اف‌ای‌تی‌اف چیست؟

به گزارش شبکه شرق، FATF یا گروه ویژه اقدام مالی (Financial Action Task Force) یک نهاد بین‌المللی است که در سال 1989 توسط کشورهای گروه هفت تأسیس شد. وظیفه اصلی این سازمان فرادولتی  مقابله با پول‌شویی، تأمین مالی تروریسم و دیگر تهدیدات مالی بین‌المللی است. در واقع این FATF استانداردهایی برای کشورها تعیین می‌کند تا از فعالیت‌های مالی غیرقانونی جلوگیری کنند و شفافیت اقتصادی را افزایش دهند.

این سازمان در سال ۲۰۱۲ چهل و نه توصیه را به عنوان استانداردهای این سازمان برای مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم ابلاغ کرد که کشورهای عضو موظف شدند یا قوانینی برای رعایت این توصیه‌ها تصویب کنند و یا قوانین فعلی خود را ارتقاء دهند. البته از آنجا که روش‌های پولشویی مدام در حال تغییر هستند، FATF این استانداردها را سالانه به‌روز می‌کند.اکنون نیز همه کشورهای جهان را بر اساس پایبندی به این توصیه‌ها به ٤ دسته استاندارد، در حال پیشرفت، غیرهمکار و لیست سیاه دسته بندی می‌کند.

در طی سالهای اخیر تنها 9 کشور به دلیل عدم پایبندی به استانداردهای جهانی مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم در لیست سیاه سیاه قرار داده که ایران هم یکی از آن‌ها است. ایران در سال ۲۰۰۹ در فهرست سیاه قرار گرفت و در سال ۲۰۱۶ توانست برای مدتی از این فهرست خارج شود.

ایران و لیست سیاه 

۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۵ بود که ایران پذیرفت که توصیه‌های FATF را اجرایی کند. گروه اقدام مالی نیز ۴ تیرماه ۱۳۹۵ طی بیانیه ای در بوسان کره جنوبی اعلام کرد که ایران را به مدت ۱۲ ماه از لیست کشورهایی که باید علیه آن‌ها اقدام متقابل صورت بگیرد تعلیق می‌کند و در این مدت ایران باید تعهداتی را که پذیرفته است اجرا کند تا این گروه بار دیگر درباره این که ایران را باید در کدام دسته قرار دهد، تصمیم‌گیری شود.

۲ تیر ۱۳۹۶ این مهلت یک ساله به پایان رسید و FATF اعلام کرد که با توجه به پیشرفت‌های ایران در ارتباط با اجرای برنامه‌های نظارت مالی و تصدیق این پیشرفت‌ها با ادامه تعلیق اقدامات مقابله‌ای این نهاد بر علیه ایران بدون قید زمانی موافقت میکند. البته تاکید کرد که تا زمان اجرای تمامی اقدامات لازم برای رفع کاستی‌های شناسایی شده، ایران را به طور دائمی از لیست سیاه خارج نمی‌کند.

کمی بعد ترامپ از برجام خارج شد و افزایش تحریم‌ها عضویت ایران در این کنوانسیون را تحت تاثیر قرار داد. تا آنجا که نهایتا اسفند ماه سال 1398 کشور ما بار دیگر به فهرست سیاه بازگشت و حتی در بیانیه FATF از کشورهای جهان خواسته شد برای مصون نگه داشتن سیستم بانکی‌شان از خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم در نقل و انتقالات مالی ایران «اقدامات مقابله‌ای» به کار بگیرند.

عدم عضویت در این کنوانسیون و قرارگیری در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف در اصل به معنی محرومیت سیستم بانکی ایران از سیستم بانکی بین‌المللی است که نتیجه‌ای جز کاهش مبادلات تجاری بین‌المللی، تحریم‌های اقتصادی از سوی صندوق‌ بین‌المللی پول، بانک جهانی، ADB و البته سایر کشورها ندارد. با این حال برخی از مخالفان عضویت در اف‌ای‌تی‌اف بر این اعتقادند که در شرایط تحریمی عضویت در این کنوانسیون ثمری برای ایران ندارد چرا که تحریم‌ها همچنان مانع از بهره‌گیری ایران از فضای اقتصاد بین‌الملل می‌شود.

لوایح اف‌ای‌تی‌اف

لوایح چهار گانه FATF شامل اصلاح قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم، اصلاح قانون مبارزه با پولشویی، پیوستن ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی (پالرمو) و پیوستن ایران به کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم (CFT) هستند. 

در حال حاضر تنها دو توصیه CFT و پالرمو در کشور ما به تصویب و اجرا نرسیده است. این دو لایحه در دولت حسن روحانی به مجلس ارائه شد اما از سوی شورای نگهبان مورد پذیرش قرار نگرفت. در نهایت این دو لایحه به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارسال شدند و نتیجه‌ای در بررسی آن‌ها حاصل نشد. پیش از قرارگیری ایران در لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف شش بار مهلت بررسی این لوایح تمدید شده بود.