علی تجویدی، نوازنده، آهنگساز، پژوهش‌گر و نویسنده اهل ایران

علی تجویدی، نوازنده، آهنگساز، پژوهش‌گر و نویسنده اهل ایران بود.

علی تجویدی در 15 آبان 1298 در تهران و در خانواده ای اصالتا اصفهانی متولد شد.

پدرش هادی تجویدی، نقاش زبانزد وقت بود و دانش عمیقی هم به موسیقی و ردیف ایرانی داشت. تجویدی پدری فرهیخته و هنرمند داشت که اولین و مهمترین عامل موفقیت های او به شما می رود.

 در تمجید پدرش همین بس که کمال الملک استاد نقاشی، و درویش خان بزرگ استاد موسیقی او بود.

 از این رو فرزندان ایشان از بستری مناسب برای درک هنر برخوردار بودند. دو برادر بزرگترش، تحت تعالیم پدر به شهرت زیادی در عرصه نقاشی رسیده بودند. اما علی مجذوب بخش موسیقیایی پدر شد.

 پدر نیز که این را می دانست، او را از کودکی زیر پر و بال خود گرفت و مشق موسیقی‌‌اش آموخت. دیری نپایید که به یادگیری فلوت نزد غلامحسین ظهیرالدینی پرداخت. اشتیاق او برای غوطه ور شدن در دنیای بی کران موسیقی به حدی بود که در دوازده سالگی تمام دستگاه های موسیقی را می شناخت و می توانست آنها را به تفکیک از هم شناسایی کند که این توانایی برای کودکی در آن سن دور از انتظار بود.

 در نوجوانی به مدت دو سال در مکتب استاد حسین یاحقی به یادگیری ویولن اهتمام ورزید.

قرابت و دوستی پایدار صبا و پدر علی تجویدی که در بخش هنر نقاشی، همسفره و همراه یکدیگر بودند؛ عاملی شد که علی در هجده سالگی به مکتب این استاد بزرگ راه یابد.

و سکوی پرش او 8 سال شاگردی نزد استاد خوش ذوق و همه کاره، ابوالحسن صبا بود.

 او در این ۸ سال با جدیت و پشتکار به فراگیری ویولن و سه تار مشغول بود. خلاقیت و ذهن باز و هوشمندش، او را تبدیل به شاگرد مورد علاقه و شاخص ابوالحسن خان صبا نمود. علی برای رسیدن به قله های موسیقی آرام و قرار نداشت. هر سازی را امتحان می کرد، در برخی از آنها مثل ویولن و سه تار به کمال رسید.

این استاد موسیقی از حدود ۱۳۲۷ خورشیدی در رادیو مشغول کار نوازندگی، آهنگسازی، عضویت کمیسیون موسیقی و از ۱۳۲۹ خورشیدی با معرفی ابوالحسن صبا به عنوان تکنواز در رادیو، ویولن نواخت.

تجویدی از آغاز برنامه گلها به عنوان آهنگساز و نوازنده به اتفاق صبا و مرتضی محجوبی و چند تن دیگر با ارکستر گلها همکاری داشت و آهنگ هایی به صورت ترانه ساخت که بیشتر در برنامه گلها اجرا شد.

از آنجا که موسیقی ایرانی با ادبیات فارسی، فلسفه و عرفان شرق همبستگی کامل دارد و رشته تحصیلی تجویدی هم در زمینه ادبیات فارسی بود، بنابراین در کنار کار موسیقی ایرانی از مطالعه کتاب ها در این زمینه هم غفلت نورزید و ضمن آموزش در خدمت ابوالحسن صبا در کنار او به تعلیم شاگردان پرداخت و در کلاس آزاد موسیقی آن زمان، عنوان استادیار را به عهده داشت.

چندی بعد به واسطه و هدایت صبا او توانست به محفل دائمی‌ای که ردیف دان شاخص آن روزها، محمد ایرانی مجرد در باغ شخصی خود به پا کرده بود راه یابد و در آنجا با بزرگانی همچون رکن الدین مختاری، اسماعیل قهرمانی، حسین طاهر زاده و... که به آن محفل رفت و آمد داشتند نشست و برخاست کند.

این مراودات نیز باعث پختگی و تجربه اندوزی وی گشت.

