جشن های نوروزی خاطره شد؛ تغییر دست فرمان مدیریت شهری
نورا حسینی: خلوتی خیابان‌ها و هوای پاک، ویژگی همیشگی تهران در نوروز است. تهرانی‌ها در سال‌های اخیر شور و نشاط این ایام را بیشتر در خانه‌هایشان احساس می‌کنند، زیرا در سطح شهر خبری از حال و هوای نوروز نیست. آن‌هایی که تعطیلات را در تهران مانده‌اند، از نبود فضای شاد و عمومی گلایه دارند. جز تخم‌مرغ‌های رنگی، المان‌های قدیمی ماه رمضان و پرچم‌های سیاه کنار پرچم ایران، نشانی از نوروز در شهر دیده نمی‌شود.
به گزارش گروه رسانه ای شرق،درحالی‌که برخی از شهروندان بر این باورند که مدیریت شهری نوروز را نادیده گرفته، مسئولان از برنامه‌های مختلف برای ایجاد فضای نوروزی در شهر سخن می‌گویند. اما آیا این برنامه‌ها توانسته‌اند حال و هوای نوروز را زنده نگه دارند؟
نورپردازی شهری؛ زیبایی یا آسیب به محیط زیست؟
یکی از جلوه‌های شهری در این ایام، نورپردازی‌هایی است که هرچند قرار است فضای شهر را برای جشن‌ها آماده کند، اما به گفته کارشناسان، این اقدام می‌تواند آسیب‌هایی جدی برای محیط زیست شهری داشته باشد. برخی از کارشناسان معتقدند نورپردازی‌های شدید، به‌خصوص در بلوار کشاورز، باعث اختلال در چرخه زیستی درختان شده و می‌تواند در بلندمدت به آسیب‌های جدی منجر شود. درختان نیاز به تاریکی شب دارند تا بتوانند چرخه فتوسنتز خود را کامل کنند. این مسئله نه‌تنها به فضای سبز شهری آسیب می‌زند، بلکه مصرف انرژی را نیز افزایش می‌دهد.
به اعتقاد آنها این نورپردازی‌ها باعث افزایش شب‌پره‌ها و آفات گیاهی در سطح شهر می‌شود که در نهایت به درختان آسیب می‌رساند.
کاهش مشارکت مردمی در برنامه‌های نوروزی
به جز انتقادهایی که به نورپردازی‌های مخرب به بهانه فضاسازی برای نوروز وجود دارد، کارشناسان حوزه شهری به نحوه برگزاری برنامه‌های شهری هم انتقادهایی دارند. برنامه‌های نوروزی شهرداری تهران طی سال‌های اخیر دستخوش تغییر شده‌اند. محمدکریم آسایش، پژوهشگر شهری، با انتقاد از کاهش خلاقیت و مشارکت مردمی در این برنامه‌ها می‌گوید: در سال ۱۳۹۸، رویدادهای نوروزی با تنوع بیشتری اجرا می‌شد، اما در سال‌های اخیر، برنامه‌ها کم‌رنگ شده‌اند. مدیریت شهری فعلی به‌جای ایجاد فضای متنوع و عادلانه در سطح شهر، برنامه‌ها را به محورهای محدود و عمدتاً مذهبی مانند الگوی موکب‌های اربعین سوق داده است.
او معتقد است که در گذشته، مناطق مختلف تهران رویدادهای اختصاصی خود را داشتند و تنوع برنامه‌ها بیشتر بود، اما اکنون تمرکز بر برگزاری مراسم‌های یک‌دست و غیرمشارکتی است که شهروندان در آنها نقش فعالی ندارند.»
حجت نظری عضو سابق شورای شهر هم نیز تأیید این موضوع، می‌گوید: شهرداری تهران باید به جای تمرکز بر برنامه‌های یک‌سویه و از بالا به پایین، شرایطی را فراهم کند که مردم نیز بتوانند در برگزاری برنامه‌های نوروزی مشارکت داشته باشند. در گذشته، مناطقی مانند پارک ملت، پارک دانشجو، باغ فردوس و بوستان‌های مناطق مختلف برنامه‌های مستقل خود را داشتند، اما امروز این تنوع کمتر شده است.
