اول اکتبر روز جهانی سالمندان / رنج‌های دوره سالمندی

 ریحانه جولایی- سالمندی در ایران از 60 سالگی آغاز میشود، اما این سن قابل تعمیم به تمام افراد جامعه نیست. واقعیت این است که رسیدن به سالمندی، می‌تواند موضوعی کاملاً ذهنی و وابسته به شرایط زندگی افراد باشد. بر اساس آخرین اعلام، در ایران حدود 10 میلیون سالمند زندگی میکنند، با این حال شرایط زندگی کردن در ایران برای سالمندان چندان رضایت‌بخش نیست. 

یک روز جهانی برای سالمندان

دوران سالمندی آنقدر اهمیت دارد که در تقویم جهانی یک روز به آن اختصاص داده شده. سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه کرد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را «روز جهانی سالمندان» تعیین کرد. هر سال هم برای این روز شعاری طراحی میشود، شعار امسال تاب آوری و مشارکت زنان سالمند است.

سالمندان دو برابر «فقیرتر» از سایرین اند 

فقر موضوعی است که می‌تواند زندگی سالمندان را با چالش‌های اساسی روبه‌رو کند. بر اساس گفته های احمد دلبری ، رییس انجمن سالمندشناسی ، فقر در جامعه سالمندی دو برابر سایر رده‌های سنی است و این میزان فقر در زنان سالمند بیشتر است. میزان فقر در میان زنان سالمند 40 درصد است.  احمد دلبری تاکید میکند:« 37 درصد از سالمندان آسیب‌پذیر از فقر رنج می‌برند و در سیستان و بلوچستان این میزان 70 درصد است. نزدیک به 55 درصد سالمندان هیچ درآمد و مستمری ندارند و فقط 31 درصد سالمندان بیمه تکمیلی دارند و 88 درصد سالمندان روستایی اصلا بیمه تکمیلی ندارند.»

«زنانه شدن» سالمندی

طبق سرشماری که در سال 1395انجام شد، جمعیت 65 سال به بالای ایران 1/6 درصد بود. این در حالی است که این نسبت در سال 1365 برابر با 1/3 درصد بوده است. هم‌زمان با افزایش آمار سالمندان کشور، مطالعات تجربی نشان می‌دهند که نسبت زنان سالمند تنها در مقایسه با مردان سالمند، با شدت بیشتری در حال افزایش است.

«زنان سالمند تنها» پدیده‌ای رو به افزایش

طبق آمارهای اعلام شده توسط دبیرخانه شورای ملی سالمندان، طی سال‌های اخیر شاهد زنانه شدن جمعیت سالمندی در ایران هستیم و این درحالیست که به دلیل برخی عوامل همچون امید به زندگی بیشتر زنان نسبت به مردان، غلبه جنسیت زنانه در سالمندی، افزایش وضعیت بدون شوهر به دلیل فوت همسر و روند افزایشی طلاق و تجرد قطعی در دوران جوانی و میانسالی پدیده «زنان سالمند تنها» هم در حال افزایش است.

چالش‌های زندگی سالمندان

مطالعات داخلی نشان می‌دهند که زنان سالمند  وابستگی بیشتری به خانواده و فرزندان خود دارند؛ بنابراین، می‌توان انتظار داشت که تغییرات ارزشی خانواده، بر کیفیت تجربه سالخوردگی زنان تأثیر عمیق‌تری بگذارد. زنان سالمند اکثراً بعد از مرگ شوهر و ازدواج فرزندان، تنها می‌مانند. تنهایی برای سالمندان با چالش‌ها و نگرانی‌هایی همچون ناتوانی در رفع احتیاجات روزمره، ترس، نبود هم‌نشین و هم‌صحبت و عدم مشارکت کافی در اجتماع همراه است. 

«رها شدگی» درد بزرگ سالمندان

رها شدگی یکی دیگر از مشکلات بزرگ سالمندان است. سالمند رهاشده، پدیده جدیدی نیست، اما به گفته رییس انجمن سالمندشناسی، با توجه به شرایط اقتصادی و بحران‌های فرهنگی که در پی آن می‌آید، می‌تواند گفت سالمندان سر راهی هم مثل دیگر معضلات اجتماعی در ایران شدت گرفته است. آمار رسمی که نشان دهد در ایران چند سالمند رها شده داریم وجود ندارد؛ با این حال گفته میشود در کشور ۱۵هزار سالمند در مراکز شبانه نگهداری می‌شوند که از مجموع آنها ۱۰ تا ۲۰درصد مجهول‌الهویه هستند. 

آمار بالای «سالمندآزاری» در ایران

«سالمندآزاری» از دیگر مواردی است که باید به آن توجه کرد. ساده‌ترین تعریف سالمند آزاری این است که هر نوع اقدام عمدی یا غیرعمدی یا اقدام‌نکردن که باعث آسیب و آزار سالمند شود، سالمندآزاری گفته می‌شود. همچنین تحقیر، نادیده‌انگاشتن، بی‌توجهی به سلامت و تغذیه، رسیدگی‌نکردن پزشکی و درمانی، محروم‌کردن سالمند از حق‌وحقوقش و سلب قدرت تصمیم‌گیری از سالمندان ازجمله موارد این فهرست بلندبالاست.