بررسی علل بروز فرسودگی شغلی و عوامل موثر بر آن
فرسودگی شغلی یکی از رایجترین اتفاقاتی است که در زندگی شغلی هرکسی رخ می‌دهد؛ اما بسیاری از کسانی که به آن دچار می‌شوند، نمی‌دانند که دچار این سندروم شده‌اند و به همین دلیل نمی‌توانند برای رفع آن نیز تلاشی کنند. همچنین بسیاری از افراد فرسودگی شغلی را با افسردگی یا خسته شدن از شغل اشتباه می‌گیرند که باعث می‌شود برای از بین بردن آن تصمیمات اشتباهی بگیرند.
برای آن‌که دقیقاً با نشانه‌های فرسودگی شغلی و علل بروز آن آشنا شویم، در این مقاله به طور کامل درباره این سندروم صحبت کرده‌ایم و راهکارهایی را برای رفع آن ارائه داده‌ایم. پس با ما همراه باشید.
نشانه‌های فرسودگی شغلی چیست؟
سندرم فرسودگی شغلی در سال ۱۹۷۰ توسط روانشناس آمریکایی هربرت فرودنبرگر مطرح شد. این واژه اولین بار برای توصیف متخصصان پزشکی، مانند پزشکان و پرستارانی استفاده شد که از کار خستگی‌ناپذیر خود احساس «افسردگی» می‌کردند و نشانه های فرسودگی را داشتند. این اصطلاح بعداً در هر حرفه‌ای که فرد در آن خستگی شدید و ناتوانی در کنار آمدن با وظایف روزانه را تجربه می‌کرد، استفاده شد.
برخی از رایجترین علائم فرسودگی شغلی عبارت‌اند از:
-
کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس
-
احساس خستگی مزمن و فشار روانی در محل کار
-
کاهش شور و شوق و انگیزه نسبت به کار
-
انجام وظایف فقط برای دریافت حقوق و نه برای اهداف سازمان
-
تجربه علائم جسمی و فیزیکی مانند سردرد، معده درد یا مشکلات روده
-
کاهش عملکرد و عدم تمرکز
-
بیگانگی از فعالیت‌های مرتبط با کار
-
استرس‌زا بودن وظایف شغلی و بدبین شدن نسبت به سایر همکاران
-
افسردگی (در برخی موارد)
لینک مرتبط: مشاهده آگهی‌های استخدام اقماری
عوامل موثر در بروز فرسودگی شغلی
عوامل زیادی در بروز سندروم فرسودگی شغلی تأثیرگذارند و معمولاً یک عامل تنها نمی‌تواند باعث به وجود آمدن این سندروم در افراد شود. در ادامه رایجترین عواملی را که باعث بروز احساس فرسودگی در کارمندان می‌شود، بررسی می‌کنیم.
حجم کار زیاد
وقتی کارمندان حجم کاری متناسب با توانایی‌ها و ظرفیت خود دارند، می‌توانند به نحو احسن کار خود را انجام دهند، فرصت‌هایی برای استراحت و آزاد کردن ذهن خود داشته باشند و زمانی را برای رشد و موفقیت فردی صرف کنند. با این حال وقتی این حجم کاری بیشتر از توان فرد شود، کارمندان به طور مزمن احساس فشار بیش از حد می‌کنند، بین توانایی‌ها و ددلاین‌ها عدم همخوانی می‌بینند و درنهایت دچار سندروم فرسودگی شغلی می‌شوند.
از دست دادن استقلال حرفه‌ای
احساس عدم استقلال در انجام وظایف، عدم دسترسی به کارفرما و نداشتن توانایی اظهارنظر در تصمیماتی که بر زندگی حرفه‌ای فرد تأثیرگذار است، بر اعتماد به نفس کارمندان در محیط کار تأثیر زیادی می‌گذارد.
