عادل فردوسی‌پور، گزارشگر فوتبال، تهیه‌کننده و مجری تلویزیونی

عادل فردوسی‌ پور در 11 مهر 1353 در تهران، متولد شد. فردوسی‌پور فعالیت حرفه‌ای خود از سال ۱۳۷۲ با روزنامه‌نگاری در مجلات ورزشی شروع کرد و سپس در تلویزیون نیز به عنوان گزارشگر ورزشی مشغول به کار شد. او پس از گزارشگری مسابقات فوتبال جام جهانی ۱۹۹۸ به شهرت رسید و در سال ۱۳۷۸ برنامه ۹۰ را برای بررسی فوتبال ایران طراحی و تهیه کرد. او تا سال ۱۳۹۷ که از سوی مدیران صداوسیما کنار گذاشته شد، به اجرای ۹۰ پرداخت و این برنامه همواره از پرمخاطب‌ترین و بهترین برنامه‌های صدا و سیما به‌شمار می‌رفت. او همچنین تهیه‌کننده برنامه‌های پرطرفدار دیگری مانند فوتبال ۱۲۰ و فوتبال ۳۶۰ است.

عادل فردوسی‌پور در میان شخصیت‌های تلویزیونی ایرانی از محبوبیت گسترده‌ای برخوردار است و عناوینی مانند «بهترین گزارشگر فوتبال»، «بهترین مجری» و «بهترین چهره تلویزیونی» را از جشنواره‌های مختلف دریافت کرده‌است. او در کنار تهیه و اجرای برنامه‌های فوتبالی در تلویزیون و فضای مجازی، آثاری را نیز ترجمه کرده و از مدرسان زبان انگلیسی در دانشگاه صنعتی شریف است.

او کار رسانه‌ایِ خود را در سال ۱۳۷۲ با روزنامه‌نگاری در روزنامه ابرار ورزشی به سردبیری اردشیر لارودی آغاز کرد. او درباره شروع کارش به عنوان روزنامه‌نگار گفته‌است: «اردشیر لارودی در رابطه با حیطه کاری‌ام پرسید و پاسخ دادم ترجمه. متنی به دستم داد. صبح فردای آن روز کارم را تحویل دادم و از چند روز بعد کار را شروع کردم

عادل در آن زمان، دانشجوی سال سوم کارشناسی زبان انگلیسی بود و در بخش ترجمه صفحه فوتبال خارجی کار می‌کرد. او پس از قبولی در آزمون گزارشگری صدا و سیما، کمی از روزنامه‌نگاری فاصله گرفت. او با مجله سروش جوان، مجله همشهری جوان و روزنامه جام‌جم به همکاری پرداخته و همچنین برای مجله ورلد ساکر چند یادداشت نوشته‌است.

فردوسی‌پور در پایان سال ۱۳۷۳، پس از چندین بار آزمونی که رد شده بود، به صدا و سیما راه یافت و برای اولین بار در سال ۱۳۷۴ در جریان بازی فوتسال جام رمضان صدایش از صدا و سیما پخش شد. او در ابتدا مسابقات تنیس را گزارش می‌کرد، زیرا در آن زمان ذهنیت مثبتی درباره جوانان علاقه‌مندی که خواستار ورود به عرصه گزارشگری فوتبال بودند، وجود نداشت. او همچنین به گزارش یک برنامه به نام منتخب ورزشی پرداخت. اطلاعات مفیدی که فردوسی پور درباره ورزش داشت، باعث شد تا با جلب اعتماد، به مرور گزارش چند دقیقه‌ای مسابقات فوتبال خارجی را به وی واگذار کنند.

در جام ملت‌های آسیا ۱۹۹۶ امارات که با درخشش تیم فوتبال ایران همراه بود، فردوسی‌پور به عنوان اطلاعات‌دهنده در کنار سایر گزارشگران مشغول شد و در ادامه نیز از گزارش ۵ و ۱۰ دقیقه‌ای آغاز شده تا اینکه به گزارش کامل یک مسابقه فوتبال رسید.

او پس از گزارش‌هایش در جام جهانی ۱۹۹۸، به شهرت رسید و پس از آن به عنوان گزارشگر بازی‌های زنده و مهم در برنامه‌های مختلف انتخاب شد. در آن زمان که تلفظ نادرست نام‌های خارجی در گزارش‌های فوتبال صدا و سیما زیاد اتفاق می‌افتاد، او از معدود گزارشگران مسلط به زبان انگلیسی بود که نام‌ها را هم غالباً درست تلفظ می‌کرد.

