حاضر نمی شود برای دو روز کلاس دانش آموزان سرویس مدرسه شود و خانواده ها هم توان پرداخت هزینه را برای همان دو روز ندارند. با این حال به موضوع سرویس دانش آموزان طبق مسئولیتی که داشتیم ورود کردیم. درباره این سرویس مدرسه هم باید اعلام کنم خود خانواده ها این ماشین را گرفتند. اکثر ماشین های منطقه هم فرسوده است. ما این موضوع را به بخشداری یادآوری کردیم که مدارس سرویس نیاز دارند و استعلام خودتان را اعلام کنید.»

این شرایط سخت فقط برای دانش آموزان کرمانشاهی نیست. دانش آموزان سیستان و بلوچستان هم این سختی را می کشند و برخی هایشان با ماشین های سوخت بر خودشان را به مدرسه می رسانند. موضوعی که یکی از معلمان مناطق محروم سیستان و بلوچستان به آن اشاره می کند و می گوید:«در برخی از روستاها اصلا دانش آموز سرویس مدرسه ندارد. مثلا در برخی از مناطق سیستان و بلوچستان سوخت برها سرویس مدرسه معلمان و دانش آموزان هستند. ماشین دیگری به غیر از سوخت برها در خیلی از مناطق حرکت نمی کند. اکثرا ماشین وانت و یا تویوتا بین روستاها تردد می کند و دانش آموزان هم سوار آن می شوند. برخی وقت ها هم بچه ها پیاده می روند. هم اکنون فصل بارش و سرما است، جاده چندانی در برخی از مناطق وجود ندارد و رودخانه هم در منطقه ما بسیار است. ما معلمان و دانش آموزان مجبوریم خودمان را به مدرسه برسانیم. گاهی وقت ها آب رودخانه بالا می آید و دیگر نمی شود از آن گذر کرد. باید یک صبح تا غروب معطل باشیم تا رودخانه آبش کم شود. این شرایط مدرسه رفتن در برخی از روستاهای سیستان و بلوچستان است.»در خوزستان هم وضعیت همین طور است. به خاطر پهناور بودن این استان، دانش آموزان از اهالی محلی برای رفت و آمدهایشان به مدرسه استفاده می کنند. موضوعی که نوری زاده مدیر روابط عمومی آموزش و پرورش استان خوزستان به آن اشاره می کند و می گوید:«دانش آموزان در این استان مشکلی برای رفت و آمد ندارند اصولا افراد محلی ماشین هایشان را سرویس مدرسه می کنند. در شهرها شهرداری ها نظارت مستقیم روی استاندارد ماشین ها دارند و در روستاها هم ما خودمان نظارت جدی داریم. امسال بعد از دو سال تعطیلی مدارس، ما به استانداری و بخشداری نامه زدیم و سرویس مدارس هم شروع به فعالیت کرد. مشکل اصلی خانواده ها بحث شهریه بود. شاید همین شهریه موجب شود تا خانواده ای سرویس نگیرد. البته ما در مناطق روستایی بخشی از هزینه ها را پرداخت می کنیم. هزینه ایاب و ذهاب و تحصیل دانش آموزان به خانواده ها فشار می آورد. البته درباره استاندارد بودن ماشین ها هم باید بگویم که این خودروها مثل بقیه خودروها هستند.»

چند سالی است که خودروهای فرسوده بلای جان دانش آموزان شده است. بلایی که موجب داغدار شدن خانواده ای می شود و  کسی هم مسئولیتش را برعهده نمی گیرد.  خانواده ها اگر به مدیر مدرسه یا مدیر منطقه آموزش و پرورش مربوطه اعتراضی کنند آنها در نهایت راننده را مقصر ماجرا می دانند. مدیرکل دفتر انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش در این باره می گوید: «مسئولیت مستقیم نظارت بر کیفیت و استاندارد سرویس های مدرسه برعهده وزارت آموزش و پرورش نیست. در شهرها این وظیفه برعهده شهرداری است و شهرداری هم شرکت هایی را معرفی می کند. این شرکت ها مساله ایمنی خودروها را چک می کنند. آنها سرویس های استاندارد را به ما معرفی می کنند. عموما خودروهایی که شهرداری ها معرفی می کنند، مشکلی ندارند. در مناطق محروم و روستاها هم وزارت راه و شهرسازی مسئولیت دارد. برخی از سرویس های مدارس در مناطق روستایی فرسوده هستند و ما هم این موضوع را بارها به وزارت راه و شهرسازی گزارش داده ایم. متاسفانه وزارت راه و شهرسازی به تعهدات خود در مناطق محروم عمل نمی کند. وزارت راه و شهرسازی و کشور مکلف شدند شرکت های پیمانکاری تاسیس کنند، وزارت راه و شهرسازی متولی حمل ونقل دانش آموزان در حوزه برون شهری است و باید راننده و شرکت پیمانکاری مورد نیاز را تامین کند، در جلسات متعدد گفتیم که چرا حتی یک شرکت پیمانکاری تاسیس نشد.»

نورعلی عباسپور به مسئول بودن آموزش و پرورش در این زمینه اشاره می کند و می گوید:«ما وظیفه داریم خودروهای استاندارد را به خانواده ها معرفی کنیم. در روستاها چون تعداد دانش آموزان کم است و پیمانکاری هم از طرف وزارت راه و شهرسازی معرفی نشده است خود خانواده ها سرویس برای دانش آموزانشان می گیرند. حدود سه میلیون نفر در مناطق روستایی از سرویس مدرسه استفاده می کنند. این جمعیت برای ما بسیار است و تنها درخواستمان از کسانی که مسئولیتی دارند این بوده که اگر کسی تعهدی دارد به وظیفه شان عمل کنند. از آنها خواستیم بهترین ماشین هایشان را برای دانش آموزان بگذارند اما متاسفانه شاهد هستیم که کار آنچنانی برای سرویس مدارس مناطق محروم انجام نمی شود.»