امید کسب‌وکار من است

دیجی‌کالا میزبانِ فعالان اقتصادی و علاقه‌مندان حوزه تجارت الکترونیک است تا در دومین «نشست برخط ایران 02» از و انتشار چهارمین گزارش عملکرد خود «تجارت الکترونیک؛ نگاهی به دیروز، امیدی به فردا» بگوید. از دیروزی که در سال 1385 شروع شد با تیمی هفت‌ نفره تا مرجع اولین بررسی و فروش کالاهای دیجیتال باشد و دو سال قبل از آن‌که حمید و سعید علاقه‌مند به عکاسی برای خرید دوربین دیجیتال نتوانسته بودند در سایت‌های فارسی‌زبان اطلاعات مفیدی از دوربین عکاسی پیدا کنند و درنهایت از سایت‌های خارجی اطلاعات موردنیاز خود را دریافت کردند. همان تجربه ایده تجاری‌ای برای حمید و سعید محمدی بود یعنی خلق «دیجی‌کالا» با گروه محصولات دوربین عکاسی و موبایل در آپارتمان اداری برادر بزرگ‌ترشان در خیابان سعدی.

برای گروه هفت نفره دیجی‌کالا، عدد هفت، عدد مهمی بود: هفت سال بعد یعنی در سال 1392 حدود 85 درصد از خرده‌فروشی‌های بازار آنلاین ایران از طریق دیجی‌کالا انجام می‌شد و هفته‌نامه اکونومیست همان سال ارزش سایت دیجی‌کالا را تقریباً معادل 150 میلیون دلار برآورد کرده بود.

حالا 10 سال بعد از گفته هفته‌نامه اکونومیست، حمید و سعید محمدی  در ارائه‌ای که در ایونت برخط داشتند بار دیگر از «شفافیت» می‌گویند و از 8199 نفر نیروی انسانی؛ آن‌ها به ایده اصلی دیجی‌کالا برگشته‌اند: دیجی‌کالا زمانی متولد شد که خریداران ایرانی با ایدهٔ شفافیت، بازگشت هزینه و بررسی درست محصولات بیگانه بودند و همان زمان دیجی‌کالا با ترکیب ایده دو سایتCNET - که به‌صورت تخصصی به بررسی کالاها می‌پردازد - و Amazon - بزرگ‌ترین و معتبرترین فروشگاه آنلاین دنیا- کار خود را شروع کرده بود و داستان آن‌ها تا به امروز ادامه دارد تا حمید و سعید محمدی در رویداد برخط 1402 بار دیگر از شفافیت بگویند و مسیر پرپیچ‌وخم خود و آنچه در سال سخت 1401 بر آن‌ها گذشت تا شاید به قول خودشان گزارش عملکرد آن‌ها، چشم‌انداز روشنی برای سایر کسب‌وکارها ایجاد کند. آن‌ها از فرصت خریدوفروش آنلاین برای همه ایران گفتند درحالی‌که زمانی به‌عنوان پلتفرم خرده‌فروشی آنلاین کار خود را شروع کرده بودند و 16 سال بعد، فراتر از یک شرکت خرده‌فروشی در جایگاه اکوسیستم تجارت الکترونیک فعالیت می‌کند. حالا دیجـی‌کالا، فیدیبـو، دیجی‌پـی، کمـدا، اسـمارتک، دیجی‌نکسـت، دیجی‌فـای، دیجی‌اکسـپرس، دیجـی‌کالا جـت، پینـدو، گنجـه، آپتایم از شرکت‌های گـروه دیجی‌کالا هستند.

