ماه‌عسل چهارساله

روحانی همچنین سابقه پنج دوره نمایندگی در مجلس و نایب‌رئیسی آن را داشت و از سال 71 تا 92 رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت بود. اما مهم‌ترین سمت او، دبیری شورای عالی امنیت ملی از سال 68 تا 84 بود که در آن زمان ریاست تیم هسته‌ای و مذاکره‌کننده ارشد ایران با سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و بریتانیا را درباره برنامه هسته‌ای ایران بر عهده داشت.‌روحانی در سال 92 با چنین کارنامه‌ای، با شعار «اعتدال‌گرایی» وارد کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری شد و رنگ «بنفش» و «کلید» را به عنوان نماد ستاد خود انتخاب کرد. شوک اولیه این انتخابات با رد‌صلاحیت آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی از سوی شورای نگهبان زده شد. اصلاح‌طلبان، عارف را به‌عنوان کاندیدای خود معرفی کرده بودند و اصولگرایان به‌دنبال ریاست‌جمهوری محمدباقر قالیباف، شهردار آن زمان تهران بودند. روحانی نیز راه میانه را برگزید و البته توانست در نهایت دل اصلاح‌طلبان و سبد رأی آنها را به دست آورد. او البته در شعارهای خود از نجات اقتصاد و تعامل با جهان می‌گفت و برای دولت خود نام «‌دولت تدبیر و امید» را برگزیده بود.‌مناظره‌های انتخاباتی آن دوره و جدال‌های کلامی حسن روحانی و محمدباقر قالیباف، نشان از رقابت سنگین بین جناح‌های مختلف داشت و جمله روحانی که گفت: «من سرهنگ نیستم، من حقوق‌دانم» در یادها ماند. او البته این را هم گفت که «هم سانتریفیوژ باید بچرخد، هم چرخ زندگی مردم» و نشان داد با توجه به تجربه خود در مذاکره با اروپایی‌ها بر سر برنامه هسته‌ای ایران، دنبال باز‌کردن گره این مشکل چندساله است. در نهایت با درخواست بزرگان اصلاحات، محمد‌رضا عارف به نفع حسن روحانی از انتخابات کناره گرفت تا او با حدود 51 درصد آرا، هفتمین رئیس‌جمهور جمهوری اسلامی ایران شود. در ادامه به برخی اتفاق‌ها در دولت اول روحانی می‌پردازیم: کابینه بحران روحانی تلاش داشت برای تشکیل کابینه و تیم اقتصادی خود، از افرادی که در دو دولت سازندگی و اصلاحات حضور داشتند استفاده کند؛ به همین دلیل اسحاق جهانگیری را که در دولت هاشمی‌رفسنجانی استاندار و در دولت محمد خاتمی، وزیر بود و از اصلاح‌طلبان محسوب می‌شود، به‌عنوان معاون‌اول خود انتخاب کرد.‌حسن روحانی با انتخاب بیژن زنگنه، محمدرضا نعمت‌زاده، محمود واعظی و چند وزیر دیگر که میانگین سن آنها بالای 60 سال بود، به مسن‌بودن کابینه متهم شد؛ اما در پاسخ گفت چون کشور را در حالت بحرانی تحویل گرفته، به افراد مجرب و با سابقه زیاد مدیریتی نیاز داشته است. او البته سراغ دولت قبل از خود نیز رفت و مصطفی پورمحمدی و علی‌اکبر صالحی را که در دولت احمدی‌نژاد وزیر بودند، به کابینه خود آورد. با‌این‌حال مجلس نهم که در دست اصولگرایان بود، به روحانی روی خوشی نشان نداد و به سه وزیر پیشنهادی رأی نداد. رأی بالای نمایندگان به علی طیب‌نیا، وزیر پیشنهادی امور اقتصادی و دارایی نیز از نکات جالب کابینه اول روحانی است. طیب‌‌نیا با کسب ۲۷۴ رأی از مجموع ۲۸۴ رأی، بالاترین رأی اعتماد بعد از پیروزی انقلاب را به خود اختصاص داد که نشان می‌داد اقتصاد کشور در سال 92 حال‌و‌روز خوبی نداشت. اصلاح‌طلبان و مردمی که به روحانی رأی داده بودند، توقع داشتند او در کابینه خود از وزیر زن نیز استفاده کند، ولی او هیچ زنی را به مجلس معرفی نکرد و تنها ریاست سازمان حفاظت محیط زیست‌، معاونت امور حقوقی، معاونت امور زنان و خانواده و معاونت اجرائی قانون اساسی را به زنان سپرد. گفت‌وگوی تلفنی با اوباما حسن روحانی که با شعار تعامل با جهان بر سر کار آمده بود، مهر سال 92 عازم نیویورک شد تا در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کند. این همان سفری است که یکی از مهم‌ترین اتفاقات سیاست خارجی بعد از پیروزی انقلاب در آن رخ داد و باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا، حدود یک‌ربع به صورت تلفنی با حسن روحانی گفت‌وگو کرد. این تماس اولین گفت‌وگوی دو مقام بلندپایه ایران و آمریکا بعد از قطع رابطه دو کشور در جریان اشغال سفارت آمریکا در تهران بود که کمک زیادی کرد تا روند مذاکرات بین 1+5 و برجام راحت‌تر صورت گیرد.