برنامه‌های شهرداری؛ تغییر مسیر از نوروز به رمضان؟
احمد علوی، عضو شورای شهر، با اشاره به برخی انتقادات نسبت به تغییرات اخیر در برنامه‌های شهری، می‌گوید: نوروز همیشه برای شهرداری تهران اهمیت داشته، اما امسال به دلیل هم‌زمانی با ماه رمضان، رویکرد متفاوتی اتخاذ شده است.
او ادامه می‌دهد: همین تخم‌مرغ‌های نوروزی که برخی از آنها انتقاد می‌کنند، حاصل مشارکت هنرمندان حرفه‌ای و آماتور است. اما درعین‌حال باید ظرفیت‌های فرهنگی و هنری متنوع‌تری را به کار گرفت و از هنر ایرانی-اسلامی نیز بهره برد.
ناصر امانی، دیگر عضو شورای شهر، معتقد است که این تغییرات در برنامه‌های شهری بیشتر جنبه سلیقه‌ای دارد: شاید برخی از برنامه‌های امسال با سلیقه شهروندان همخوانی نداشته باشد، اما مدیریت شهری در تلاش است تا ضمن رعایت شئونات مذهبی، به نوروز نیز توجه داشته باشد.
مدیریت شهری: تلاش برای گردشگری نوروزی
درحالی‌که بسیاری از شهروندان از کم‌رنگ شدن برنامه‌های نوروزی گلایه دارند، امین توکلی‌زاده، معاون شهردار تهران، از برگزاری ۳۰ مسیر گردشگری در تهران خبر داده است. او تأکید دارد که این برنامه‌ها با همکاری دانشجویان گردشگری دانشگاه تهران و مرکز ۱۳۷ طراحی شده‌اند و تلاش می‌شود تهران به مقصدی جذاب برای شهروندان و مسافران نوروزی تبدیل شود.
همچنین، برنامه‌هایی نظیر "افطارخانه" در بلوار کشاورز و "مهمانی شهر" در قالب پویش «بهار قرآن و بهار ایران» در بوستان‌های تهران برگزار خواهد شد.
کنسرت‌های نوروزی؛ شب‌های لبخند در عباس‌آباد
در میان برنامه‌های فرهنگی، کنسرت‌های "شب‌های لبخند" در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد از ۴ تا ۱۴ فروردین ۱۴۰۴ برگزار می‌شود. این رویداد با حضور هنرمندان مطرحی چون شاهین بنان، سینا شعبان‌خانی، علی عبدالمالکی، فرج علی‌پور و سامان جلیلی هر شب از ساعت ۲۰ در فضای باز اجرا خواهد شد.
نتیجه‌گیری؛ نوروز تهران، میان سنت و تغییرات
اگرچه برخی تلاش‌ها برای حفظ نشاط نوروزی در تهران صورت گرفته، اما بسیاری از شهروندان همچنان احساس می‌کنند که این جشن ملی در حال محو شدن از چهره شهر است. کاهش مشارکت مردمی، تمرکز بر برنامه‌های مذهبی و عدم گستردگی کافی در رویدادهای فرهنگی، باعث شده است که شور و حال نوروزی تهران دیگر مانند گذشته حس نشود.
نظری تأکید می‌کند که برای بازگرداندن نشاط واقعی نوروز به پایتخت، باید سیاست‌های فرهنگی و اجتماعی مدیریت شهری بازنگری شوند. تهران نباید فقط در محورهای خاص و با رویکردی یک‌جانبه به استقبال نوروز برود، بلکه باید این جشن را به تمام مناطق شهر گسترش داد و مردم را در اجرای آن سهیم کرد.