از دیروز تا فردا

ایران جز معدود کشورهای خاورمیانه است که تجارت الکترونیک در آن رشد قابل‌توجهی داشت و پیش‌گام منطقه بوده و امروز از قافله سرعت عقب‌مانده و به قول حمید و سعید محمدی ســهم خرده‌فروشــی آنلاین به‌کل خرده‌فروشــی در ایــران چهار درصد است و رقیبش ترکیه در منطقه سهم 20 درصدی دارد. آنچه این شرایط را برای تجارت الکترونیک رقم‌زده حجم سرمایه‌گذاری اندک و موانع پیش‌روی آن است؛ اما محمدی‌ها از عدم‌حمایت مناسب از اقتصاد دیجیتال در لایه‌های قانون‌گذاری و تنظیم‌گری و ضعف زیرساخت‌های آنلاین هم گله‌دارند در کنار تحریم‌های بین‌المللی که مانع توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال در بازار منطقه شده و گروهی از برندهای بزرگ بین‌المللی در کشور عرضه نمی‌شود در کنار گروهی مانند ترندیول ترکیــه که به بخشی از مشتریان ایرانی هم خدمات ارائه می‌کند. در کنار رقبای رسمی، دیجی‌کالا رقیبی دیگر دارد و آن بازار غیرشفافی است که با ممنوعیت واردات شکل‌گرفته است؛ البته با تمام مشکلات و شرایط وضعیت اقتصاد کلان، تجارت الکترونیک تاب آورده و خرده‌فروشی آنلاین راه خود را در بازار ایران بازکرده اما به‌تعبیری سهمی کوچک به‌اندازه 4 درصد دارد و به‌قولی دیگر سهمی مناسب در برابر حجم سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این حوزه. گفته می‌شود از 4 درصد سهم خرده‌فروشی آنلاین، 2 درصد سهم فروشگاه‌های اینترنتی است و 2 درصد بقیه سهم تجارت اجتماعی. دیجی‌کالا براساس داده‌های بانک مرکزی، حجم معاملات شاپرکی کسب‌وکارهای اینترنتی سهم 50 درصد سهم بازار را دارد.

یک دهه مسیر رشد

کرونا که شروع شد، خیلی از مردم به سمت خرید آنلاین روی آوردند و این بازار رونق گرفت تا اینکه با شروع بحران اجتماعی در سال 1401 بخشی از فروش آن دوره از دست رفت. ولی قرار است دیجی‌کالا در سال 1402 بخشی از کندی رشد خود را جبران کند و به مسیر رشد ارگانیک خود بازگردد. در سال 1401 دیجی‌کالا با 308 هزار فروشنده (23.6 درصد رشد داشته)، 9.7 میلیون تنوع کالا و 8.199 همکار کار می‌کرد تا 3.5 میلیون نفر روزانه در جست‌وجوی کالای ارائه‌شده‌اش باشند؛ جمعیتی که 18 تا 35 سال سن دارند و این گروه سنی 65 درصد مشتریان دیجی‌کالا را در برمی‌گیرد. 66.25 درصد ارزش خالص کالای فروخته‌شده دیجی‌کالا در سال 1401 به فروشندگان مارکت‌پلیس اختصاص داشت. بـرای سـهولت بیشـتر آن دسـته از مشـتریانش کـه نمی‌تواننـد بـرای تحویـل سـفارش در خانـه منتظـر بماننـد، یـا از قبـل بـرای زمان مشـخصی برنامه‌ریزی کننـد، همچنین کاهـش هزینه‌هـای ارسـال، پـروژه پـودو را راه‌انـدازی کرد تا پـودو امـکان تحویـل حضـوری را بـرای مشـتریان ایجـاد کند. یا مشـتریان می‌توانند بـا حضـور در مراکـز تحویـل کالا، یـا مراجعـه به گنجه‌های مسـتقر در مجتمع‌های سـفارش مسـکونی و تجـاری نزدیـک بـه محـل زندگی‌شان شخصاً خـود را تحویـل بگیرنـد پلتفرم گنجه که به‌عنوان یک تأمین‌کننده هوشمند زیرساخت لجستیکی از سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را شروع کرده است، حالا با سرمایه‌گذاری گروه دیجی‌کالا (دیجی‌نکست و دیجی‌اکسپرس) و دانشگاه تهران به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اولین محصول گنجه، کمدهای شهری هوشمند هستند که در سایر کشورها با عنوانParcel locker» » شناخته می‌شوند.

 تحویل فوری یا تحویل اکسپرس دیجی‌کالا سرویس جدید سال 1401 بود. سرویس دراپ شیپینگ Dropshipping)) در کنار دیجی‌کالا بیزینس، که سرویس تسهیل فرایند خرید B2B به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های گروه دیجی‌کالا را آغاز کرده و خرید اقساطی و اعتباری و مگنت پلتفرم بررسی و انتخاب کالا (Product Review platform) باهدف تسهیل ارتباط میان کاربران دیجی‌کالا و بهبود تجربه آن‌ها از خریدوفروش کالاها، فعالیت خود را آغاز کرده و از مسیرهای نوین دیجی‌کالا در ارائه خدمات به کاربران، مشتریان است.