عدم تطابق پاداش با وظایف
اگر پاداش‌هایی که کارمندان برای انجام کار می‌گیرند با میزان تلاش و زمانی که برای آن صرف می‌کنند مطابقت نداشته باشد، اعتماد به نفس آن‌ها ناخواسته، خدشه‌دار شده، شرایط کار دشوار می‌شود و انگیزه کافی برای انجام کار جهت دستیابی به اهداف سازمان را نخواهند داشت.
جامعه کاری
اگر فردی در محیطی کار کند که روابط دوستانه، صمیمی و قابل اعتماد در آن وجود نداشته باشد، خیلی زود دچار احساس فرسودگی شغلی خواهد شد؛ زیرا بخش زیادی از روز خود را در ارتباط با افرادی است که نمی‌تواند با آن‌ها ارتباط صمیمانه برقرار کند.
نبود رفتار عادلانه در محیط کار
آیا با یک کارگر یا کارمند رفتار منصفانه و عادلانه‌ای می‌شود؟ به عنوان مثال، آیا آن فرد به خاطر مشارکت‌های خود مورد قدردانی قرار می‌گیرد؟ یا بین آن‌ها فرق گذاشته می‌شود؟
متأسفانه در بسیاری از سازمان‌ها کارمندانی که به عبارتی رده‌ی پایین‌تری دارند، مورد اجحاف قرار می‌گیرند. جدای از اینکه این افراد، احتمالاً، کارفرمای خود را دیر به دیر می‌بینند، بابت حسن انجام کار با تشویق و پاداش مواجه نمی‌شوند.
عدم تطابق ارزش‌ها
همه ما در سراسر مراحل زندگی خود محیط‌های کاری زیادی را تجربه می‌کنیم. بسیاری از این محیط‌ها صرفاً با هدف کسب درآمد و ایجاد سود به وجود آمده و پیش می‌روند که ممکن است با انگیزه ما برای کار کردن مطابقت نداشته باشند. به همین دلیل عدم تطابق ارزش‌های یک شرکت با انگیزه‌های کارمندان و کارگران یکی از علل فرسودگی شغلی است.
راه‌های پیشگیری از فرسودگی شغلی
راهکارهای زیادی برای پیشگیری و مقابله با سندروم فرسودگی شغلی وجود دارند که بخشی از آن‌ها وظیفه کارفرما است و بخشی از آن‌ها نیز وظیفه خودمان است. در ادامه این راهکارها را نام برده و توضیح می‌دهیم.
کاهش فشار زمانی نامعقول برای ددلاین‌ها
کارمندانی که برای انجام وظایف شغلی خود، زمان کافی دارند، ۷۰ درصد کمتر دچار فرسودگی شغلی می‌شوند. به همین دلیل بسیار مهم است که به عنوان کارفرما، ددلاین‌های معقولی برای کارمندان خود تعیین کنید. همچنین به عنوان یک کارمند اگر وظایفی بیش از حد توانتان به شما سپرده شد، همیشه مهارت نه گفتن را بلد باشید.
رفتار منصفانه
کارمندانی که احساس می‌کنند در محل کار با آن‌ها ناعادلانه رفتار می‌شود، ۲.۳ برابر بیشتر احتمال دارد که سطح بالایی از فرسودگی شغلی را تجربه کنند. رفتار ناعادلانه ممکن است شامل مواردی مانند طرفداری نا به جا از یک کارمند دیگر، غرامت ناعادلانه و بدرفتاری از سوی یک همکار باشد.
مشخص بودن میزان بازدهی کارمندان
عدم شفافیت از آنچه کارمندان انجام می‌دهند، تأثیر ۶۰ درصدی بر فرسودگی شغلی دارد. زمانی که کارکنان نمی‌دانند که وظایف خود را در چه جهتی انجام داده و چه نتیجه‌ای به دنبال دارد، دچار این سندروم می‌شوند. به همین دلیل به عنوان یک کارفرما جلسات منظم بازخورد برای کارمندان خود تنظیم کنید و عملکرد آن‌ها را ارزیابی کنید. همچنین به عنوان یک کارمند می‌توانید از مدیرتان درخواست بازخورد کنید.
