نجفقلی حبیبی، رئیس اسبق دانشگاه تربیت مدرس:
عدهای بی سروصدا کرسیهای آزاداندیشی را خاموش کردند
رئیس اسبق دانشگاه علامه طباطبایی با انتقاد از عدم برپایی کرسیهای آزاداندیشی گفت: رهبر انقلاب این را مطرح کردند تا جریانهای مختلف بیایند حرفهایشان را بزنند و عدهای هم پاسخشان را بدهند تا راه حل منطقی پیدا شود ولی عملاً در دانشگاهها تعطیل شد. یک عدهای این را خاموش کردند و بی سر و صدا این اتفاق افتاد.
به گزارش شبکه شرق، رئیس اسبق دانشگاه تربیت مدرس گفت: مسئولان باید به نسل جوان اطمینان بدهند که آنها را دوست دارند و میدانند که انتقادشان از سر دوستی و خیرخواهی است و کینهای در کار نیست. مسئولان اگر بخواهند مشکلات را حل کنند باید آن چیزی که ذهن مردم را به هم میریزد، یعنی تبعیضهای اجتماعی را حل کنند.
در برنامه دیگری از مجموعه حضور، «دکتر نجفقلی حبیبی» به میزبانی «محمدحسین رنجبران» در حسینیه جماران، از مشی و دیدگاه امام روحالله در زمینه ضرورت پیشرفت علمی، وحدت حوزه و دانشگاه، نگاه دانشگاه به حوزه و نگاه حوزه به دانشگاه و همچنین نگاهی که اکنون در بین دانشجویان در خصوص مسائل کشور وجود دارد، سخن گفت.
وی که در هر دو عرصه دانشگاه و حوزه فعالیت داشته، ریاست دانشگاه الزهرا، ریاست دانشگاه علامه طباطبایی و ریاست دانشگاه تربیت مدرس را در کارنامه فعالیتهای علمی خود دارد؛ همچنین نخستین رئیس دانشگاه علوم قضایی، نمایندگی مجلس شورای اسلامی، عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی از دیگر فعالیتهای دکتر حبیبی بوده است. وی اکنون و در سن ۸۱ سالگی، عضو هیئت امنای کتابخانه ملی ایران بوده و همچنان در کرسی علم و فرهنگ در حال خدمت است.
میخواستند دانشگاه تربیت مدرس را منحل کنند
حبیبی در خصوص مشی ۴۴ ساله انقلاب اسلامی در زمینه تربیت دانشجو اظهار داشت: در مجموع موفق عمل کردیم. در همین دانشگاه تربیت مدرس، مخالفهایی برای شکلگیری و فعالیتش وجود داشت و حتی وزیر علوم وقت، آقای محمدعلی نجفی یک روزی به من گفتند که ریاست دانشگاه را برعهده بگیر ولی احتمالاً به این نتیجه میرسید که باید منحل شود. ولی من مخالفت کردم و با کمک اساتید و دانشجویان آن را حفظ کردیم و رشد دادیم.
وی افزود: بعد از اینکه فعالیت دانشگاه جا افتاد، اساتید درجه یک کشور از همه جا به این دانشگاه میآمدند و تدریس میکردند. به تدریج که جلوتر آمدیم، وضعمان خیلی بهتر شد و به سرعت توانستیم استاد تربیت کرده و وارد دانشگاهها بکنیم. . با حضور آن جوانانی که دانشگاهها میرفتند، دانشگاههای دیگری تأسیس شد و دانشگاههای دیگر توسعه پیدا کرد.
تعجب خارجیها از تنوع رشتههای دانشگاهی در تربیت مدرس
حبیبی گفت: بعضی از خارجیهایی که برای بازدید به تربیت مدرس میآمدند، تعجب میکردند که چطور میشود ۹۰ رشته در یک دانشگاه جدیدالتأسیس، تدریس شود!
رئیس اسبق دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: احساس ما این بود که باید رشد کنیم و انقلاب باید جلو برود و راه آن علم است. دانشگاه اولین سنگر این موضوع بودند و دانشجوها به همه جا هم خط میدادند و به وزارتخانهها و سازمانهای مختلف کمک میکردند؛ با یک فکر خیلی قوی با هم منسجم شده بودند و این حرکت، کشور را به سرعت پیش برد.
وی با بیان اینکه در مقابل تفکرات منفی و اعتماد به نفسهای پایین ایستادیم، اذعان کرد: وقتی میخواستیم دکترای ریاضی در دانشگاه راه بیندازیم، استادهای برجسته ریاضی کشور با من ملاقات کردند و گفتند ما فوق لیسانس را به زحمت اداره میکنیم، چطور میخواهید دکتری راه بیندازید؟ برایشان مهم بود و میگفتند نمیشود؛ نه اینکه نیتشان بد باشد ولی معتقد بودند که نمیشود ولی بالاخره با همین ارادهای که وجود داشت، استادها جذب شدند.