 هر ماه در سال 1401 حدود 42 میلیون نظر در مورد کالاهای مختلف توسط کاربران ثبت‌شده است. این اصلی‌ترین منبع برای تحقیق و بررسی علایق و نگاه مشتریان دیجی‌کالاست. سالی که گذشت از یکی از سخت‌ترین سال‌های اقتصادی برای مردم و دیجی‌کالا بود ولی 308 هزار فروشنده دیجی‌کالا در این سال سخت در کنار دیجی‌کالا ایستادند و باوجود چالش‌هایی چون قیمت‌گذاری دستوری، 8 هزار برند و تولیدکننده ایرانی وقت خود را برای تولید سرمایه‌گذاری گذاشتند.

هم‌گام با جامعه

مسئولیت اجتماعی و محیط‌زیست دو موضوعی است که دیجی‌کالا خود را مقید به توجه به این دو حوزه می‌داند و مسئولیت اجتماعی را بهترین و مؤثرترین کار برای جامعه می‌داند.

«دیجی‌کالا مهر» برای مشارکت کاربران در امور خیریه است تا اقلام موردنیاز خیریه‌ها در بستر شفاف ارائه شود. همچنین حمایت از کسب‌وکارهای بومی و محلی و SMEهای فعال در شهر و روستا و توجه به محصولات صنایع‌دستی و کشاورزی در بستر دیجی‌کالا از گام‌هایی است تا این افراد کالاهای خود را بدون واسطه به دست مشتری برسانند و حاشیه سود بیشتری نصیبشان شود.

توجه به محیط‌زیست هم از مسئولیت‌های جدی دیجی‌کالاست؛ پروژه بهینه‌سازی بسته‌بندی با استفاده از هوش مصنوعی و کاهش مصرف کاغذ اجراشده گام‌هایی در این مسیر و توجه به این ارزش است. سرویس تحویل از طریق گنجه یکی از همین برنامه‌هایی است تا میزان مصرف سوخت کاهش یابد. به‌طوری‌که 20 درصد مصرف کارتن و 18 میلیون لیتر مصرف بنزین را در سال گذشته کاهش داشته و این گامی در مسیر حمایت از محیط‌زیست و توجه به مسئولیت اجتماعی است.

امید به فردای روشن

دغدغه این روزهای سعید و حمید محمدی از زبان خودشان سهم اندک اقتصاد دیجیتال در کلان اقتصاد کشور است؛ با سرمایه‌گذاری پایین، اقتصاد دنیا جلوتر می‌رود و ما جا می‌مانیم؛ تحول و حرکت به سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری نیاز دارد. باید سرمایه‌گذاری کشورهای حوزه خلیج‌فارس در اقتصاد دیجیتال یا سرمایه‌گذاری ترندیول در ترکیه را با اعداد و تاریخ سرمایه‌گذاری در ایران مقایسه کرد تا مسیر آینده دقیق‌تر و روشن‌تر شود.

حالا دیجی‌کالا منتظر باد موافقی است که بر اقتصاد کشور بوزد؛ تورمی که دیگر نرخان بالای 40 درصد نیست، قدرت خرید مردم رشد کرد، اقتصادی که تحریم نیست و رقابت در آن حاکم است؛ شایدان زمان می‌توان از نرخ تشکیل سرمایه گفت که چند سالی است نرخ آن در اقتصاد ایران منفی است. در این صورت است مه می‌توان از اکوسیستم و امکانات و زیرساخت‌های دیجی‌کالا استفاده کرد، همان زیرساخت‌هایی که سعید و حمید محمدی معتقدند ترندیول و خیلی از پلتفرم‌های خارجی نیازی به توجه به آن‌ها را ندارند و دیجی‌کالا به ناچار در این حوزه‌ها س رمایه‌گذاری کرده است. رشد تجارت الکترونیک در ایران نیازمند رفع موانع سیاسی، جذب سرمایه‌گذاری و عدم دخالت دولت در اقتصاد مانند قیمت‌گذاری دستوری یا ممنوعیت واردات است. آن‌چیزی که بنیان‌گذاران دیجی‌کالا هم‌صدا باهم می‌گویند: امید به آینده تجارت الکترونیک در ایران است؛ اقتصاد ایران راهی جز پیوستن به تجارت الکترونیک ندارد.