فردوسی‌پور همواره کنجکاو بود که در بازی‌های فوتبالی که در شهرستان‌ها برگزار می‌شود، چه اتفاقی می‌افتد و بر اساس همین ایده او سال ۱۳۷۸ طرح اولیه برنامه ۹۰ را به مدیریت گروه ورزش شبکه سه ارائه کرد. در کمتر از ۲۰ روز او شروع به اجرای این برنامه کرد. او در این برنامه به دلیل موشکافی مسائل چالش‌برانگیزی که خط قرمز صدا و سیما به‌شمار می‌رفت، بارها توسط مدیریت شبکه ۳ و صداوسیما مورد نکوهش و توبیخ قرار گرفت. او به تدریج توانست مخاطبان بسیاری را به این برنامه جلب کند و اجرای آن را تا سال ۱۳۹۷ ادامه داد برنامه ۹۰ سال‌های پیاپی از پرمخاطب‌ترین و بهترین برنامه‌های ساخته شده در صداوسیما بود که به‌طور متوسط در هر قسمت بیش از ده میلیون بیننده داشته‌است.

فردوسی پور فینال سه جام جهانی ۲۰۰۲، ۲۰۰۶ و ۲۰۱۰ را در تلویزیون ایران به صورت زنده گزارش کرد. در جام جهانی ۲۰۰۶ فردوسی‌پور به آلمان اعزام شد تا اولین جام جهانی را از نزدیک تجربه کند. او بیشتر بازی‌های ایران را در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ گزارش کرد و تیم ملی ایران در بازی با بحرین با گزارش این گزارشگر، صعود به جام جهانی را جشن گرفت. او علاوه بر اینکه هر سه دیدار ایران در آن تورنمنت را گزارش کرد، حدود ۱۰ بازی دیگر هم از ورزشگاه‌های آلمان برای میلیون‌ها بیننده ایرانی با صدای خود روی آنتن برد

او در فروردین سال ۱۳۹۲ با هدف «ساخت برنامه ای جامع برای بررسی فوتبال اروپا» برنامه فوتبال ۱۲۰ را طراحی و تولید کرد. او از اجرای حمید محمدی و محمدحسین میثاقی در بخش‌های متنوع این برنامه استفاده کرد و فوتبال ۱۲۰ مورد استقبال زیادی قرار گرفت

او ویژه برنامه‌هایی را با نام‌های بیست‌چهارده و بیست‌هجده برای بررسی اختصاصی و گزارش مسابقات جام‌های جهانی ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ تهیه و اجرا کرد. او در سال ۱۳۹۷ نیز مجله لیگ قهرمانان اروپا که به صورت هفتگی از سوی اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) منتشر می‌شود را به زبان فارسی تهیه و گویندگی کرد

عادل فردوسی‌پور سال‌ها پس از تجربه ترجمه در روزنامه ابرار ورزشی، در سال ۱۳۸۸ قراردادی را برای ترجمه کتاب فوتبال علیه دشمن اثر سایمون کوپر که درونمایه‌ای فوتبالی-سیاسی دارد، با نشر چشمه امضا کرد. این اثر از مهم‌ترین آثار جهان در حوزه تأثیرگذاری پدیده فوتبال بر سیاست، جامعه، فرهنگ و تاریخ بود که با ترجمه او در بهار سال ۱۳۸۹ برای بار اول به چاپ رسید. او کتاب دیگری را با نام کتاب جامع فوتبال ترجمه کرد که دانشنامه‌ای ۴۰۰ صفحه‌ای و تمام‌رنگی درباره فوتبال است. این کتاب ترجمه کتاب The Football Book است که در اردیبهشت ۱۳۹۱ توسط نشر بهشت منتشر، و در بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران رونمایی شد.