امام دانشگاه را رکن رکین اداره کشور میدانست
حبیبی با اشاره به موضع حضرت امام خمینی (ره) در خصوص تحرکات جنبشهای دانشجویی اظهار داشت: امام معمولاً به دانشگاه حسن نظر داشت؛ در اندیشه امام، دانشگاه خیلی مهم است و رکن رکین اداره کشور است چون متخصصین و سیاسیون و همه گروههایی که کشور نیاز دارد، در دانشگاه تربیت میشود.
وی افزود: ایشان به دو مسئله خیلی تأکید داشتند؛ یکی اینکه دانشجوها متدین و انقلابی بار بیایند و دیگری، هماهنگی دانشگاه و حوزه بود. امام در بیانات خود خیلی تأکید داشتند که دانشگاه با حوزه مرتبط باشد.
حبیبی ادامه داد: در کنار توصیههای حضرت امام، گروههایی که طرفدار خط امام بودند، بسیار مراقبت میکردند که فضای دانشگاهها منحرف نشود. آنها جلسات بحث و نقد میگذاشتند و زمینه گفتگو را ایجاد میکردند. در نتیجه ایرادات خیلیها رفع میشد یا ایرادات جدید پیدا میشد و گفت و گوهایی دیگری شکل میگرفت. خود این بحث و گفت و گو به زنده نگهداشتن اندیشه کمک میکرد.
مخالفت امام با تفکیک جنسیتی کلاسهای دانشگاه
وی با ذکر خاطرهای گفت: یک روز بچههای دانشکده ادبیات دانشگاه تهران زنگ زدند که ما چینش یک کلاس را به صورت خاص درست کردیم؛ شما بیایید ببینید چطور است. با هم رفتیم و دیدم که صندلیهای یک کلاس را طوری چیدمان کردند که یک جور حفاظت خاصی از دانشجویان دختر و پسر میشد و خیلی سختگیرانه بود.
وی افزود: گفتم این مشکلات ایجاد میکند، بگذارید کمی فکر کنیم. بعد همان شب امام (ره) دیدم بیانیه دادند که چه کسی گفته کلاسها را تفکیک و جداسازی کنید؟ نمیدانم چه کسی بلافاصله به امام منتقل کرده بود که یک نقشهای است که دارند کلاسها را جداسازی میکنند و دخترها و پسرها را جدا میکنند که امام عکسالعمل نشان دادند و صبح دیدم که آن را جمع کردهاند. این تحرکهای خیلی زنده و شاداب وجود داشت و در همه موارد هم بود.
امام فضای خوبی را برای رشد علمی دانشگاهها ایجاد کرد
وی با بیان اینکه امام (ره) به مسأله رشد علمی فوقالعاده اهمیت میدادند، گفت: ایشان عبارت هندسه، هندسه است و اسلامی و غیراسلامی ندارد را به آقایان گوشزد میکردند؛ یعنی این ایرادات بنیاسرائیلی که یک عده میگیرند بیخود است؛ بگذارید علم پیش برود.
حبیبی خاطرنشان کرد: به نظر من امام خیلی فضای خوبی را برای رشد علمی دانشگاههای کشور ایجاد کرد و دانشجویان و اساتید یک تحرک فوقالعادهای پیدا کردند و به سرعت توانستیم از آن عقب ماندگی عبور کنیم. یادم هست که گفته میشد ما حدود ۶ هزار استاد کم داریم ولی این به سرعت جبران شد.
وی افزود: این از ایثار همان دانشجویان و اساتید بود و من به غیر از گذشت دانشجوها هیچ چیز دیگری نمیدانم؛ کمبود داشتند و گرسنه میماندند. یادم هست یک وقت یکی از این اعاظم که از ارکان قوا هم بودند، فکر کنم از قوه قضاییه، آقای محمدی گیلانی بود؛ وقتی یکی از دانشجوها در حضور ایشان صحبت کرد و من خودم هم صحبت کردم و از سختیهای بچهها گفتم، دیدم ایشان همینطور اشک میریزد؛ یعنی همه متوجه بودند که این سختی وجود دارد ولی بچهها هم این سختی را تحمل کردند.
رئیس اسبق دانشگاه الزهرا خاطرنشان کرد: امام (ره) معتقد بود در این مملکت انقلاب شده و انقلاب هم خواستهایی دارد که همان اداره کشور به بهترین وجه است و اینکه سرمایه ملی به جای اینکه به خارج برود، همین جا باید ادامه دهد.
