مشاور آموزشی رییس جمهور: روند مهاجرت اساتید و نخبگان فزاینده است

به گزارش شرق ، دکتر شهرام یزدانی، رییس مرکز ملی مطالعات تحقیقات راهبردی علوم پزشکی و مشاور آموزشی رییس جمهور به تشریح جایگاه علمی ایران در منطقه و علل افت رشد علمی بسیاری از دانشگاه ها پرداخت و اظهار کرد: وضعیت رتبه علمی هر کشوری به دو موضوع داخلی و بیرونی بستگی دارد، اینکه چه عوامل درونی موجب شده است که ما رشد علمی یک دهه گذشته را نداریم به واقعیت رشد علمی بستگی دارد؛ اینکه وقتی به قله های رشد علمی دست می یابیم پس از آن رقابت برای کسب جایگاه و رشد بسیار سخت تر می شود. بنابراین ارتقا رتبه علمی به جایگاه های پایین تر از ۱۷ یا ۱۸ علمی دنیا سختی های خود را دارد.

وی در ادامه تصریح کرد: به طور مثال یک زمانی ممکن بود طی یک سال با انتشار تعداد ۵۰۰ مقاله رتبه علمی یک کشور ۵ پله ارتقا می یافت، اما امروزه به گونه ای شده است اگر ۵۰۰۰ مقاله هم منتشر کنیم ممکن است حتی یک رتبه هم ارتقا نیابیم چرا که در بخش افقی منحنی رشد علمی قرار گفتیم.

مشاور آموزشی رییس جمهور به عوامل بیرونی عدم رشد علمی کشور اشاره کرد و گفت: باید این واقعیت را بپذیریم که کشورهای همسایه ما در این زمینه بیکار ننشستند، آنها هم برای ارتقا علمی کشور خود اقداماتی را انجام می دهند.
آمارهای رشد علمی کشورهای همسایه غیرواقعی است.

 

یزدانی با تأکید بر اینکه آمارهای ارائه شده از رشد علمی کشورهای همسایه فیک و غیرواقعی است، افزود: به طور مثال کشوری مثل عربستان به یکسری دانشمندان طراز اول دنیا پول پرداخت می کند تا با ایجاد همکاری های صوری دوجانبه مقالات خود را به اسم دو کشور منتشر کنند. بر این اساس به طور یقین رشد علمی جایگاه این کشورها فیک و غیر واقعی است و متاسفانه بسیاری از کشورهای همسایه ما این نوع اقدامات را برای ارتقا جایگاه علمی خود انجام می دهند. وقتی می بینند به طور مثال یک دانشمند برجسته آمریکایی خیلی رشد می کند و جز دانشمندان یک درصد برتر دنیا محسوب می شود به او پیشنهاد مالی خوبی را می دهند تا به عنوان استادی یکی از دانشگاه های آن کشور را نیز بپذیرد در نتیجه مقاله ای هم که توسط این فرد منتشر می شود رتبه علمی آن کشور را نیز بالا می برد.

 

 سرمایه گذاری بالای کشورهای همسایه در حوزه پژوهش و علم

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطر نشان کرد: باید این واقعیت را هم بپذیریم کشورهای اطراف سرمایه گذاری های عظیمی در حوزه علم انجام می دهند و این سرمایه گذاری قابل مقایسه با کشور ما نیست که این قطعا در افزایش یا کاهش رتبه علمی جهانی دانشگاه ها تاثیر می گذارد.

 

مهاجرت نخبگان از کشور و کاهش رشد علمی

یزدانی رییس مرکز ملی مطالعات تحقیقات راهبردی علوم پزشکی مهاجرت نخبگان و اساتید را نیز یکی از دلایل افت رتبه علمی کشور در دنیا به ویژه در منطقه دانست و ادامه داد: متاسفانه مهاجرت نخبگان اعم از اساتید، دانشجویان و رتبه های برتر المپیادهای جهانی از کشور از جمله عامل دیگر کاهش رتبه علمی ایران طی سال های اخیر است.

