لجاجت قفقاز

شرق: جمعه گذشته سفیر جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان با معاون نخست‌وزیر این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در این دیدار، آقای مهر گریگوریان، معاون نخست‌وزیر ارمنستان، با اشاره به سفر اخیر نخست‌وزیر کشور متبوعش به تهران و توافق‌های به‌دست‌آمده، ابراز اطمینان کرد اجرای این توافق‌ها، به‌ویژه در زمینه مسائل زیربنایی از‌جمله تبادل انرژی، به ارتقای روابط دو کشور به سطحی جدید کمک مؤثری کند.  دو طرف در این دیدار همچنین درباره آخرین تحولات منطقه رایزنی و بر ادامه مشورت‌های لازم برای تأمین منافع مشترک در موضوعات منطقه‌ای تأکید کردند. با توجه به مسئولیت گریگوریان به‌عنوان رئیس هیئت ارمنستانی در کارگروه سه‌جانبه رفع انسداد از محورهای مواصلاتی در منطقه، وضعیت مسیرهای حمل‌ونقلی در منطقه از‌جمله اتصال راه‌آهن ایران و ارمنستان از مسیر نخجوان در صورت حصول توافق درباره رفع انسداد از محورهای مواصلاتی مورد اشاره قرار گرفت. گریگوریان و ظهوری همچنین وضعیت اجرای توافق‌های مندرج در یادداشت تفاهم هفدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و ارمنستان، به‌ویژه در حوزه مسائل زیربنایی از‌جمله اتمام پروژه خط سوم انتقال برق ایران و ارمنستان، پروژه جاده شمال به جنوب ارمنستان و تسهیل تجارت بین دو کشور را مرور کردند و مقرر شد با تشکیل کمیته پیگیری دوجانبه، پیش از پایان سال جاری میلادی، روند اجرای توافقات تسریع و برای رفع موانع احتمالی تلاش شود. این در حالی است که در آن سو، باکو کماکان ساز تهدید تهران را کوک می‌کند. در همین زمینه، به‌تازگی رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در یک سخنرانی، ادعاهایی را درباره روابط کشورش با ایران مطرح کرد. به گزارش خبرگزاری مدیامکس، رسانه‌های آذربایجانی گزارش دادند الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، جمعه گذشته در اظهاراتی تحریک‌آمیز گفت کشورش «از ایران هراسی ندارد». علی‌اف که در کنفرانسی بین‌المللی سخنرانی می‌کرد، با بیان اینکه من با سه رئیس‌جمهور ایران، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی کار کرده‌ام، ادعا کرد: «سال‌هاست وضعیت هیچ‌گاه مانند امروز نبوده است». علی‌اف مدعی شد: «ایران هیچ‌گاه دو رزمایش نظامی متوالی در چند ماه در مرزهای ما انجام نداده است. هیچ‌گاه اظهاراتی پر از نفرت‌پراکنی و تهدید علیه آذربایجان مطرح نشده بود». او در اظهاراتی تفرقه‌افکنانه گفت: «ما همیشه به هرگونه اقدام ضدآذربایجانی پاسخ داده‌ایم و خواهیم داد؛ چه در کلام باشد و چه در عمل. بنابراین، ما مجبور شدیم در مرزهایمان با ایران رزمایش نظامی انجام دهیم تا نشان دهیم از ایران نمی‌ترسیم». رئیس‌جمهور آذربایجان در ادامه بیان کرد: «ما نهایت تلاشمان را خواهیم کرد تا از شیوه زندگی‌مان، از مسیر سکولار توسعه و پیشرفت آذربایجان و آذربایجانی‌ها از‌جمله آذربایجانی‌هایی که در ایران زندگی‌ می‌کنند، صیانت کنیم. آنها بخشی از ملت ما هستند». در همین حال رئیس‌جمهوری آذربایجان روز شنبه از تصمیم باکو برای افتتاح یک سفارت در اراضی اشغالی و یک