نگاهی به نقدها درباره یک مصاحبه در سالنامه «شرق»

روزنامه «شرق» همواره در راستای مشی منصفانه، دلسوزانه و مبتنی بر منافع، مصالح و امنیت ملی، سعی کرده است تحلیلی درست، واقع‌بینانه و به دور از حب و بغض‌های سیاسی را در گفت‌وگو با کارشناسان و ناظران امر از تحولات و رویدادهای داخلی، منطقه‌ای و جهانی به مخاطب و خوانندگانش ارائه دهد. در همین راستا، بدیهی است که هرگونه تفسیر و بررسی موضوعات در بستر مسیر طی‌شده و اقتضائات زمانی و مکانی خاص آن برهه صورت می‌گیرد و کارشناسان هر حوزه نیز با رصد اخبار و روند اتفاق‌های روز دست به تحلیل و پیش‌بینی می‌زنند. این نکته در حوزه سیاست داخلی و دیپلماسی بروز و ظهور بیشتری دارد. در ضمن، روند تحولات در جهان و به‌ویژه خاورمیانه به‌شدت سیال است و هر روز و حتی هر ساعت امکان وقوع اتفاقی وجود دارد که شاید به ذهن هیچ فردی خطور نکند؛ کما‌اینکه در مورد توافق سه‌جانبه پکن نیز این غافلگیری روی داد. بر این مبنا، برای روشنگری درباره مطرح‌شدن برخی انتقادها به مصاحبه «شرق» با محمدعلی سبحانی در سالنامه این روزنامه، لازم به ذکر است که گفت‌وگوی ذکرشده به فاصله یک روز پس از انتشار گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در دهم اسفند انجام شد. گزارش 28 فوریه (9 اسفند) آژانس درباره پرونده فعالیت‌های هسته‌ای، حاوی نکات و موضوعاتی منفی بود؛ به‌ویژه اینکه در آن گزارش تأکید خاصی نیز بر غنی‌سازی 84‌درصدی صورت گرفت. 

در آن زمان که هنوز خبری از سفر رافائل گروسی به ایران و توافق با تهران نبود، تقریبا محافل سیاسی و رسانه‌ای از احتمال وخیم‌تر‌شدن پرونده ایران در نشست فصلی شورای حکام می‌گفتند. این نگرانی تا جایی پیش رفت که حتی واکنش مقامات وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی درباره صدور هر‌گونه قطع‌نامه‌ای علیه تهران را به دنبال داشت. در ادامه، شدت‌گرفتن این نگرانی‌ها به حضور تیم فنی آژانس و در نهایت هم سفر گروسی و توافق منجر شد؛ اما تا قبل از آن مقطع اساسا فضای سیاست خارجی ایران هیچ روزنه امیدی نداشت. در چنین شرایطی هم کارشناسان و تحلیلگران این گزاره را دور از دهن می‌دانستند که توافقی میان تهران و ریاض، آن‌هم با وساطت پکن، صورت بگیرد. حتی با گذشت پنج روز از انجام توافق، هنوز فضای سیاسی و رسانه‌ای داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در شوک این خبر به سر می‌برند؛ یعنی تا به این حد خبر توافق ایران و عربستان دور از ذهن تصور می‌شد. از ظهر جمعه که خبر توافق رسانه‌ای شده است و به دنبال آن دیگر کشورها هم تمایلی جدی به احیای روابط با ایران دارند، به هنر چندان زیادی نیاز ندارد که از گشایش در باب سیاست خارجی ایران سخن به میان آید. زمانی که در 19 اسفند خبر احیای روابط با عربستان روی تلکس‌های خبری رفت و در روز 20 اسفند در صدر اخبار رسانه‌های قرار داشت، چند روزی می‌شد که سالنامه «شرق» در چاپخانه بود و تنها چند ساعت با توزیع و انتشار فاصله داشت. بازخوانی این مصاحبه در روزنامه «شرق» با هر نیتی که صورت بگیرد باید این نکته را نیز در نظر داشت که «شرق» نیز مانند خیلی‌افراد و رسانه‌ها هیچ اطلاعی از شکل‌گرفتن این آشتی تاریخی نداشت. حتی شاید بیراه نباشد اگر پرسیده شود مگر خود منتقدان یا حتی خود مدیران ارشد دولتی و حتی اعضای کابینه از احیای رابطه با ریاض خبر داشتند که «شرق» با‌خبر بوده باشد؟ با این همه، «شرق» همواره از توافق، دیپلماسی، مذاکره و گشایش در هر دولتی فارغ از هر جریان سیاسی استقبال می‌کند و بر همین اساس بعد از انتشار خبر احیای رابطه با عربستان، بر حسب وظیفه رسانه‌ای خود از این اقدام ملی استقبال کرده است.