خارطوم در آتش و خون

مهسا مژدهی- هزاران سودانی در خارطوم بدون داشتن پاسپورت و امکان خروج از کشور، در میان آتش و وحشت جا مانده‌اند. هواپیماها مدام از روی باند فرودگاه پایتخت سودان در حال رفت‌وآمدند تا آن گروه از سودانی‌های خوش‌شانس را که امکان خروج از کشور را دارند، به جای امن‌تری برسانند. در توییتر بسیاری از اهالی خارطوم نوشته‌اند که با اشک و آه خانه‌هایشان را ترک کرده‌اند. غربی‌ها سفارت‌خانه‌های خود را در سودان بسته و دیپلمات‌ها این کشور را ترک کرده‌اند.

درگیری از کجا شروع شد؟

اواخر فروردین ماه، ارتش سودان با یک یگان نظامی زیر نظر دولت با نام نیروهای واکنش سریع، بر روی یکدیگر آتش گشودند. در خرطوم و برخی دیگر از شهرهای مهم این کشور یگان‌های ارتشی وابسته به ژنرال عبدالفتاح برهان، رهبر سودان و شبه‌نظامیان تحت فرماندهی محمد حمدان دَقَلو، معاون رهبر این کشور با هم درگیر شده‌اند. در همان روز اول دو طرف به فرودگاه خارطوم و تلویزیون این کشور حمله بردند و وحشت زیادی ایجاد کردند.

زنان ناامید شدند

انقلاب سودان که در روز ۱۱ آپریل ۲۰۱۹ و با حضور پرشور زنان به پیروزی رسید، قدرت را از عمرالبشیر، رهبر بدنام این کشور تقدیم ارتش کرد. قرار بود ارتش پس از کمی آرامش دولت را به دست غیرنظامیان بسپارد. عمرالبشیر راهی زندان شد اما نظامیان نزدیک به او در قدرت باقی ماندند و کودتای سال ۲۰۲۱ را رقم زدند.

گفته می‌شود جرقه درگیری‌های اخیر زمانی خورد که پیشنهاد انتقال قدرت به نیرویی غیرنظامی مطرح شد. تصمیم بر این بود که نیروهای واکنش سریع با ارتش سودان ادغام شوند. اتفاقی که ارتش و نظامیان این کشور را آنقدر برآشفته کرد تا بار دیگر کشور را به آتش بکشند. نبیل عبدالله، سخنگوی ارتش گفت در همان روزهای نخست به خبرگزاری فرانسه گفته بود جنگجویان نیروهای واکنش سریع به چند اردوگاه ارتش در خارطوم و سایر نقاط اطراف سودان حمله کردند و جنگ از اینجا آغاز شد.

نیروهای بدنام در تلاش برای رسیدن به قدرت

محمد حمدان دَقَلو، معاون رهبر سودان و فرمانده نیروی واکنش سریع، به تلویزیون الجزیره گفته که نیروهایش تا زمانی که همه پایگاه‌های ارتش را تصرف نکنند، به جنگ ادامه خواهند داد. او مدعی است ارتش قصد کودتا داشته و او نیروهایش را برای جلوگیری از چنین اتفاقی به نبرد فراخوانده است.

هر چقدر که آقای دقلو خودش را طرفدار روند دموکراتیک در سودان نشان دهد، شاهدان وقایع سودان نمی‌توانند فراموش کنند که او و گروهش متهم به نقض حقوق بشر هستند.  نیروی واکنش سریع ۱۰ سال قبل به وجود آمد و در جنگ دارفور دست به خشونت گسترده زد. ۴۰ هزار نفر از اعضای این گروه سال ۲۰۱۵ به یمن فرستاده شدند تا در حمایت از عربستان سعودی با طرف مقابل بجنگند.

اوضاع بحرانی است

شصت درصد از مراکز درمانی در خارطوم تعطیل شده‌اند. برق به ندرت وصل می‌شود و اوضاع اینترنت تعریفی ندارد. خارجی‌ها، با سرعت بالایی در حال ترک کشور هستند و غروب روز شنبه انفجاری بسیار بزرگ پایتخت را لرزانده است. به گفته شاهدان در خارطوم، سوخت عملا وجود ندارد، وضعیت آب فاجعه است و فروشگاه‌های موادغذایی به سرعت در حال خالی شدن هستند.

دولت نظامی برآمده از کودتای اکتبر ۲۰۲۱ در سودان کنترل اوضاع را در دست ندارد. آتش‌بس‌های شکل گرفته بسیار شکننده هستند و تا روز نهم اردیبهشت، تعداد کشته‌شده ها ۵۰۰ نفر را رد کرده و بیش از چهار هزار نفر زخمی شده‌اند. وضعیت سودان نگرانی‌ها را بابت ایجاد یک جنگ داخلی بالا برده است. سودان در فقر غرق است و ادامه درگیری‌ها می‌تواند تهدیدکننده جان هزاران نفر باشد.