یک ایران در سوگ پنجاه جان عزیز

حادثه انفجار در شرکت معدنجوی طبس یکی از فجایع تلخ معدنکاری در ایران است  که متأسفانه جان بیش از 50 کارگر معدن را گرفت. این حادثه که در ساعت ۲۱ روز شنبه ۳۱ شهریور ماه رخ داد، تأثیر عمیقی بر خانواده‌های داغدار و جامعه محلی گذاشت و موجی از غم و اندوه را در سراسر کشور ایجاد کرد. با وجود این، دولت در کل کشور عزای عمومی اعلام نکرد، گویی مردم به تنهایی به سوگ این حادثه نشستند. چرا عزای عمومی اعلام نشد؟ فاطمه علمدار، جامعه شناس، معتقد است، سوگ مردم  با اعلام عزای عمومی کم نخواهد شد. می توانید گزارش کامل را در سایت شبکه شرق بخوانید

آخرین بار چه زمانی در ایران عزای عمومی اعلام شد؟

 آخرین بار پیش از این حادثه در تاریخ 10 مرداد 1403 به نقل از ایسنا، " در پی شهادت فرمانده مجاهد دکتر اسماعیل هنیه رییس دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین(حماس)، دولت جمهوری اسلامی ایران با صدور اطلاعیه‌ای سه روز عزای عمومی اعلام کرد."

در متن بیانه دولت آمده است:

"دولت جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز همدردی با مردم مظلوم و مقاوم فلسطین و بازماندگان شهید هنیه، روزهای چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه ۱۰ تا ۱۲ مرداد ۱۴۰۳ را در سراسر ایران عزای عمومی اعلام می‌کند."

آیا اعلام عزای عمومی برای سوگ مردم مرهمی است؟

فاطمه علمدار، جامعه شناس و  پژوهشگر حوزه روانشناسی اجتماعی معتقد است، در یک جامعه نرمال اعلام عزای عمومی می تواند در راستای سوگواری جمعی موثر باشد. اما الان در شرایطی هستیم که جامعه دائم دچار سوگ می شود.

او می گوید:" جامعه دچار اختلال است  و مدام دچار سوگ می‌شود و فرصت نمی‌کند که با این مسئله مواجه شود و حلشان کند و به خودش کمک کند که این مسئله دوباره تکرار نشود."

ناکارآمدی دولت ها و سوگ بی پایان

به گفته علمدار باید برای انچه بر جامعه می گذرد ریشه ای تر عمل کرد، مسئله فراتر از اعلام عزای عمومی است. مسئله این است که چرا بحران ها و مسائل مدام "تکرار" می شود. چرا هیچ چیز حل نمی شود. دولت ها شبیه ادمی شده که مدام اشتباه می کند و مدام عذر خواهی می کند اما وقتی برای بار هزارم عذر خواهی می کند، این معذرت خواهی دیگر هیچ بار ترمیمی ندارد، اتفاقاً خود تبدیل به یک رنج می‌شود.

سوگ های تکرار شونده

از گشت ارشاد تا آتش جنگل ها

هنوز خبر رسمی مبنی بر بازداشت خاطیان فاجعه معدنجوی منتشر نشده است. به گفته سید حسن هاشمی، رئیس مجمع نمایندگان خراسان جنوبی، تردیدی وجود ندارد که "سهل‌انگاری" و "خطاهای نابخشودنی" در جریان این حادثه رخ داده است.  اما کسی به خاطر ندارد، به خاطر فروریختن ساختمان متروپل، به خاطر ساقط شدن هواپیمایی اوکراینی، جان باختن مهسا امینی در گشت ارشاد، ریزش پلاسکو و .... دادگاهی علنی با حضور رسانه های رسمی برگزار شده باشد. خاطیان  علنا مجازات شده باشد، اسامی منتشر شده باشد و مرهم عدالت، کمی سختی زندگی در تحریم و تورم را کم کرده باشد.

جامعه خود در حال سوگواری است/ یک مرحله جدید از رابطه میان حکمروایی و جامعه

فضای مجازی، پر از تصاویری از پیکر جانباختگان معدن، شرایط سخت کارگران معادن زغال سنگ، سوگواری و بی تابی خانوادهاست. مردم به سبک خودشان در حال سوگواری هستند.  علمدار معقتد است این ها نشانه است و می گوید:"جامعه خود در حال سوگواری است فارغ از آنکه دولت اعلام عزای عمومی بکند یا خیر این یک مرحله جدید از رابطه میان حاکمیت و جامعه است."   مردم به اندازه کافی عزادار هستند به واسطه اوست که مدام دچار عزاداری هستند.

تکرار فاجعه / عدم تغییر و  ...

علمدار از وضعیتی عاقلانه صحبت می کند که می تواند شرایط  و مسائل موجود را حل کند. به گفته او اگر هم وضعیت عاقلانه نیست، مردم امکان دارند، تغییر ایجاد کنند و برای بهبود وضعیت جامعه به دولت فشار بیاورند اما در ایران شرایط این طور نیست.