نگاهی به مجموعه «عجایب‌المخلوقات» مونا جان‌محمدی
پیدا و پنهان‌شدن تصاویر
مونا جان‌محمدی، فارغ‌التحصیل رشته نقاشی، فعالیت حرفه‌ای خود را از ۱۳۸۶ آغاز کرد و از همان زمان آثارش را به نمایش گذاشته و دوره‌های کاری متفاوتی را آزموده است. اولین مجموعه آثارش خودنگاره‌هایی بودند که در آنها نقاش روبه‌روی مخاطب نشسته و با چشمانی روشن چشم در چشم بیننده دوخته است. نقاشی‌هایی مینی‌مالیستی با کمترین رنگ‌ها و نپرداختن به جزئیات.
توکا ملکی
مونا جان‌محمدی، فارغ‌التحصیل رشته نقاشی، فعالیت حرفه‌ای خود را از ۱۳۸۶ آغاز کرد و از همان زمان آثارش را به نمایش گذاشته و دوره‌های کاری متفاوتی را آزموده است. اولین مجموعه آثارش خودنگاره‌هایی بودند که در آنها نقاش روبه‌روی مخاطب نشسته و با چشمانی روشن چشم در چشم بیننده دوخته است. نقاشی‌هایی مینی‌مالیستی با کمترین رنگ‌ها و نپرداختن به جزئیات. آثاری که یادآور آثار یکی از مهم‌ترین نقاشان زن ایران، لیلی متین‌دفتری است. زن عموما به شکل خودنگاره از موضوعات اصلی آثار جان‌محمدی است که در دوره‌های بعدی نیز تداوم پیدا می‌کند.
چهره نقاش در آثار او به‌مثابه پس‌زمینه‌ای برای نمایش امر اجتماعی عمل می‌کند و در مجموعه «چشم‌ها» (نقاشی روی عکس‌های پولاروید) چهره نقاش به خود چشم‌ها خلاصه می‌شود. او با دست‌کاری عکس‌های فوری از خودش و لحظات درخور‌توجه زندگی، سعی می‌کند توجه مخاطب را به زیست زن -به‌ویژه زن ایرانی- جلب کند. مونا جان‌محمدی در کارهای متأخرش عموما از کلاژ عناصر یا مدیاهای مختلف برای ارائه روایتش استفاده می‌کند. روایتی که در آن تصویر و مضمون، مدام پیدا و پنهان می‌شوند. مجموعه «عجایب‌المخلوقات» که از سال ۱۳۹۱ شروع شده، تداوم همان پیدا و پنهان‌شدن تصاویر مینی‌مال و ساده‌ای است که پیش‌تر در آثار مونا وجود داشته است. او این‌بار به سراغ تصاویر چاپ‌سنگی کتاب «عجایب‌المخلوقات» زکریای قزوینی رفته است.
برخلاف آثار پیشین، توجه به نقش‌مایه‌های سنتی ایرانی امر جدیدی می‌نماید. در نگاه نخست به نظر می‌رسد او به بازنمایی و اجرای دوباره همان تصاویر عجایب‌المخلوقات بسنده کرده است، اما با کمی دقت بیننده متوجه موقعیت نامتجانسی می‌شود که به این تصویر که خود خصلتی عجیب و نامأنوس دارند، علاوه شده است. زبان رمزگونه، خصیصه هنرهای سنتی عامیانه ایرانی است و نقاش نسخه چاپ‌سنگی که منبع تصویری جان‌محمدی از این کتاب بوده، به توصیف‌های زکریای قزوینی از موجودات خیالی و عجیب، تصویری عینی بخشیده و خیال و رازورزی خود را به متن افزوده است. مونا مانند راوی سومی از موجودات این دنیای عجیب و خیال‌انگیز، فقط به بازسازی این تصاویر بسنده نکرده، بلکه در ادامه بسیاری دیگر از دوره‌های کاری‌اش در آن منبع اصلی دخالت و دست‌کاری کرده تا حقیقت تازه‌ای را از میان این سنت آشنای تصویری بازخوانی کند.