ترجمه‌های دیگر فردوسی‌پور در زمینه روانشناسی و اثر رولف دوبلی هستند. کتاب هنر شفاف اندیشیدن از پرفروش‌ترین آثار در حوزه روانشناسی زندگی فردی در سال‌های اخیر بود که توسط او ترجمه و در سال ۱۳۹۴ به وسیله نشر چشمه منتشر شد. این کتاب او در بیست و هشتمین نمایشگاه کتاب از سوی غرفه نشر چشمه رونمایی شد و به دلیل استقبال زیاد مردم پر فروش‌ترین کتاب این انتشارات شد. کتاب هنر خوب زندگی کردن نیز در سال ۱۳۹۷ توسط فردوسی‌پور ترجمه و توسط نشر چشمه روانه بازار شد. هنر خوب زندگی کردن پرمخاطب‌ترین کتاب ترجمه‌شده به وسیله فردوسی‌پور است و این کتاب پرفروش از چاپ سی و سوم نیز عبور کرده که آن را نشانه شناخت درست فردوسی‌پور از نیازها و پرسش‌های کتاب‌خوانان ایرانی دانسته‌اند.

جدیدترین کتاب ترجمه شده فردوسی‌پور با نام پیگیر اخبار نباشید درباره «مضرات پیگیری اخبار» و همانند ترجمه‌های قبلی او اثر رولف دوبلی است که در سال ۱۳۹۹ توسط نشر چشمه منتشر شد. استقبال مردم از کتاب‌های فردوسی‌پور به حدی بوده که بارها تجدید چاپ شدند و در هنگام رونمایی برخی از این کتاب‌ها در نمایشگاه کتاب ازدحام جمعیت بسیار شکل گرفت

اختلاف میان علی فروغی مدیر جوان و تازه‌کار شبکه سه و عادل فردوسی‌پور سرانجام به حذف عادل فردوسی پور از برنامه ۹۰ انجامید. این اختلاف نهایتاً علنی شد، وقتی که در جریان جشنواره جام جم، عادل فردوسی پور هنگام دریافت جایزه‌اش (که با حواشی در زمینه تقلب در شمارش پیامک‌ها و آراء به ضرر فردوسی پور همراه بود) گفت که «سخت‌ترین سال» دوره کاری‌اش در صدا و سیما را پشت سر گذاشته‌است. وی درست پس از انتخاب شدن ۹۰ به عنوان «برترین برنامه تلویزیونی جشنواره جام‌جم» کنار گذاشته شد. در اسفند ۹۷، تنها سه ساعت قبل از پخش آخرین برنامه ۹۰ در سال ۱۳۹۷، برنامه ۹۰ اجازه پخش از شبکه ۳ را دریافت نکرد. او هنگام دریافت تندیس جایزه مردمی بهترین برنامه و تندیس بهترین تهیه‌کننده برنامه ترکیبی از سختی‌های «ناحقی» گفت که در یک سال گذشته از سوی صدا و سیما بر او و برنامه‌اش تحمیل شد. محمدحسین رنجبران، مدیرکل روابط عمومی سازمان صدا و سیما اعلام کرد که از سال جدید «تحولاتی ویژه» در برنامه ۹۰ صورت خواهد گرفت و این برنامه با گروهی جدید پخش می‌شود. در راستای اعتراض به کنار گذاشتن عادل فردوسی پور از برنامه ۹۰، چهره‌های سرشناس زیادی از جمله علی دایی، پرویز پرستویی، حبیب رضایی، پیمان معادی، پیمان قاسم‌خانی، امیرمهدی ژوله به این اتفاق واکنش نشان دادند.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که وقتی در خصوص علت فردوسی‌پور از صدا و سیما، از یکی از نهادهای امنیتی سؤال کرده بود، در جواب، محبوبیت فردوسی‌پور را علت حذف آن از صدا و سیما عنوان کرده بودند. همچنین در زمانی که وی با مدیر شبکه ۳ تماس گرفته، فروغی در جواب به وی گفته‌است:

"دخالت نکن؛ هشت ماه برنامه‌ریزی کردیم تا کنار بگذاریمش."

محمد سرافراز، رئیس سابق سازمان صدا و سیما نیز در اظهاراتی، حذف عادل فردوسی‌پور را دستوری از جانب بیت رهبری عنوان کرده بود که چندین بار به وی ابلاغ شده بوده ولی با مخالفت سرافراز روبرو شده بود. سرافراز، فشار دفتر رهبری برای تعطیلی این برنامه را، دخالت فردوسی‌پور در موضوعات غیر ورزشی نظیر مصاحبه با محمدجواد ظریف در شب یلدای سال ۱۳۹۴ عنوان کرده‌است