بازماندگان کوچک توسعه

شرق: جمعیت کودکان شش تا 12‌ساله بازمانده از تحصیل در بازه زمانی 1394 تا 1401 حدود دو‌برابر شده است. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد در این دوره همچنین تعداد کل بازماندگان تحصیلی از حدود 777 هزار نفر در سال 1394 به بیشتر از 911 هزار نفر در سال 1401 رسیده است. افزایش تعداد کودکان بازمانده از تحصیل از سال‌های ابتدای دهه 90 تا انتهای آن در شرایطی رخ می‌دهد که درآمد سرانه در طول دهه 90 حدود 30 درصد کاهش داشته است. به‌جز این، وزارت آموزش و پرورش تخمین زده است حدود یک‌سوم دانش‌آموزان ایرانی به ابزارهای آموزشی جدید مانند موبایل و تبلت دسترسی ندارند و بر اساس گزارش همین وزارتخانه، تنها حدود 12 درصد دانش‌آموزان ایران به تبلت و موبایل مستقل دسترسی دارند.

سخت‌تر‌شدن دسترسی بخشی از دانش‌آموزان به آموزش عمومی در شرایطی رخ می‌دهد که این روزها و مصادف با شروع سال تحصیلی، فروش نوشت‌افزار نیز اقساطی شده است و برخی فروشگاه‌های آنلاین اعلام کرده‌اند برای تأمین نوشت‌افزار وام و تسهیلات می‌دهند!

‌جمعیت رو به صعود کودکان بازمانده از تحصیل

گسترش فقر سبب شده است شمار کودکان بازمانده از تحصیل رو به صعود باشد و تعداد کودکان شش تا 12‌ساله‌ای که از حداقل آموزش بازمانده‌اند، در یک بازه زمانی هفت‌ساله به حدود دو‌برابر برسد. در این میان، استان سیستان‌و‌بلوچستان که بیشترین جمعیت جوان کشور را دارد در صدر استان‌هایی با بیشترین بازماندگان تحصیلی است.

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تعداد دانش‌آموزان شش‌ سال اول ابتدایی که در سال 1394-1395 از تحصیل بازمانده‌اند، 35‌هزار‌و 421 نفر بوده است. شمار کل دانش‌آموزانی که در این سال از تحصیل بازمانده‌اند، حدود 777‌هزار‌و 862 نفر بوده است. به‌این‌ترتیب حدود 4.5 درصد جمعیت دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل این سال مربوط به دانش‌آموزان شش‌ سال اول ابتدایی بوده است.

در سال تحصیلی 1400 تا 1401 تعداد دانش‌آموزان شش‌ سال اول ابتدایی که از تحصیل بازمانده‌اند، به 72‌هزار‌و 313 نفر رسیده است که حدود 7.9 درصد از جمعیت کل بازماندگان از تحصیل در این سال را تشکیل می‌دهند.

با این حساب باید گفت که در هفت سال گذشته شمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در مقطع شش سال اول ابتدایی حدود دو‌برابر شده است. این در حالی است که جمعیت کل دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در این بازه زمانی حدود 1.1 برابر شده و به 911‌هزار‌و 272 نفر رسیده است.

دو‌برابر‌شدن شمار کودکان شش تا 12‌ساله بازمانده از تحصیل در شرایطی رخ می‌دهد که درآمد سرانه در دهه 90 بیشتر از 30 درصد کاهش داشته است.

‌بیشترین نرخ بازماندگی تحصیل در استان‌های صدرنشین حاشیه‌نشینی

بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان و آذربایجان غربی بیشترین فراوانی بازماندگان از تحصیل را دارند.

حسینعلی میرعبدی، مدیرکل پیشین آموزش و پرورش سیستان‌و‌بلوچستان، در مرداد سال گذشته به تسنیم گفته بود: «حدود 15 درصد آمار بازماندگان از تحصیل کشور مربوط به استان سیستان‌و‌بلوچستان است».

