فضای انتقاد محترمانه تقویت و دوستی‌ها حفظ شود

شرق آنلاین - منشور برادری که در سال 67 از سوی امام خمینی (ره) در پاسخ به نامه یکی از اعضای دفتر ایشان منتشر شد، نشان از توجه ویژه ایشان به حفظ وحدت و یکپارچگی کشور برای حل مشکلات جامعه در مراجعه به فقه پویا و بازبودن باب اجتهاد دارد. «شرق» در گفت‌وگو با سیدحسین موسوی‌تبریزی، یکی از اعضای مجمع روحانیون مبارز، به بررسی ابعاد مختلف این منشور و دلیل اجرا‌نشدن کامل آن پرداخته است. سید‌حسین موسوی‌تبریزی که خود در دل جریانات آن زمان کشور قرار داشته است، در نقد این منشور گفت: برای بررسی منشور برادری به یک مقدماتی از اوضاع و احوال آن روزهای کشور نیاز است. دورانی که اختلاف حزبی و گروهی به‌شدت افزایش یافته بود. از سال 63 در جریان روحانیت بین طرفداران فقه سنتی و فقه پویا اختلافی درگرفت که در سال 66 منتج به انشعاب در جامعه روحانیت مبارز شد و مجمع روحانیون مبارز با اجازه حضرت امام شکل گرفت. او در ادامه افزود: در آن زمان یک طرف مهدی کروبی، محمد موسوی‌خوئینی‌ها، امام جمارانی و... قرار داشتند که همان طیف چپ بودند و در جناح سنتی مرحوم مهدوی‌کنی و افراد سرشناس و شناخته‌شده حضور داشتند. جناح چپ به دنبال فقه پویا بود و جناح راست دل در گرو فقه سنتی داشت. هر دو جریان به دنبال یافتن راهکار‌هایی برای حل مشکلات حوزه، روحانیت و مردم بودند؛ اما به روش خود. در‌این‌بین فضای متهم‌کردن به آمریكایی‌بودن و غیرآمریكایی‌بودن و طرفداری از نظام سرمایه‌داری و مواردی از این دست مطرح شد. جناح راست متهم شد که طرفدار اسلام آمریكایی است. به‌همین‌دلیل مرحوم کنی از امام خواست تا موضع خود را در‌این‌باره بیان کند که ایشان گفتند من حرفم را خواهم زد؛ اما بگذارید انتخابات برگزار شود. موسوی‌تبریزی با اشاره به شرایط اجتماعی و سیاسی کشور که در زمان انتخابات مجلس سوم موجب پیروزی روحانیون مبارز شد، گفت: اختلافات بعد از انتخابات افزایش پیدا کرد، اوایل مجلس سوم و در سال 67 آقای محمد‌علی انصاری نامه‌ای به امام نوشته و مسائلی را مطرح کرد که پاسخ امام در جلد 21 صحیفه امام قرار دارد. امام در آن نامه که به منشور برادری معروف است، خلاصه‌ای از اختلافات فقها و فتوا را بیان کرده و گفتند از گذشته باب اجتهاد باز بوده است و این از افتخارات شیعه است که با اجتهاد و فتوا توانسته به حل مشکلات جامعه خود بپردازد. حال در گذشته روحانیون درگیر سیاست نبودند، اکنون در حکومت اسلامی نقش‌آفرین هستند؛ بنابراین نیاز است درباره قوانین مدنی، جزائی، اقتصادی و مواردی مانند عکاسی، تئاتر، نقاشی و حفظ محیط زیست و... با رجوع به فقه و مباحثه و بررسی راهکارهای صحیح را استخراج کنند. او در ادامه افزود: امام معتقد بودند اختلافات برای رشد جامعه بشری مفید است و در حکومت اسلامی باید باب اجتهاد باز باشد. اگر فکر و اندیشه آزادانه به انسان‌ها ارائه شود، به نفع نظام و مسلمانان خواهد بود. تا‌جایی‌که اختلافات مسائل مذکور باشد و همه به اصول اساسی یعنی اسلام و انقلاب پایبند باشند، اختلاف جناح‌های سیاسی مشکل‌ساز نخواهد شد. حتی ایشان در نامه دیگری به حوزه علمیه که به منشور روحانیت مشهور شده است، هم به رسالت روحانیت در جامعه و تعیین استراتژی حوزه‌ها پرداخته است. او در پاسخ به این سؤال که «چرا با گذشت بیش از 30 سال از منشور برادری در اجرای این منشور موفق نبوده‌ایم؟»، توضیح داد: متأسفانه در اجرای این منشور کوتاهی شد و همچنان ظرفیت اجرا دارد. ایجاد اختلاف و دشمنی و با چوب تکفیر زدن به افرادی که دیدگاهی متفاوت دارند، یکی از موانع مهم در اجرای کامل این منشور بوده است. برچسب انحراف و کفرورزی و به‌کاربردن انواع تهمت‌ها گریبان بسیاری را در کشور گرفته است؛ در‌حالی‌که در قانون‌گذاری و حکومت‌داری باید به همه جوانب و مصالح کشور توجه شود. همان‌گونه که دو طلبه در زمان مباحثه ممکن است بر سر هم فریاد هم بزنند؛ اما با پایان مباحثه مانند دو برادر در کنار هم به گپ‌وگفت و خنده می‌پردازند، باید فضای انتقاد محترمانه تقویت شود و دوستی‌ها حفظ شود.