بعد از مدتی نظرش به موسیقی کلاسیک غربی هم جلب شد. و همزمان با یادگیری موسیقی کلاسیک ایرانی، در کلاسهای نوازندگان مطرح ویولن در سبک کلاسیک حضور می یافت. از این رو در آن زمان و با وجود همه محدودیت های دسترسی به منابع، با موسیقی غرب نیز آشنا شد. این آشنایی در آینده کاری او کاملا به چشم می آمد. در آهنگهایی که برای این همه خواننده ساخته، می توان رد پای شهود او نسبت به موسیقی غربی را هم به وضوح مشاهده کرد.

علی تجویدی طی سالها به عنوان طلایه دار و پیشتاز ویلون نوازی ایران شناخته می شد. هنرجویان زیادی طی سالها تدریس او در هنرستان موسیقی پرورش یافتند.

.   تجویدی علاوه بر نوازندگی، آهنگساز هم بود. خلاقیت و سطح توانایی او به گونه ای بود که خواننده ها برای همکاری با او سر و دست می شکستند. صدها ترانه در موسیقی ایران با آهنگسازی او و با صدای خوانندگان مختلف ساخته شد.

اما اوج شکوفایی علی تجویدی زمانی بود که با خواننده محبوب، بانو دلکش و شاعر و ترانه سرای شهیر، رحیم معینی کرمانشاهی به همکاری پرداخت. این سه، چنان با یکدیگر به هماهنگی و وحدت رسیدند، که در بین سالهای ۳۵ تا ۴۰ ماندگارترین آثار قطعه ای موسیقی ایران را خلق کردند. این ارتباط بین آنها نه فقط از منظر فنی و تکنیکی، بلکه از لحاظ شخصیتی مورد توجه قرار گرفته بود. به طوری که بعد از فوت دلکش، علی تجویدی به گفته همسرش به مدت سه هفته افسرده و سرد شد و کلامی سخن نگفت.

تجویدی به حق یکی از بزرگترین آهنگسازان معاصر این سرزمین است که شاهکارهای بی شماری در پهنه هنر موسیقی از خود به یادگار بر جای گذاشته است. آهنگ های پرآوازه و دلنشین او که در آرشیو برنامه های گلها ضبط و نگاهداری شده یکی از میراث های گرانبهای هنر این مرز و بوم به شمار می رود.

تجویدی در اجرای تکنوازی ها و جواب آوازهایش با ویولن حالت های مخصوص به خود داشت که دارای متانت خاصی بود که از شخصیت بزرگ او می آمد؛ سکوت ها و قطع های مطبوع میان آوازهایش، وقاری را که در موسیقی نوازندگان و خوانندگان اصفهانی سراغ داریم، تداعی می کرد.

نوازندگی ویولن او بدون هیچ گونه حالت لمپنی و سبکی ای بود که در نوازندگی ویولن در زمان او بسیار مرسوم بود. ساز او همواره جایگاهش با این دست نوازندگان متمایز و بسیار سنگین و دور از غلوهای زننده این دسته از نوازندگان بود.

سه تار نوازی او با اینکه زیر نظر استاد صبا پیشرفت اما چندان از سبک او پیروی نمی کند، همان طور که نوازندگی ویولنش که به استادش حسین یاحقی یا استاد دیگرش صبا شبیه نبود و مخصوص او بود.

تجویدی پس از انقلاب نیز مصدر خدمات فرهنگی بسیاری بوده است؛

 از جمله تدریس در مقطع کارشناسی ارشد هنر به دعوت دانشگاه هنر تهران بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ خورشیدی. وی در سال‌های پایانی عمر، بسیار کم کارشده بود و تنها کاری مشترک با علی‌اصغر شاه‌زیدی و تصنیفی با صدای محمدرضا شجریان به مناسبت آغاز به کار ارکستر ملی ایران اجرا کرد.

آلبوم «یاد استاد» در بهار ۱۳۷۷ با صدای علیرضا افتخاری و آثاری از علی تجویدی منتشر شد.

 او همچنین، منتخب چهارمین همایش چهره‌های ماندگار درسال ۱۳۸۳ بود.

این آهنگساز برجسته در سال های پایانی عمر خود حدود چهار سال به بیماری مبتلا شد و سرانجام در بامداد ۲۴ اسفند ۱۳۸۴ خورشیدی چشم از جهان فروبست.