علویان سوریه از قرن سوم تا شورشیان امروز!
علویان سوریه، که به نام‌های «نُصَیریه» یا «انصاریه» نیز شناخته می‌شوند، یکی از فرقه‌های شیعه در این کشور هستند. پیدایش این فرقه به قرن سوم هجری بازمی‌گردد و محل اصلی سکونت آن‌ها در مناطق کوهستانی غرب سوریه، به‌ویژه استان‌های لاذقیه و طرطوس است.
جمعیت و پراکندگی جغرافیایی ؛بر اساس برخی آمارها، علویان حدود ۱۲ تا ۱۵ درصد جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند که معادل حدود چهار میلیون نفر است.
علاوه بر مناطق ساحلی، جمعیت‌هایی از علویان در استان‌های حمص و حماة و به‌صورت پراکنده در دیگر مناطق سوریه نظیر قنیطره، دمشق و حلب ساکن هستند. همچنین، شمار اندکی از علویان در استان مرزی حتای (آدانا)، طرسوس و انطاکیه در ترکیه، منطقه عکار در لبنان و بخش‌هایی از فلسطین زندگی می‌کنند.
اعتقادات مذهبی؛ علویان به وجود خداوند، پیامبری حضرت محمد (ص) و ۱۲ امام شیعه اعتقاد دارند، اما تفسیرهای خاصی از متون اسلامی ارائه می‌دهند. آن‌ها به تقدس شخصیت‌هایی مانند حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) باور دارند و مراسم مذهبی خاص خود را برگزار می‌کنند.
با این حال، برخی منابع تاریخی و کتاب‌های ملل و نحل، آن‌ها را به‌عنوان یکی از فرقه‌های غالی معرفی کرده‌اند.
تاریخچه و تحولات سیاسی؛علویان در طول تاریخ با چالش‌های زیادی مواجه بوده و تحت فشارهای سیاسی و اجتماعی قرار داشته‌اند. در دوران حاکمیت عثمانیان، به‌ویژه در قرون گذشته، آن‌ها به دلیل ستم‌ها و اهانت‌هایی که از جانب اهل‌سنت متحمل می‌شدند، در قلعه‌های کوهستانی سوریه به‌طور مخفیانه و در شرایط نامطلوب اجتماعی و اقتصادی می‌زیستند.
با فروپاشی امپراتوری عثمانی و آغاز دوران قیمومت فرانسه پس از جنگ جهانی اول، به این اقلیت توجه بیشتری شد. آن‌ها به‌سرعت در ارتش، دستگاه‌های امنیتی و حزب بعث عضوگیری شدند و حتی توانستند در فاصله سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۶ دولت مستقلی تحت حمایت فرانسه تشکیل دهند.
نقش در حکومت سوریه؛ خانواده اسد، که از دل جامعه علوی برخاسته‌اند، از سال ۱۹۷۱ با روی کار آمدن حافظ اسد و سپس فرزندش بشار اسد، قدرت را در سوریه در دست دارند. علویان، با وجود اینکه اقلیتی حدود ۱۳ درصدی از جمعیت سوریه را تشکیل می‌دهند، در نیم‌قرن گذشته نقش مهمی در ساختار حکومتی و نظامی این کشور ایفا کرده‌اند.
انشعابات داخلی؛علویان به چند گروه تقسیم شده‌اند، از جمله جعفریه، شمالیه، کلازیه، حیدریه و جنبلانیه (خصیبیه). جعفریه علویانی هستند که هیچ تفاوتی با امامیه ندارند و اعتقادات آن‌ها همان اعتقاد شیعیان اثناعشری است. شمالیه یا شمسیه گروهی از علویان هستند که در سواحل لاذقیه ساکن‌اند و به باورهایی مانند ظهور امیرالمؤمنین (ع) در قلب خورشید اعتقاد دارند.
چالش‌های معاصر؛ در سال‌های اخیر، به‌ویژه پس از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، علویان با چالش‌های متعددی مواجه شده‌اند. به‌عنوان مثال، در پی اهانت به مزار «ابو عبدالله الحسین بن حمدان الخصیبی» از برجسته‌ترین شخصیت‌های تاریخی علویان در حلب، تظاهرات اعتراضی در شهرهای لاذقیه، طرطوس، حمص و حماة برگزار شد.
علویان سوریه با تاریخچه‌ای پیچیده و اعتقادات مذهبی خاص، نقش مهمی در ساختار اجتماعی و سیاسی این کشور ایفا کرده‌اند. با وجود چالش‌ها و فشارهای تاریخی، آن‌ها توانسته‌اند موقعیت خود را در جامعه سوریه حفظ کرده و در تحولات معاصر این کشور تأثیرگذار باشند.