دفتر نمایندگی در فلسطین خبر داد. به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک روسیه، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، روز گذشته در کنفرانسی مطبوعاتی اظهار کرد: «جمهوری آذربایجان بر اساس منافع ملی خود تصمیم به افتتاح یک سفارت در اسرائیل و یک دفتر نمایندگی در فلسطین گرفت». جمهوری آذربایجان هفته گذشته اعلام کرده بود تصمیم دارد سفارت خود را در اراضی اشغالی افتتاح کند. تل‌آویو از این اقدام باکو استقبال کرده و آن را نشان‌دهنده عمق روابط میان دو طرف دانست. طبق اعلام رسانه‌های عبری‌زبان، از‌جمله روزنامه عبری «یسرائیل هیوم»، پارلمان جمهوری آذربایجان به افتتاح سفارت این کشور در تل‌آویو رأی موافق داد. یائیر لاپید، نخست‌وزیر اسرائیل که دوره مسئولیتش رو به پایان است، در واکنش به این تصمیم باکو ضمن تشکر از علی‌اف گفت: «ما از تصمیم پارلمان جمهوری آذربایجان برای افتتاح سفارت در «اسرائیل» استقبال می‌کنیم. جمهوری آذربایجان شریک مهم اسرائیل و میهن یکی از بزرگ‌ترین اقلیت‌های یهود در جهان اسلام است». لاپید در ادامه افتتاح سفارت را نشان‌دهنده عمق روابط میان دو طرف دانست و عنوان کرد: «این اقدام نتیجه تلاش‌های اسرائیل برای ایجاد پل‌های سیاسی مستحکمی با جهان اسلام است». در چنین شرایطی بدیهی است که الهام علی‌اف عملا در مسیری گام برمی‌دارد که اتخاذ برخی تصمیمات از سوی ایران مبتنی بر منافع و امنیت ملی را به امری اجتناب‌ناپذیر بدل می‌کند. زمانی که زبان علی‌اف بر تهدید تهران می‌چرخد و پای تل‌آویو را هم به پشت مرزهای ایران باز کرده است، بدیهی که تکرار رزمایش‌های نظامی همچون رزمایش اقتدار در حوزه ارس، یک واکنش متناسب و درخور خواهد بود. البته ایران همواره بر حسن همجواری با کشورهای همسایه تاکید کرده است، مخصوصا در مورد آذربایجان این تاکید هنوز نیز وجود دارد و مسئولین کشور از ضرورت حسن همجواری با آذربایجان، همسایه دیرینه ایران سخن می‌گویند اما اکنون با اتفاقاتی که میان آذربایجان و صهیونیست‌ها در حال وقوع است به نظر می‌رسد آذربایجان لجاجتی مغایر با لزوم رعایت وجوه همسایگی از خود نشان می‌دهد. این مسئله برای کشوری مثل ایران که قطعا حکم مادر را برای آن منطقه دارد تا حد زیادی تلخ است. به رغم همه این حرف‌ها امید است که باکو بفهمد که حسن همجواری چیست و آن چیزی که برای توسعه همه کشورهای منطقه ضرورت دارد در روابط دیپلماتیک میان همسایه‌ها قابل رخ‌دادن است. نشستن در زمین   اسرائیل که حضورش در منطقه کسب منفعت به هر روش و به هر شکل و با هر شیوه غیرمسالمت‌آمیز را می‌جوید و قطعا می‌تواند برای ایران نیز پیام خوبی به همراه نداشته باشد، شرایط همسایگی را سخت خواهد کرد. بر همین اساس نوع دیپلماسی ایران نیز قطعا چرخش لازم را خواهد داشت؛ باشد تا از آرامش دیپلماتیک ما، در منطقه قفقاز و با استفاده از لجاجت قفقازی، سوءاستفاده نشود، این مسئله برای ایران حکم منافع و امنیت ملی دارد و بی‌شک پاسخ دیپلماتیک مشترک از سوی همه ایران را نیز خواهد داشت. جایی در مقابل دنیای ناخشنود بیرون از مرزهای ایران، همه ایران حضور خواهد داشت و مسئله به کلی فرق خواهد کرد.