خانه خالی

محمدعلی ابطحی

حج امسال بسیار محدود برگزار می‌شود؛ این خبری کوتاه، اما عقل‌محور بود.

مراسم حج سمبولیک‌ترین واجب شرعی است که همه مسلمانان، هم در برپایی و هم در مناسک آن، یکپارچه و هم‌نظر هستند. اختلافات فقهی در مناسک حج در میان مسلمانان نیز بسیار اندک است. شاید به‌دلیل اینکه خود پیامبر بارها آن را انجام داده و نقل‌قول شده است و همه طوایف اسلامی روی تبعیت از اعمال رسول‌الله مشترک‌اند. با جمعیت انبوهی که خداوند آنان را دعوت کرده است که هر ساله از هر گوشه دنیا به مراسم حج بیایند، این ایام همه ساله بزرگ‌ترین گردهمایی واجب شرعی مسلمانان صورت می‌گرفت؛ اما تجربه امسال از تجربه‌های تاریخی است. چند سالی در گذشته‌های دور و بیش از یک قرن قبل، حج به‌علت شیوع وبا و در موارد نادری به‌دلیل هجوم اشرار یا جنگ‌ها تعطیل شده است، اما کسی گمان نمی‌برد که در قرن بیستم مراسم بزرگ حج به‌دلیل ویروس ناشناخته «کرونا»، چنین محدود برگزار شود. رفتار عربستان سعودی امسال در برنامه حج قابل تقدیر است؛ با حضور تعدادی اندک و با رعایت سختگیرانه اصول بهداشتی، نگذاشت حج تعطیل اعلام شود و در عین حال مسلمانان را با تمهیداتی که انجام داد ان‌شاءالله از آسیب کرونا مراقبت خواهد کرد. تقابل دین و علم یک بحث تاریخی است؛ گاهی به نفع علم و گاهی به نفع دین در طول تاریح عمل شده است. متعصبان مذهبی در همه ادیان خود را موظف به خضوع در برابر علم نمی‌دیده‌اند. استدلال اصلی آنها هم این بوده است که علوم قطعی نیست. خیلی چیزها به نام علم برای مقطعی از زمان در جامعه جا افتاده است و بعدا آن اصول مسلم علمی از مسلم‌بودن خود افتاده و نظریه جدیدی ارائه شده است. اینان معتقدند كه دین را باید بر علم مقدم دانست. این نظریه در بعضی از ایام خیلی افراطی و البته در همه ادیان دیده شده و مصیبت‌های زیادی برای بشر ایجاد کرده است. در شروع کرونا هم در همه ادیان و حتی ادیان غیرابراهیمی افراطیون متعصبی پیدا شدند که با کرونا به جنگ برخواستند. به‌ویژه آنجا که مراعات موارد بهداشتی با مناسک دینی در تضاد قرار می‌گرفت. این تقابل در یهودیان شدیدتر از همه بود. در خود اسرائیل حاخام‌هایی به خیابان‌ها ریختند و بر آن شدند که برخلاف قوانین کرونایی مراسم خود را به‌جا آورند. اما خوشبختانه رهبران اصلی در همه ادیان و به‌ویژه مراجع شیعه و رهبری انقلاب که صدای اصلی دیانت بودند، ‌موج افراطی‌گری را مهار کردند و از جان مسلمانان و هم‌وطنان و عاشقان امامان حفاظت کردند. از عربستان سعودی هم به‌دلیل مقدم‌داشتن حفاظت جان مسلمانان باید تقدیر کرد. سازمان حج و زیارت ایران با بیشترین امکانات، در موضوع حج امسال خیلی منفعلانه عمل کرد؛ نه پیشنهادی ارائه داد و نه دیدگاه متفاوتی و نه برای همراهی مجازی با حاجیان در این ایامِ دعا، پیشنهادی ارائه داد. حج فقط یک مناسک در اجتماع عرفات و منا و مشعر و مکه نیست؛ اگرچه آنها در حج ظهور بیشتری دارند. حالا که امسال حاجیان فراوانی نیستند همه می‌توانیم از راه دور کسب معنویت کنیم. روز عرفه که روز شروع اعمال رسمی حج است، چه خوب است که همه مسلمانان در همه‌جای دنیا دعای واحدی بخوانند و نجات بشریت را از شر این ویروس منحوس از خداوند طلب کنند.