وی افزود: به نظر من امام فقط این را میخواست که این نسل که روی کار آمده، همه آرمانهای آزادی بیان، آزادی مطبوعات و آزادی سیاسی و... اینها را امام خیلی تأکید داشتند و دانشجوها هم همینها را میخواستند و بابت آن خیلی خوشحال بودند و هرچند وقت یکبار خودشان جور میکردند و به ملاقات امام میرفتند.
امام دانشگاه را راه نجات مملکت میدانست
حبیبی گفت: دید امام به دانشگاه به عنوان اینکه راه نجات مملکت است، خیلی بالا بود. نوشتههای امام در مورد دانشگاه و دانشجوها تماماً حمایت است و البته مراقبت هم هست. مثلاً وقتی به ایشان گفتند جناح مذهبی افراطی چینش کلاس را آن طور کرده، به آنها حمله میکند؛ از طرفی هم کمونیستها اگر میخواستند تخلفی کنند، امام با آنان محکم برخورد میکرد.
جامعه بدون اعتراض، جامعه خفته است
وی با اشاره به اعتراضات اخیر در دانشگاهها و اظهارات دانشجویان بیان داشت: اینها از سر دلسوزی است. این جوانان به کشور خود علاقهمند هستند و میخواهند که وضع بهتر شود.
حبیبی با بیان اینکه جامعه بدون اعتراض، یک جامعه خفته است، تصریح کرد: در صدر انقلاب هم در دانشگاهها چنین مباحث و فضایی بود ولی آن تنشها آدمها را ساخت. حکومت باید عاقل باشد و بفهمد که جوان مایه نشاط کشور و سرمایه ملی است. اینها فردا میخواهند کشور را اداره کنند. این را همه مسئولان باید بفهمند.
وی با رد این دیدگاه که دهه هشتادیها از آرمانهای امام و انقلاب فاصله گرفتهاند، گفت: اینها بچههای همین مملکت هستند. ما اگر بدرفتاری کنیم، جواب منفی هم میگیریم؛ شما چقدر به اینها رسیدهاید که توقع رفتار درست هم دارید؟ اینها آزادی میخواهند؛ انقلاب کردند که آزادی داشته باشند؛ که بحث کنند و حرف بزنند.
حبیبی ادامه داد: حالا فرض کنید بعضی حرفهایشان هم ناپسند است؛ خیلی خب؛ بیایید جواب بدهید! شما مسئولید و موظفید که جواب دهید. جوان میگوید اینجا کار خراب است؛ بیایید بگویید به این دلیل خراب است یا بگویید اشتباه کردیم و عذرخواهی کنید.
نخستین رئیس دانشگاه علوم قضایی با بیان اینکه دانشجو، سرمایه و آینده فردای کشور است، اظهار داشت: امروز اغلب همان دانشجویان دورانهای گذشته که اعتراض داشتند و نقد میکردند، مسئولان عالی کشور یا رئیس دانشگاهها هستند. همان دانشجویان که آنجا داد و بیداد میکردند. بالاخره شما باید فرصت بدهید؛ چون این دانشجو با اعتراض و داد و بیداد خود رشد میکند. اولاً که میفهمد کجا اشتباه کرده یا نکرده است. ثانیاً یک عده را که در خواب غفلت به سر میبرند را هم متوجه میکنند که مملکت ملک شخصی و ملک طلق کسی نیست.
وی افزود: بالاخره جامعه مسئولیت به اینها داده و باید وظیفه خود را انجام دهند. اگر خوب انجام ندهند، مردم و جوانان اعتراض میکنند؛ و اگر اعتراض هم کردند، فوری به آنها نبندید که وابسته به غرب هستند! اینها میخواهند کشورشان قانونمند باشد. به دانشجو و جوانان امید و ایمان داشته باشیم. اینکه به آنان ایمان نداشته باشیم، بسیار خطرناک است و عکسالعمل نشان میدهد.
حبیبی با بیان اینکه در اعتراضات اخیر، حجاب بهانه مسائل دیگری شد، گفت: حکومت چون اداره جامعه دستش است، باید خیلی مراقبت کند. در هر چیزی افراط خطرناک است. مردم ایران هم با مردم خیلی کشورهای دیگر فرق میکنند و مردم فهیم و آزادهای هستند و بردگی را برنمیتابند. این مسئله خیلی مهم است که سیاستمدران بدانند که در رفتار با جوانان، رفتار قانونی و خشن تحمل نمیشود. اینها برای مملکت خود، دلسوز هستند.
وی ادامه داد: باید مشکلات را حل کنند و یا عذرخواهی کنند و بگویند که بله ما آنطور که باید و شاید نتوانستیم. واقعاً اداره کشور هم سختی دارد؛ به خصوص کشور ما که در یک منطقه حساس قرار دارد و خود انقلاب اسلامی کل معادلات دنیا را به هم ریخته است و همه با آن یک جور خرده حساب دارند. در اینجا ما باید با مردم و جوانان خود مدارا کنیم. با آنان خوب رفتار کنیم و نیازهایشان را برطرف کنیم و مراقبت کنیم. مراقبت از بیتالمال و سپردن مسئولیتها به افراد.
