روایت یک تخریب، به فاصلۀ 360 هکتار تاریخی

از حدود صد سال قبل، خیابان‌کشی برای گسترش شهرها، تخریب بناهای تاریخی به یک عادت تبدیل کرد. شیراز نیز بخش زیادی از بافت تاریخی‌اش را برای اجرای این طرح از دست داد و تدریجا نهادهای مختلف برای پروژه‌هایشان چشم به بافت تاریخی دوختند.

تاریخ آغازِ تخریب

از حدود صد سال قبل، خیابان‌کشی برای گسترش شهرها، تخریب بناهای تاریخی به یک عادت تبدیل کرد. شیراز نیز بخش زیادی از بافت تاریخی‌اش را برای اجرای این طرح از دست داد و تدریجا نهادهای مختلف برای پروژه‌هایشان چشم به بافت تاریخی دوختند؛ مانند متولیان شاهچراغ که برای اجرای طرح «توسعۀ شاهچراغ»، تخریب 360 هکتار بافت تاریخی شهر را  هدف گذاری کردند.

جهشی 303 هکتاری در تاریخ شیراز

شاهچراغ نخستین طرح خود یعنی «طرح توسعه ۵۷ هکتاری حرم مطهر شاهچراغ» را سال 1389، در شورای عالی معماری وشهرسازی تصویب کرد.هر چند چهار سال بعد، با وجود تخریب‌های تدریجی،اجرای طرح بدلیل«مغایرت‌ با طرح جامع شهر شیراز» منتفی شد، اما متولیان طرح خودشان مجوزِ تخریب 360 هکتار بافت تاریخی شهر را امضا کردند!

وقتی حرف وعمل‌شان یکی می‌شود!

در ادامه راه از یک سو وزیر راه و شهرسازی سال 1400 اعلام کرد که«طرح‌های جدید دسترسی و توسعه و آبادسازی اطراف بافت تاریخی شاهچراغ تهیه می‌شود»اعلامی همسو با تخریبِ تاریخ در شیراز و از سوی دیگر 180 استاد دانشگاه و پژوهشگر در نامه‌ای سرگشاده به رییس جمهور خواستند تا با دستور توقف فوری طرح توسعه، سوداگری‌ها در شیراز خاتمه یابد.

موتور تخریب از بین‌الحرمین روشن می‌شود

از حدود دو ماه قبل نمایندگانی از سوی متولیانِ شاهچراغ به مالکان خانه‌های تاریخی قرار گرفته در ضلع شرقی حرم، اعلام کرده‌اند که خانه‌ها در طرح توسعۀ شاهچراغ قرار گرفته‌اند قصد خریدشان را دارند. منطقه‌ای که تعدادی از خانه‌های تاریخی‌اش چند سال قبل در طرح بین‌الحرمین تخریب شد و جای آن را مجتمعی تجاری گرفت!

مصوباتِ ضامن تخریب

اعتراض‌ها به وضعیت سردرگم 200 خانۀ تاریخی زیادتر شده، هرچند متولیان بی‌تفاوت مانده‌اند و پنجم خرداد، استاندار فارس افزایش حریمِ حرم‌های شیراز به ۳۶۰ هکتار را تصویب کرد و حتی از پرداخت وام‌های مسکنی خبر داد که در ۳۶۰ هکتاری اطراف شاهچراغ ساخته می‌شوند، بدون این‌که توجهی به ابعاد تخریبِ تاریخِ در این مساحت داشته باشد.

درخواست‌ها برای ردِ «طرح پنهان»

بی‌توجهی به اعتراضات مختلف باعث شد تا بعد از نخستین نامۀ غلامحسین معماریان، استاد دانشگاه علم و صنعت به استاندار فارس و بی‌توجهی وی، این‌بار او جداگانه در نامه‌ای به محمدهادی ایمانیه، درخواست کند تا «اگر حامیان و مجریانی در خفا مشغول اجرای طرح تخریب بافت تاریخی شیراز هستند، دستور دهید آن "طرح پنهان" را کنار بگذارندۀ»

 روایتی زنده از خرید و تخریب هویت در شیراز

جلال راشدی مالک یکی از خانه‌هایی است که شهرداری بافت تاریخی شیراز به او اعلام کرده «خانه‌اش در این طرح تخریب می‌شود». او می‌گوید «رویۀ تخریب سال‌هاست در شیراز وجود دارد، اقدامی که از بلاتکیف نگه داشتنِ خانه‌های تاریخی برای طرح توسعۀ شاهچراغ شروع شده و با تخریبِ هویت و میراث یک کشور، خود را نشان می‌دهد»