روشنفکری رئیسی، جامعه هرمی روحانی

به گزارش روزنامه شرق، رئیس‌جمهور روز گذشته را در دانشگاه تهران گذراند و در مراسم بازگشایی رسمی سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و فناوری کشور حضور پیدا کرد. این اولین سخنرانی ابراهیم رئیسی در دانشگاه بعد از تحویل‌گرفتن دولت است که می‌تواند بیان‌کننده نظرات او و تیمش درباره برنامه‌های آنان برای چهار سال آینده درخصوص دانشگاه و فضای فرهنگی و آموزشی کشور باشد. ابراهیم رئیسی در این مراسم گفت که دانشگاه نقطه مرکزی ایجاد تحول در جامعه است و دانشگاه‌ها و مراکز علمی باید اتاق فکر دولت در ایجاد تحول در جامعه باشد.

او همچنین عنوان کرد که در کشور نیازمند تحول هستیم و این تحول حتما باید علم‌پایه باشد. رئیس‌جمهور افزود: دانشگاه‌ها و دانشگاهیان باید با مسئله‌محوری، نیازهای کشور را شناسایی و برای برون‌رفت از مشکلات راهکار ارائه دهند.

رئیسی خواست که دانشگاه‌ها برای حل مسائل کشور به کمک دولت بیایند و بالاتر از آن اتاق فکر دولت باشند. رئیس‌جمهور همچنین عنوان کرد: «روشنفکران کسانی هستند که در جایگاه دیده‌بانی به رصد مسائل جامعه می‌پردازند، به‌موقع درباره آسیب‌ها هشدار می‌دهند و برای رفع آنها راهکار ارائه می‌دهند».

او از کرسی‌های آزاد‌اندیشی نیز گفت: «همه بخش‌های جامعه باید به نظریات و سخنان دانشگاهیان و صاحب‌نظران توجه کنند و کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها بیش‌از‌پیش رونق بگیرد. نباید به هیچ نظریه نو و حرف تازه‌ای بی‌توجه بود؛ هر‌چند تاکنون از سوی هیچ استاد و صاحب‌نظری بیان نشده باشد». رئیس‌جمهور اعلام کرد: «برنامه‌های دولت سیزدهم برای ساختن ایران قوی نیازمند حرکت قوی در تولید علم است. قدرت فقط در ساخت موشک نیست؛ اگر‌چه پیشرفت در این عرصه نیز مایه افتخار است؛ اما باید در عرصه‌های دیگر علمی و فناوری نیز پیشرفت کنیم تا کشور در جنبه‌های مختلف قدرتمند شود. امروز برخی کشورهای همسایه به اندازه درآمد نفتی ایران از عرصه دیجیتال و فضای مجازی درآمد کسب می‌کنند».

روحانی چه گفته بود

اما مقایسه اولین سخنرانی ابراهیم رئیسی در دانشگاه با سخنرانی حسن روحانی در سال 92، چند ماهی بعد از دراختیارگرفتن دولت یازدهم خالی از لطف نیست و نشان می‌دهد دغدغه‌های آن روزها با زمان حال چقدر متفاوت بوده و تغییر کرده است. روحانی در 22 مهر سال 92 برای مراسم بازگشایی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی به دانشگاه تهران رفته بود. او بعد از شنیدن سخنان چند دانشجو گفته بود: «ما جامعه استوانه نمی‌خواهیم، ما نیاز به هرم داریم و باید بدانیم در قله چه کسانی باشند و در قاعده چه کسانی؟ باید در دانشگاه‌های کشور، زبان علم و تحقیق زبان رسمی باشد. در دانشگاه در کنار این زبان، فقط قانون باید حکمفرما باشد. این دولت فشارهای محفلی را بر دانشگاه نخواهد پذیرفت».

او همچنین گفته بود که در دانشگاه اسلامی یک گروه باید ملامت شوند و آن کسانی هستند که در تولید علم، دانش و فناوری، کاهلی کرده‌اند. ما نباید در روند معیوب نابجای بازنشستگی زود‌هنگام استادان گرفتار شویم. اشاره رئیس‌جمهور سابق به اتفاقاتی بود که در دوران احمدی‌نژاد افتاد که باعث شده بود برخی استادان برجسته به اجبار بازنشسته شوند و برخی دیگر از دانشجویان، ستاره‌دار. روحانی همچنین به طعنه گفته بود: «جو امنیتی، نفاق را توسعه می‌دهد. بعضی تلاش می‌کنند ۷۶ میلیون جمعیت کشور را ضرب‌ در دو کنند؛ یعنی همه دو چهره داشته باشند، یک جا که بحث نمره و ارتقا و شغل است، با یک چهره و آنجا که زندگی آزاد است، با چهره دیگر. این را ما نمی‌خواهیم».

او افزود: «ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که دیوارها، دروازه‌ها و مرزبندی‌ها به صورت‌ سابق وجود ندارد. جهانی‌شدن را باور کنیم و بر خود تکیه کنیم. هیچ‌گاه بر دیگری تکیه نکنیم؛ اما یادمان باشد که باید همبستگی و همزیستی مسالمت‌آمیز با همه کشورهای دوست یا حتی با همه کشورهای جهان به صورتی داشته باشیم».

روحانی که ماه‌های اول حضورش در پاستور را می‌گذراند، به شرایط دولت اشاره کرده و گفته بود: «شما می‌گویید روی پای خودمان بایستیم، قبول؛ شما در اولین درآمد بودجه‌ای‌تان متکی به نفت و میعانات گازی هستید که باید آن را به فروش برسانید و به دیگران بفروشید، شما باید کالا را بفروشید و وارد کنید، مگر در دنیای امروز، درون‌نگر‌بودن و درون‌گرا‌بودن به آن مفهوم گذشته، دیگر معنایی دارد؟ همه اشتباهات ما در سال‌های گذشته این بود که در اقتصاد و سیاست خارجی دانش‌بنیان نبودیم، از دانشگاه استفاده نکردیم و از متخصصان و صاحب‌نظران بهره‌ نبردیم».

او ادامه داد: «دولت در شرایطی کار خود را آغاز کرده است که با خزانه خالی با انبوهی از بدهکاری مواجه بوده است؛ اما دولت با امید، اعتماد، عقلانیت، تدبیر و کلید همت شما از این پیچ به‌خوبی عبور خواهد کرد».

شرایط هر دو رئیس‌جمهور در دوران ابتدایی حضورشان در دولت نشان می‌دهد که هر دو آنان با مشکلات اقتصادی مواجه هستند و از دانشجویان طلب یاری داشته و دارند؛ اما باید دید آیا همچنان دانشجویان نیز به همراهی با دولت‌ها و وعده‌های آنان دلگرم هستند یا خیر. محمود احمدی‌نژاد نیز بعد از تحویل دولت در سال 84 در سخنرانی خود از کاهش شهریه دانشگاه آزاد گفته بود تا مسیر نگاه‌ها را به سوی این دانشگاه بیرون از اراده دولت تغییر دهد. سید‌محمد خاتمی نیز در اولین سال حضور خود در دولت از دین و آزادی گفته بود: «شما به تاریخ بشر مراجعه بکنید، ببینید هرکس که با آزادی مقابل شده است، لطمه دیده است؛ حتی فضیلت‌های انسانی، حتی فضیلت‌های عرفانی. دین اگر در مقابل آزادی قرار گرفته است، دین لطمه خورده است! عدالت اگر در مقابل آزادی قرار گرفته است، عدالت لطمه خورده است».