رونق به سینما برگشته است؟

دور از ذهن نیست وقتی آمار فروش گیشه سینماها در سه ماه ابتدایی سال را مرور می‌کنیم، نام فیلم‌های کمدی در بالای جدول فروش جلب توجه کند. مدت‌هاست که سینماداران از اکران فیلم‌های کمدی استقبال می‌کنند و دلیل اقبال آنها چیزی نیست جز اینکه همین فیلم‌ها مخاطب را ترغیب می‌کند تا راهی سینماها شوند و بعضا برخی ترجیح می‌دهند به دفعات این فیلم‌ها را در سالن‌های سینما ببینند. فارغ از اینکه برخی از این آثار کمدی فاقد کیفیت قابل قبول هستند و در بسیاری از مواقع ممکن است مخاطب علاقه‌مند به این‌ گونه سینمایی را از انتخابش پشیمان کند، به هر جهت، این روزها گیشه در دست کمدی‌هاست. هرچند که دراین‌میان اندک فیلم‌هایی از ژانرهای دیگر سینمایی توانستند مخاطب قابل توجهی را با خود همراه کنند. بر کسی پوشیده نیست که سینمای ایران به تنوع فیلم‌ها در اکران نیازمند است. مخاطبی که انتخابش فیلم‌های غیرکمدی است، گزینه‌های محدودتری در اختیار دارد، با این حال به نظر می‌رسد فروش قابل توجه فیلم‌های غیرکمدی، از ابتدای سال تاکنون می‌تواند نویدبخش این موضوع باشد که در ادامه اکران‌های سینما، فیلم‌های متنوع‌تری به نمایش گذاشته شود. طبق آمار، فروش سینمای ایران در خرداد 1403 به بیش از 170 میلیارد و 93 میلیون تومان رسید و بیش از دو میلیون و 971 هزار نفر در این ماه به سینما رفتند. در این میان فیلم‌های سینمایی «تگزاس3» با فروش بیش از 96 میلیارد و 788 میلیون تومان، «خجالت نکش2» با فروش بیش از 24 میلیارد و 174 میلیون تومان، «مست عشق» با فروش بیش از 17 میلیارد و 351 میلیون تومان، «تمساح خونی» با فروش بیش از 11 میلیارد و 508 میلیون تومان، «سال گربه» با فروش بیش از هشت میلیارد و 787 میلیون تومان، «بی‌بدن» با فروش بیش از سه میلیارد و 301 میلیون تومان، «عطرآلود» با فروش بیش از دو میلیارد و 616 میلیون تومان، «قلهک» با فروش بیش از یک میلیارد و 922 میلیون تومان و «آسمان غرب» با فروش بیش از یک میلیارد و 906 میلیون تومان رتبه‌های اول تا نهم و فروش‌های میلیاردی جدول فروش خرداد 1403 را به خود اختصاص دادند. همچنین فیلم‌های «ایلیا جست‌وجوی قهرمان» با فروش بیش از 985 میلیون تومان، «آبی روشن» با فروش بیش از 509 میلیون تومان، «آپاراتچی» با فروش بیش از 133 میلیون تومان، «نیلگون» با فروش بیش از 82 میلیون تومان، «نوروز» با فروش بیش از 55 میلیون تومان و «کوچه ژاپنی‌ها» با فروش بیش از 45 میلیون تومان در رتبه‌های دهم تا پانزدهم جدول فروش خرداد ماه قرار گرفتند.