در این میان به نظر می‌رسد بین فراوانی بازماندگی از تحصیل کودکان و فقر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ چرا‌که استان‌هایی که بیشترین کودکان بازمانده از تحصیل را دارند، استان‌هایی هستند که در صدر استان‌های با بیشترین حاشیه‌نشینی قرار دارند.

بر اساس آماری که وزارت بهداشت با عنوان برنامه تأمین و ارتقای سلامت در مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگا‌ه‌های غیررسمی در سال 95 منتشر کرده است، خوزستان بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین را دارد.

استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان رضوی و تهران هم جزء استان‌هایی با بیشترین حاشیه‌نشینی نسبت به میانگین کشوری هستند و در استان آذربایجان غربی نیز بنا بر اعلام استانداری آن، حدود یک‌سوم جمعیت شهرنشین حاشیه‌نشین هستند. استانداری سیستان‌و‌بلوچستان میزان جمعیت حاشیه‌نشین این استان را بین 42 تا 45 درصد جمعیت این استان تخمین می‌زند.

در تهران هم بر اساس گزارش مهر مسعود شفیعی، رئیس وقت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران، اعلام شده است که چهار میلیون نفر از جمعیت این استان که معادل 31 درصد جمعیت کل هستند، در مناطقی زندگی می‌کنند که بر اساس آیین‌نامه اجرائی «بند ز تبصره 8 ماده قانون بودجه سال 1400 کل کشور»، مناطق حاشیه‌نشین و غیر‌رسمی عنوان شده‌اند.

پیش‌تر ایسنا خبر داده بود در این استان 4.5 میلیون نفر در بافت‌های فرسوده و حاشیه‌ای زندگی می‌کنند.

‌فروش اقساطی لوازم‌التحریر

این مسائل در‌حالی رخ می‌دهد که حالا برخی رسانه‌ها گزارش می‌دهند که امسال آگهی‌های فروش اقساطی نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر در بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین منتشر شده است و برخی برای خرید نوشت‌افزار وام پرداخت می‌کنند!

در همین زمینه، موسی فرزانیان، رئیس اتحادیه نوشت‌افزار و لوازم مهندسی، به اقتصاد 24 گفته است: «در سال جاری رکود کاملا بر صنف نوشت‌افزار حاکم است و سطح بازار و خرده‌فروشی‌ها را رصد کردیم و با توجه به گران‌شدن کالاها، قدرت خرید مردم هم کاهش پیدا کرده است. قبلا مردم در این فصل به‌صورت یکجا تمام نیاز‌ها و لوازم‌التحریر فرزندانشان را می‌خریدند و می‌رفتند تا سال بعد‌ اما در شرایط فعلی هزینه‌ها را مدیریت کردند و مقطعی خرید می‌کنند؛ به‌طوری‌که تا حدی که نیاز ضروری فرزندشان برای مدارس را فراهم کرده و در طول سال باقی لوازم را خریداری می‌کنند. برای سال تحصیلی جدید، هزینه لوازم‌التحریر دانش‌آموزان به‌شدت بر مخارج خانوار‌ها تأثیرگذار است. از این‌رو مردم برای خرید لوازم مورد‌نیاز تحصیل دانش‌آموزان کمتر به بازار مراجعه می‌کنند و سعی بر کاهش هزینه‌های خود دارند».

او همچنین توضیح داده است که «ابتدای سال جاری قیمت انواع نوشت‌افزار‌ها با توجه به نوع، جنس و هزینه‌های تولید‌کننده ۳۰ درصد افزایش داشته است‌ اما با نزدیک‌شدن به فصل بازگشایی مدارس، قیمت لوازم‌التحریر ثبات داشته و افزایش قیمتی اعمال نشده است. حتی در برخی از موارد و بر روی برخی از محصولات کاهش قیمت هم اعمال شده است».

پیش از این وزارت آموزش و پرورش تخمین زده بود حدود یک‌سوم دانش‌آموزان به ابزارهای آموزشی جدید مانند موبایل و تبلت دسترسی ندارند و بر اساس گزارش همین وزارتخانه، تنها حدود 12 درصد دانش‌آموزان ایران به تبلت و موبایل مستقل دسترسی دارند.