محمدرضا شجریان، موسیقی دان و خواننده آواز سنتی

محمدرضا شجریان در یک مهر 1319 در مشهد متولد شد.

پدرش حاج مهدی شجریان یکی از ملاکان بزرگ مشهد بود که صدای بسیار خوبی داشت که صرفا برای دوستان سرشناس خود که میهمانش بودند می خواند.

مادرش افسر شاهوردیان خانه دارد بود.

محمدرضا از 4 سالگی به مراسم قرائت قران پدر می رفت تا اینکه سال 1331 در 12 سالگی از رادیو خراسان تلاوت قرآن او برای اولین بارپخش شد.

در سال 1338 وقتی 19 ساله بود با یک معلم موسیقی آشنا شد تا اینکه بعد از ورود به دانشسرای عالی برخلاف مخالفت پدر شروع به یادگیری سنتور کرد.

محمدرضا شجریان برای اولین بار در سال 1340 وقتی 21 ساله بود با خانوم فرخنده گل افشان ازدواج کرد.

ثمره این زندگی سه دختر و یک پسر بنام های راحله ، افسانه ، مژگان و همایون می باشد.

این زندگی در نهایت بعد از 30 سال به جدایی و طلق ختم شد

محمدرضا شجریان سال 1346 در 27 سالگی با احمد عبادی نوازنده سه تار آشنا و سپس در کلاس های موسیقی دان مشهور اسماعیل مهرتاش شرکت کرد.

شجریان بعد از تحصیلات تا سال 1347 دبیر آموزش و پرورش در رادکان خراسان رضوی بود سپس به وزارت منابع طبیعی منتقل شد.

در 28 سالگی همزمان با موسیقی ، خوشنویسی را زیر نظر حسن میرخانی شروع کرد و دو سال بعد در سال 1349 درجه ممتازی را بدست آورد.

شجریان بخاطر مخالفت پدرش مدتی با نام مستعار سیاوش بیدگانی در رادیو آواز می خواند تا اینکه پدر پس از چندی اجازه استفاده از نام اصلی اش را به او داد.

سال 1350 در 31 سالگی زیر نظر فرامرز پایور مشغول یادگیری ردیف های آوازی شد و همزمان زیر نظر چند استاد دیگر هم شیوه های دیگر تصنیف خوانی را فراگرفت.

در سال 1354 وقتی 35 ساله بود در جشن هنر شیراز با یک گروه موسیقی اجرای زنده داشت و دو سال بعد در 37 سالگی در مسابقات تلاوت قرآن کشوری اول شد.

با شروع انقلاب فعالیت او نیز مثل سایر هنرمندان دستخوش تغییر شد و مجبور شد برای ادامه فعالیت هنری در اسفند 1357 شرکت موسیقی دل آواز را بنیانگذاری کند.

  یکی دو سال اول چند آهنگ انقلابی و میهنی با ناظریان و لطفی منتشر کرد اما بیشتر زمانش  را صرف تدریس موسیقی در شرکت خود می کرد.

سال 1358 وقتی 39 ساله بود برخی از آیات قرآن را صرفا برای تمرین هنرجویان خود خواند تا اینکه با استقبال و تشویق همکارانش تصمیم به انتشار قطعه ربنا گرفت.

از آن زمان این قطعه (ربنا) به یکی از محبوب ترین آثار ایشان تبدیل شد که هر ماه رمضان تا قبل از ممنوع الصدایی از رسانه ملی پخش می شد.

از سال 1370 وقتی استاد شجریان 51 ساله بود با همکاری داریوش پیرنیاکان و مرتضی عیان کنسرت های جهانی خود را شروع کرد.

آلبوم های معروفی چون دل مجنون و پیام نسیم حاصل این اجراها بود.

استاد شجریان در سال 1370 در 53 سالگی و برای دومین بار با کتایون خوانساری ازدواج کرد که حاصل آن تولد پسری بنام رایان در کشور کانادا بود.

با آغاز دهه 70 شهرت جهانی استاد شجریان نیز شروع شد و او در اولین گام در سال 1378 موفق به کسب جایزه پیکاسو از سازمان یونسکو شد.

از سال 1379 هم که 60 ساله شد همکاری با حسین علیزاده و کیهان کلهر را شروع کر تا اینکه در دهه 80 لقب افسانه موسیقی شرق در جهان را از آن خود کرد.

در سال 87 گروه موسیقی شهناز را به افتخار جلیل شهناز نوازنده مشهور تاسیس کرد که از ویژگی این گروه استفاده از سازهای خود ساخته است.

شجریان تاکنون سازهایی بنام  ، شهر آشوب ، شهنواز و … را طراحی و ساخته است.

در پی حوادث انتخابات سال 88 شجریان با یک نامه انتقادی به ضرغامی رئیس صدا و سیما استفاده از سروده های انقلابی خود بخصوص قطعه ایران ای سرای امید را غیر شرعی خواند و خواستار توقف پخش این آثارش شد.

 استاد دیپلم افتخار و نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دارد و سال 1389 هم جایزه بیتا را از مرکز مطالعاتی ایرانی دانشگاه استنفورد آمریکا گرفت.

در سال 1393 هم نشان شوالیه ملی لیاقت کشور فرانسه به ایشان اهدا شد.

مدتی بعد آهنگ زبان آتش را خواند که بعد از آن پخش دعای ربنای او نیز در صدا و سیما ملی ممنوع شد و از اجرای کنسرت های او در ایران جلوگیری گردید.

در نوروز سال 1395 استاد شجریان 76 ساله با انتشار یک ویدیو کلیپ با ظاهری آشفته و غیر معمول خبر از یک مهمان قدیمی 15 ساله داد.

او بعد از تبریک عید نوروز اعلام کرد درگیر یک بیماری می باشد که بعدا مشخص شد ایشان به سرطان کلیه مبتلا شده است.

استاد شجریان بنا بر سیاست خانوادگی از زمان اعلام خبر سرطان خود از سال 95 دیگر در هیچ محفل هنزی حاضر نشد و کمتر کسی موفق به ملاقات با وی شد.

در فروردین ۱۳۹۸ اعضای شورای شهر تهران با پیشنهاد نامگذاری یک خیابان به نام «محمدرضا شجریان» موافقت کردند. در این جلسه، تغیرِ نام بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه ۲ تهران به نام «محمدرضا شجریان» به تصویب رسید. 

در فروردین ۱۳۹۸ جشنواره موسیقی بنیاد آقاخان جایزه ویژه «خداوندگار موسیقی» را به محمدرضا شجریان تقدیم کرد. هیئت داوران این جشنواره در بیانیه‌ای اعلام کرد: علت تقدیم این جایزه به محمدرضا شجریان نقش آفرینی مستمر او در غنی کردن میراث موسیقایی بشر، استادی بی همتای او در موسیقی و تأثیرگذاری اجتماعی او به عنوان یک موسیقی‌دان و معلم در ایران و خارج از مرزهای این کشور بوده‌است.در ۱۱ فروردین ۱۳۹۸ مژگان شجریان به نیابت از پدر این جایزه را دریافت نمود. 

استاد محمدرضا شجریان سرانجام در هفدهم مهر ماه 99  در سن 80 سالگی پس از سال ها تحمل سرطان در بیمارستان جم از دنیا رفت.