حبیبی گفت: مسئولان به نسل جوان باید اطمینان بدهند که ما شما را خیلی دوست داریم و میدانیم که انتقاد شما از سر دوستی و خیرخواهی است و کینهای در کار نیست. دلتان میخواهد مملکتتان بهتر شود و حق شما هم هست. بنابراین اگر بخواهند مشکل را حل کنند باید آن چیزی که ذهن مردم را به هم میریزد، حل کنند. یعنی تبعیضهای اجتماعی و عدالت اجتماعی را حل کنند. صوری نباشد و عمل صورت بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: الان مشکل اساسی ما عدالت اجتماعی است که باید برای آن اقدام جدی کنیم. این هم که به یک عدهای کمکهای خیریه کنیم و پولشان را که حقشان است ندهیم، این یعنی گدایی. این ایجاد ناامنی اخلاقی میکند. ما باید عدالت اجتماعی را جدی بگیریم. ثروت ملی باید در اختیار همه قرار بگیرد.
عدهای چراغ کرسیهای آزاداندیشی را در دانشگاهها خاموش کردند
رئیس اسبق دانشگاه علامه طباطبایی با انتقاد از عدم برپایی کرسیهای آزاداندیشی گفت: رهبر انقلاب این را مطرح کردند تا جریانهای مختلف بیایند حرفهایشان را بزنند و عدهای هم پاسخشان را بدهند تا راه حل منطقی پیدا شود ولی عملاً در دانشگاهها تعطیل شد. یک عدهای این را خاموش کردند و بی سر و صدا این اتفاق افتاد. حالا چیز دیگری دارند راهاندازی میکنند که باز ثروتی هم بابت آن هزینه شود و مانند کرسی آزاداندیشی بعد از مدتی خاموش شود.
وی با اشاره به تعارض نگاه رهبر انقلاب و دیگر مسئولان بیان داشت: مقام معظم رهبری دو سه سال بعد از به رهبری رسیدن، در مسجد دانشگاه تهران داشتند صحبت میکردند. یادی از اخوان ثالث کردند و شعری از او خواندند. جالب است که درست همان موقع کتاب بزرگ دایره المعارف اسلامی داشت چاپ میشد؛ شنیدم که اخوان ثالث را سانسور کرده بودند. تعارض را نگاه کنید!
حبیبی خاطرنشان کرد: رهبری مملکت داشت شعر او را میخواند و آن طرف، یک عده که داشتند دایره المعارف مینوشتند در حالیکه باید اسم این شاعر به عنوان یکی از شعرای اسلامی بیاید، میگفتند شاعر ضدانقلاب است و باید حذف شود؛ بنابراین خیلی باید حکومت چشم و گوش خود را باز نگه دارد که اینطور خطاها اتفاق نیفتد که به نام حکومت ثبت شود.
وی با اشاره به میزان تحقق وحدت حوزه و دانشگاه اظهار داشت: در این سالها ورود حوزه به دانشگاه خوب بوده است و الان اساتید زیادی از حوزه در دانشگاه تدریس میکنند و مشغول پژوهش هستند، اما باید دید آیا از سوی دیگر این ماجرا نیز موفق عمل شده است؟ یعنی حوزه توانسته با دانشگاه انس بگیرد و راه ورود دانشگاه به حوزه باز بوده است؟
حبیبی گفت: نباید فقط اینطور باشد که آقایان تشریف بیاورند دانشگاه درس بدهند. بلکه آن اندیشه حوزه باید وارد دانشگاه شود و در دانشگاه اثر بگذارد. ما باید تقوا و درستکاری و بهتر کار کردن را ببینیم و تلاش برای ارتباط مملکت را مشاهده کنیم. به نظر من از این طرف خیلی کار مؤثری اتفاق نیفتاده است.
حوزه باید معلومات خود را ارتقا دهد
وی تأکید کرد: حوزه نیاز دارد که معلومات خود را در فقه، اصول، در کلام و در فلسفه ارتقا دهد. الان دیگر مثل علامه طباطبایی یا آقای مطهری در حوزه نداریم اما بالاخره باید تربیت شوند؛ یعنی به همان داشتههای قدیم خود اکتفا کنیم؟ خب اینها یکی یکی فوت میکنند. بعد از آنها چه میشود؟
حبیبی گفت: بالاخره امام (ره) راهی را گشودند که اداره کشور بر مبنای فقه اسلامی باشد و این فقه را مترقی کردند که باید به سمت اکتشافات و راه حلهای جدید برود که با مبانی اسلامی هم سازگار باشد و بتواند مسائل کشور را حل کند. خب در حوزه باید اتفاق بیفتد.