چهره چندوجهی میرشمسالدین ادیب‌سلطانی
میرشمسالدین ادیب‌سلطانی، از چهره‌های چندوجهی معاصر که دانشی گسترده در عرصه‌های مختلف داشت، بیستم مهرماه در تهران درگذشت. او در سال‌های حیاتش در چند حوزه مختلف به فعالیت پرداخت
شرق: میرشمسالدین ادیب‌سلطانی، از چهره‌های چندوجهی معاصر که دانشی گسترده در عرصه‌های مختلف داشت، بیستم مهرماه در تهران درگذشت. او در سال‌های حیاتش در چند حوزه مختلف به فعالیت پرداخت. ادیب‌سلطانی فیلسوف، زبان‌شناس، پزشک، منطق‌دان، نقاش، ریاضی‌دان، نویسنده و مترجمی چپ‌گرا بود. ادیب‌سلطانی در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۱۰ در خانواده‌ای فرهنگی در بروجرد متولد شده بود. کودکی او به خاطر شغل پدرش در شهرهای مختلف سپری شد و در همان ایام زبان فرانسه را به شکل خودآموز آموخت و همچنین زبان انگلیسی را از طریق رادیو فراگرفت. علاقه و اشتیاق ادیب‌سلطانی به زبان‌های مختلف در سال‌های بعدی هم ادامه یافت و پس از آن او با زبان‌های آلمانی، ایتالیایی، لاتین، یونانی باستانی، عربی، روسی، ارمنی، پارتی، اوستایی، پارسی میانه و پارسی باستان آشنا شد. پس از تحصیلات متوسطه، ادیب‌سلطانی برای تحصیل در دانشگاه به دانشکده پزشکی رفت. او در سال 1328 وارد دانشکده پزشکی دانشگاه تهران شد و پس از آن برای ادامه تحصیل در رشته روان‌پزشکی بالینی و تحقیقات بیوشیمی عازم وین شد. ادیب‌سلطانی اما تحصیل در رشته روان‌پزشکی را نیمه‌کاره رها کرد و پس از مدتی به ایران بازگشت. ادیب‌سلطانی در تمام سال‌های حیاتش نسبت به سیاست و اجتماع حساسیت زیادی داشت و اعتقادی به فعالیت در یک رشته تخصصی صرف نداشت. او در نوجوانی به سازمان جوانان حزب توده پیوسته بود و تا پایان زندگی‌اش به عقاید و باورهای سیاسی و اجتماعی‌اش پایبند بود. در کارنامه پربار ادیب‌سلطانی ترجمه اثری مهم در سنت روشنگری دیده می‌شود: «سنجش خرد ناب» از کانت. ترجمه این اثر کانت اتفاقی نبوده بلکه نشان‌دهنده علاقه ادیب‌سلطانی به سنت روشنگری است. شاید همین علاقه بود که باعث گرایش او به سمت ریاضیات و منطق شده بود. او در مقوله زبان نیز در پی روشنگری بود و به امکانات زبان فارسی می‌اندیشید و برای این منظور به سنت ادبی هم رجوع می‌کرد. او همیشه از زبان اصلی ترجمه می‌کرد و «سنجش خرد ناب» را هم از زبان آلمانی به فارسی برگردانده بود. او آثار منطقی ارسطو را هم از یونانی ترجمه کرده بود. ادیب‌سلطانی نثری ویژه داشت و این باعث می‌شد که همه ترجمه‌ها و آثارش با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شود اگرچه دقت و صحت ترجمه‌های او هیچ‌گاه زیر سؤال نرفته است. از آثار او می‌توان به اینها اشاره کرد: «درآمدی بر چگونگیِ شیوه خط فارسی»، «راهنمای آماده‌ساختن کتاب: برای مؤلفان، مترجمان، ویراستاران، کتابداران ناشران، چاپخانه‌ها و دوستداران کتاب»، «رساله وین: بازنمود و سنجش مکتب فلسفیِ تحصل‌گرویِ منطقی یا آروین‌گرویِ منطقی حلقه وین»، «مسئله چپ و آینده آن» (به زبان انگلیسی)، ترجمه «سنجش خرد ناب» اثر کانت، ترجمه «منطق ارسطو»، ویراست دوزبانه «رساله منطقی-فلسفی» لودویگ ویتگنشتاین، «جستارهای فلسفی» برتراند راسل، «سوگ‌نمایشِ هملت شاهپور دانمارک»، «سوگ‌نمایش شاه ریچارد سوم» و «بودن یا نبودن» تک‌گفتار هملت از شکسپیر. میرشمسالدین ادیب‌سلطانی نویسنده و مترجمی گزیده‌کار بود و اهل حضور در جمع و محفل هم نبود و ازاین‌رو به اندازه اهمیتش شناخته نمی‌شد. با این حال از او آثار مهمی بر جای مانده که پس از مرگش در دست هستند و مورد توجه خواهند بود.