 

 

این مشاور آموزشی رییس جمهور یادآور شد: متاسفانه به واسطه تحریم هایی کشور میزان سرمایه گذاری ها در بخش آموزش عالی، پژوهش و دانشگاه ها کاهش یافته است. ضمن اینکه مسائل و مشکلات ریز اجتماعی که طی چند سال گذشته گریبانگیر کشور بود موجب شد رشد علمی خوبی در کشور اتفاق نیفتد.

 

 

یزدانی با بیان اینکه رییس جمهور در تلاش است با رویکرد وفاق ملی تا حدودی فضای اجتماعی کشور را بهبود ببخشد و در نهایت توسعه و پیشرفت کشور را رقم بزند، گفت: اگر شرایط اجتماعی کشور مساعد باشد اساتید و نخبگان نیز ماندن را بر رفتن ترجیح خواهند داد.

 

مشاور آموزشی رییس جمهور با بیان اینکه بسیاری از رتبه های برتر کنکور، مدال آوران المپیادی و نخبگان ما از کشور مهاجرت کردند، گفت: من چندین سال مسئولیت تیم های المپیادی سمپاد را بر عهده داشتم متاسفانه در سال های ۶۳ تا ۶۷ حدود ۱۲۰ نفر از نخبگان ما که مدال المپیاد جهانی گرفته بودند هیچ کدامشان داخل کشور نیستند.

 

شاخص مهم ماندگاری نخبگان در کشور

وی نقش شاخص جذابیت برای جذب نخبگان کشور را موثر توصیف و تاکید کرد: هر اندازه شاخص های جذابیت بالایی زندگی افراد را در زندگی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و غیره یک کشور ایجاد کنیم مهاجرت در کشور اتفاق نمی افتد. بالعکس هر اندازه این شاخص ها پایین باشد افراد در کشور نمی مانند.

 

خروج نخبگان فزاینده شده است

مشاور آموزشی رییس جمهور با بیان اینکه شکی نیست که خروج اساتید و نخبگان طی سال های اخیر افزایش یافته است، گفت: تا حد زیادی آمارهای دقیقی در این زمینه وجود دارد و مسئولان مرتبط می توانند آن را اعلام کنند اما شکی نیست خروج اساتید و نخبگان طی این سال ها به صورت فزاینده است.

 

یزدانی با بیان اینکه رویکردها در ایران در خصوص مهاجرت نخبگان متفاوت است، گفت: شاید ساده انگارترین و غلط ترین رویکرد این است که بخواهیم جلوی خروج نخبگان از کشور را بگیریم که این رویکرد قطعا اشتباه است. روش دیگری که در این زمینه توصیه می شود این است که پیشنهادهای برتری برای بازگشت نخبگان به کشور مطرح کنیم، با توجه به منابع محدود کشور ممکن است این پیشنهاد نیز موثر نباشد.

مشاور آموزشی رییس جمهور ادامه داد: پیشنهاد سوم این است که افرادی که مهاجرت کردند به کشور مادری خود نیز خدمت کنند و با مهاجرت آنها کشور از خدمات آنها محروم نخواهد شد. در نهایت پیشنهاد چهارم این است که افرادی که مهاجرت می کنند به کشور خود خدمت نمی کنند اما پولی که کسب می کنند به کشور خودشان بر می گردد.

جایگاه نخبگان در کشور باید فرادستی باشد نه فرودستی

یزدانی در پایان خاطر نشان کرد: اگر نخبگان کشور خود را در جایگاه و نقش های فرادستی (رهبری، نظریه پردازی و سیاست گذاری) قرار دهیم به اندازه ای جذابیت برای ماندن ایجاد می شود که حتی در شرایط نیز از کشور نمی روند. متاسفانه نخبگان ما عمدتا در نقش های فرودستی جامعه قرار دارند بر این اساس آنها این نقش های معمولی و زیردستی را نمی پذیرند؛ در این نقش ها جذابیتی برای ماندن آنها وجود ندارد.