‌ماجرا به این شکل بود که در پنجم مهر سال 92 در‌حالی‌که رئیس‌جمهور و هیئت ایرانی قصد بازگشت به ایران را داشتند، اوباما با روحانی که با ماشین به سمت فرودگاه جان اف کندی می‌رفت تماس تلفنی گرفت و هر دو نیز بر اراده سیاسی برای حل سریع مسئله هسته‌ای ایران تأکید کردند؛ اتفاقی که به سرعت در صدر اخبار جهان قرار گرفت. روحانی در مرداد 98 درباره این تماس تلفنی گفته بود: «اگر در نیویورک وزیر امور خارجه ما با وزیر امور خارجه آمریکا دیدار نکرده بود و من به تلفن اوباما جواب نمی‌دادم، توافق با سختی و کندی انجام می‌شد. اینکه در کمتر از صد روز با شش قدرت بزرگ به توافق موقت ژنو برسیم، در برخی از مواقع دشوار بود». برجام؛ دستاورد بزرگ روحانی حسن روحانی که وعده گشایش اقتصادی را داده بود، بعد از در‌دست‌گرفتن سکان دولت و انتخاب محمد‌جواد ظریف به‌عنوان وزیر خارجه، عزم خود را جزم کرد تا ماجرای هسته‌ای را با گفت‌وگو و تفاهم حل کند تا اقتصاد کشور از زیر سایه تحریم‌ها خارج شود. او در 14 شهریور سال 92 و در همان ابتدای شروع به کار دولت، پرونده هسته‌ای ایران را از شورای عالی امنیت ملی به وزارت خارجه منتقل کرد تا کارها را به دست دیپلمات‌ها بسپارد. سه ماه بعد در سوم آذر ۱۳۹۲ توافق موقت ژنو درباره برنامه هسته‌ای ایران امضا شد و پس از آن بود که دولت ایران به همراه اتحادیه اروپا، انگلستان، فرانسه، آلمان، روسیه و آمریکا، تلاش برای رسیدن به تفاهم را آغاز کردند که 20 ماه به طول انجامید و در نهایت در سال 2015 در لوزان سوئیس به تفاهم نهایی و امضای برجام رسیدند. به این ترتیب، مذاکراتی که از سال 82 آغاز شده بود، نتیجه داد و تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران برداشته شد؛ هر‌چند بعد از رفتن باراک اوباما، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا، به صورت یک‌جانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های آمریکا در دولت دوم حسن روحانی برگشت. سفر به اروپا بعد از تفاهم بر سر برجام، دوباره فرصتی پیش آمد که رئیس‌جمهور ایران به کشورهای عضو اتحادیه اروپا سفر کند. در بهمن سال 94 روحانی بعد از 11 سال که از سفر سیدمحمد خاتمی به ایتالیا و فرانسه می‌گذشت، با یک هیئت بلند‌پایه اقتصادی به این دو کشور رفت تا 14 سند همکاری به ارزش ۲۰ میلیارد یورو با ایتالیا و 20 سند همکاری به ارزش ۳۰ میلیارد یورو با فرانسه به امضا برساند و این آغاز شروع دوباره تبادلات سیاسی و اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا بود. روحانی در سفر به فرانسه، با مدیرعامل شرکت نفتی «توتال» دیدار کرد و او نیز گفت که توتال آماده بازگشت به همکاری‌ها و مشارکت سریع در توسعه میادین انرژی ایران است. مدیر‌عامل هواپیمایی ایرباس نیز در دیدار با رئیس‌جمهور ایران گفته بود هواپیمای خریداری‌شده از سوی ایران را تحویل خواهد داد. پیروزی اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس با اجرای برجام، شرایط اقتصادی و سیاسی کشور نیز بهتر شد و مردم نیز تلاش کردند با شرکت حداکثری در انتخابات مجلس، به دولت کمک کنند. اصلاح‌طلبان با لیست «ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم» به میدان آمدند و هم برای مجلس دهم و هم انتخابات مجلس خبرگان رهبری، لیستی ارائه دادند که از سوی شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان تهیه شده بود و سید‌محمد خاتمی نیز از مردم خواسته بود به تمامی افراد هر دو فهرست رأی دهند. به این شکل بود که لیست 30‌نفره اصلاح‌طلبان در همان دور اول انتخابات تمام کرسی‌های تهران در مجلس را به دست آورد و محمد‌رضا عارف به‌عنوان سر‌‌‌لیست اصلاح‌طلبان راهی پارلمان شد و البته رقابت بر سر ریاست مجلس را به علی لاریجانی باخت. در مجموع حدود 120 نماینده از کل کشور از فهرست اصلاح‌طلبان به پارلمان راه یافتند. همین‌طور با وجود گلایه از حضور برخی چهره‌ها در فهرست اصلاح‌طلبان برای مجلس خبرگان، این فهرست نیز بالاترین رأی را آورد و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به‌عنوان نفر اول ‌لیست اصلاح‌طلبان رأی درخور ملاحظه‌ای آورد؛ هرچند در نهایت آیت‌الله جنتی رئیس مجلس خبرگان رهبری شد. پایان ماه عسل حسن روحانی در حالی چهار سال دولت اول خود را با موفقیت نسبی به پایان برد که دولت آمریکا تغییر کرده بود و دونالد ترامپ به‌هیچ‌وجه از برجام راضی نبود. او در نهایت و در دولت دوم حسن روحانی از این توافق‌نامه خارج شد و با برگرداندن تحریم‌ها و فشارهای بیشتر، کابینه روحانی را دچار چالش‌های زیادی کرد.