این نشانه رونق سینماست

امیرحسین علم‌الهدی کارشناس سینما درباره وضعیت گیشه سینما در سه ماه نخست سال به «شرق» گفت: «شاخص‌ها از نظر کمیت نشان می‌دهد در سه ماه نزدیک به 9 میلیون نفر سینما رفتند که نشانه خوبی است. اگر با همین روش پیش برویم تا پایان سال از 30 میلیون نفر هم رد خواهد کرد. معمولا سینما از کل به جزء می‌رسد یعنی چه مقدار مخاطب؟ چند فیلم؟ و در نهایت چقدر فروش؟ و این نشانه رونق سینماست. اما تجربه نشان داده که به هر حال کمدی‌ها چه نزدیک به دو سال گذشته و چه 10 سال گذشته یا حتی سه دهه گذشته همیشه سردمدار فروش‌های بالا بودند و الان هم این موضوع در حال تکرار است. امسال به نسبت سال گذشته وضعیت سینمای اجتماعی کمی بهتر است، اگر «مست عشق» و «بی‌بدن» را در این ژانر ببینیم. ولی همچنان به اعتقاد من زنجیره‌ای که باید رضایت همه را در اختیار بگیرد، سینمای مستقل است. سینمایی که عمدتا سعی دارد روی پای خودش بایستد. همچنان عدم مشخصه بحث فروش یا نمایش سینمای مستقل همان حلقه مفقوده‌ای است که هنوز نتوانسته‌ایم برای آن راه‌حل جدی پیشنهاد بدهیم». او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «سازمان سینمایی طرحی به اسم «گروه سینمایی فرهنگ» را راه‌اندازی کرده که در ادامه باید دید چگونه می‌خواهد از سینمای فرهنگی دفاع کند. گویا همچنان مشکل اصلی در پروانه ساخت و نمایش این فیلم‌هاست. بحث نمایش و چگونگی مراقبت از فیلم‌های مستقل همچنان محل ایراد اساسی به سیاست‌های کلان سازمان سینمایی است و باید دید دولت جدید با چه رویکردی پا به میدان می‌گذارد و آیا می‌تواند برای بحث سینمای مستقل راهکاری پیدا کند که آن نوع سینما هم بتواند سازوکار خودش را در حوزه تولید و نمایش دنبال کند و درآمدزایی خوبی هم داشته باشد و از بلیت‌فروشی ادامه حیات داشته باشد؟». علم‌الهدی درمورد اهمیت تشکیل «گروه سینمایی فرهنگ» گفت: «واقعیت این است که اصولا دولت وقتی به حوزه تصدی‌گری ورود می‌کند، دچار ایرادات زیادی می‌شود. هر چقدر این حوزه تصدی‌گری به بخش خصوصی واگذار شود، امکان ادامه حیاتش بیشتر است. همان روشی که در هنر و تجربه پیش گرفتیم. با اینکه از دولت بودجه می‌گرفتیم، اما کاملا ساختار ما مستقل بود و ربطی به دولت نداشت. توانستیم در طول هشت سال بخشی از سینمای مستقل یا سینمای هنری را مراقبت کنیم تا این فضا شکل بگیرد. اینکه در کنار سینمای هنر و تجربه گروه دیگری به اسم «گروه سینمایی فرهنگ» راه‌اندازی شود به نظرم جای تحلیل و ارزیابی دارد. اصولا سینمای پرفروش فرهنگی نیازی به گروه سینمایی ندارد، خودش از پس خودش برمی‌آید. عمدتا سینمای فرهنگی یا هنر و تجربه، در تعاریف سینمایی آن‌قدر با هم همسان هستند که باید ببینیم مکانیسم سینمای فرهنگی چیست؟ سینمای هنر و تجربه کجا دیده می‌شود؟ ای کاش «گروه سینمای فرهنگ» و «هنر و تجربه» یکجا دیده می‌شد و آنها را در یک ساختار تعریف می‌کردند، آن‌ وقت می‌توانستند مکانیسم‌های جدیدی پیدا کنند. من در‌حال‌حاضر هیچ اطلاعی از بحث «گروه سینمایی فرهنگ» ندارم و نمی‌دانم این مفاهیم کجا می‌تواند رابطه‌اش را با سینمای هنر و تجربه یا سینمای مخاطب عام فرهنگی پیدا کند. باید صبر کرد تا ببینیم «گروه سینمایی فرهنگ» چه سازوکاری خواهد داشت و میزان موفقیتش چقدر است. علاوه بر اینکه این تعداد گروه‌های سینمایی که زیاد می‌شود، گاهی اوقات می‌تواند ضد خودش عمل کند. توصیه من به‌عنوان کسی که سال‌های سال در این حوزه فعال بودم، این است که اگر سینمای هنر و تجربه بیشتر حمایت می‌شد و می‌توانست تعداد سالن‌های بیشتری در سطح کشور به خودش اختصاص بدهد و با مکانیسمی که ما در هشت سال پیدا کردیم و مهم‌ترین مشکل ما هم بحث کمبود صندلی در سینما بود، دولت می‌توانست با این مکانیسم که در «گروه سینمایی فرهنگ» پیش گرفته، سینمای هنر و تجربه را مستحکم‌تر و پرقدرت‌تر کند و این دو مفهوم را کنار هم می‌گذاشت، با یک گروه سروکار داشت. اما حتما دوستان تحلیل‌ها و کارشناسی در زمینه ایجاد «گروه سینمایی فرهنگ» داشته‌اند که حداقل من در جریان نیستم».