حقوق مناسب کارکنان
زمانی که حقوق کارکنان بر اساس توانایی‌ها و ظرفیت‌ها و مطابق با وظایفشان باشد، فرسودگی شغلی کاهش چشم‌گیری پیدا می‌کند.
تعیین مرزهای سالم
فرسودگی شغلی اغلب می‌تواند منجر به عملکرد ضعیف شغلی شود. با این حال، با تعیین مرزهای سالم در محل کار، می‌توانید استرس را کاهش دهید. به عنوان مثال با خاموش کردن تلفن همراه خود در محل کار و چک کردن ایمیل در زمان‌های خاص و نه در طول روز، برای خود حد و مرز تعیین کنید. همچنین اطمینان حاصل کنید که در تایم ناهار فقط حواستان به غذا خوردن باشد و هم‌زمان با کار کردن غذا نخورید.
استراحت کردن
برای مبارزه با فرسودگی شغلی و خستگی، زمانی را تعین کنید و از محل کار خود فاصله بگیرید و به پیاده‌روی بروید، یک میان وعده سالم بخورید یا با همکاران خود معاشرت کنید. همچنین از روزهای تعطیل و مرخصی‌هایتان استفاده کنید.
تنوع در کار
در بسیاری از مواقع دلیل به وجود آمدن فرسودگی شغلی، روتین و تکراری شدن وظایف مربوط به شغل است. به همین دلیل به عنوان یک کارفرما همیشه سعی کنید تنوع در کار را در وظایف کارمندان خود درنظر بگیرید.
ورزش کردن
فعالیت بدنی منظم می‌تواند جسم و روان شما را بهبود بخشد و سطح استرس شما را کاهش دهد. برای ورزش کردن به باشگاه‌های ورزشی بروید و یک برنامه منظم را دنبال کنید. همچنین می‌توانید تمرین یوگا یا مدیتیشن در خانه را امتحان کنید. حتی یک پیاده‌روی کوتاه روزانه می‌تواند به کاهش سطح استرس شما کمک کند.
خواب کافی
برای مبارزه با خستگی اطمینان حاصل کنید که خواب کافی دارید. یک سبک زندگی سالم شامل خواب کافی شبانه بین 6 تا 8 ساعت است که بسته به نیاز بدن شما، باید این مقدار خواب را حتماً رعایت کنید. با این کار صبح‌ها احساس سرزندگی بیشتری خواهید داشت.
در نظر گرفتن تمام گزینه‌های موجود
اگر حجم کار و ددلاین‌ها دلایل اصلی استرس شما هستند، حتماً با مدیرتان درباره نحوه اولویت‌بندی کارتان و اینکه کدام مسئولیت‌ها می‌توانند به تعویق بیفتند یا واگذار شوند، صحبت کنید. اگر این صحبت به جایی نرسید و همچنان در شرایط دشوار و سختی بودید، شاید بهتر باشد که به دنبال فرصت‌های شغلی دیگری باشید.
مراجعه به منابع انسانی
مراجعه به بخش منابع انسانی در مورد مشکلات در محل کار یا صحبت با مدیر در مورد مسائل و مشکلات در محیط کار، می‌تواند مفید باشد. البته اگر آن‌ها برای ایجاد یک محیط کار سالم‌تر تلاش کنند.
جمع‌بندی
فرسودگی شغلی یکی از رایجترین سندروم‌هایی است که اغلب کارمندان آن را تجربه می‌کنند. به همین دلیل توسعه استراتژی‌هایی که به شما در مدیریت استرس کمک می‌کند، ضروری است. استراتژی‌های خودمراقبتی، مانند خوردن یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش‌های زیاد و درگیر شدن در عادات خواب سالم در بسیاری از مواقع می‌تواند به کاهش اثرات منفی یک شغل پر استرس کمک کند.