بهشت کسب‌وکارهای اجتماعی کجاست؟
یکی از مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای فعال در حوزه شهری و اجتماعی قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری دولت‌ها است.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای فعال در حوزه شهری و اجتماعی قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری دولت‌ها است. در کشورهای مختلف دولت‌ها برای حل این چالش‌ها و کمک به ارتقای کسب‌وکارهای اجتماعی اقدامات گوناگونی انجام داده‌اند. در ادامه این گزارش به بررسی برخی از بهترین کشورها برای راه‌اندازی و رشد و توسعه کسب‌وکارهای اجتماعی خواهیم پرداخت. بر اساس جمع‌بندی به دست آمده از آمارها و گزارش‌های مختلف کشورهایی که در ادامه بررسی کرده‌ایم، مساعدترین شرایط را برای این نوع کسب‌وکارها دارند.
بیشترین کسب‌وکارهای اجتماعی را کجا می‌توان یافت؟
تعداد شرکت‌های اجتماعی در هر کشور، از ۴۷ تا ۲ میلیون متفاوت است. به نظر می‌رسد هند، چین و ایالات متحده به ترتیب با ۲ میلیون، ۱.۷۵ میلیون و ۱.۳ میلیون کسب‌وکار اجتماعی بیشترین تعداد شرکت‌های اجتماعی را در میان سایر کشورها دارند. البته باید نسبت تعداد این کسب‌وکارها را در مقایسه با جمعیت هر کشور در نظر گرفت.
تعداد تخمینی شرکت‌های اجتماعی به‌ازای هر ده‌هزار نفر
گزارش بانک توسعه با در نظر گرفتن نقش بانک‌های توسعه، مروری بر بازار شرکت‌های اجتماعی در آسیا و آمریکای لاتین ارائه داده است. بانک توسعه، تعداد شرکت‌های اجتماعی در کشورهای این مناطق بررسی کرده است. بر اساس این گزارش ۲۰۰۰۰۰ شرکت اجتماعی در اندونزی، ۱۶۵۰۰۰ در ویتنام، ۱۱۶۲۹۸ در تایلند و ۲۰۰۰۰ در برزیل وجود دارند. گزارش مرکز بشردوستی آسیایی و جامعه نیز نشان داده که حدود ۱.۲ میلیون شرکت اجتماعی در شش کشور آسیایی (ژاپن، کره جنوبی، هنگ‌کنگ، اندونزی، تایلند و پاکستان) و ۳.۵ میلیون دیگر در هند و چین وجود دارد.
گزارش کمیسیون اروپا در مورد شرکت‌های اجتماعی و اکوسیستم‌های آنها در اروپا نیز نمای کلی از چشم‌انداز شرکت‌های اجتماعی ارائه می‌دهد. این گزارش دریافت که به دلیل فقدان آمار دقیق در مورد شرکت‌های اجتماعی برای هر کشور «ارائه ارقام در سطح اروپا غیرممکن است». با این وجود، «امکان ارائه یک برآورد کلی از تعداد شرکت‌های اجتماعی» وجود داشت که این ارقام به حدود ۴۲۵۰۰۰ نهاد می‌رسید.
گزارش زیمنس نیز نشان داده ۱.۹۲ میلیون شرکت اجتماعی در ۱۲ کشور آفریقایی وجود دارد که بیش از ۴ میلیون شغل در این کشورها ایجاد کرده‌اند.
به طور کلی ۱۰ میلیون شرکت اجتماعی در سراسر جهان وجود دارد که هر سال حدود ۲ تریلیون دلار درآمد ایجاد می‌کنند و در عین حال تأثیر مثبتی را ایجاد می‌کنند. این شرکت‌های اجتماعی در حال ایجاد ۲۰۰ میلیون شغل در بخش‌های مختلف، از کشاورزی گرفته تا خدمات مالی هستند. شرکت‌های اجتماعی به دنبال حدود ۱.۱ تریلیون دلار برای تأمین مالی هستند. از هر دو شرکت اجتماعی در سراسر جهان، یک شرکت توسط زنان رهبری می‌شود. این بخش بزرگ‌تر از صنعت پوشاک ۱.۵۷ تریلیون دلاری و دو برابر صنعت تبلیغات ۸۷۵ میلیارددلاری است.
بهترین کشورها برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای اجتماعی کدام‌اند؟
1. ایالات متحده
ایالات متحده دارای فرهنگ کارآفرینی است. از دهه ۱۹۷۰ همیشه مکان خوبی برای کارآفرینان اجتماعی و کمپین‌های آنها بوده است. افراد متعددی سعی کرده‌اند با تجارت در جامعه تغییر ایجاد کنند.
یک رویکرد سرمایه‌گذاری خطرپذیر قوی در کشور وجود دارد که تأثیر اجتماعی مستقیم دارد. این نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری اجتماعی عمل می‌کند، بلکه به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند و با تمرکز بر مناطق و صنایع خاص، فرایندهای تجاری را تسریع می‌بخشد.
نتایج نظرسنجی تامسون رویترز نشان می‌دهد که ایالات متحده مساعدترین شرایط را برای شروع و رشد شرکت‌های کارآفرینی اجتماعی دارد. زیرا هم منابع مالی زیادی در این کشور وجود دارد و هم سیاست‌های دولت در راستای حمایت از کسب‌وکارهای اجتماعی است.
2. کانادا
درست مانند ایالات متحده، کانادا نیز فرصت‌های کافی برای کارآفرینی اجتماعی فراهم می‌کند. این کشور از نهادها و بنیادهای اجتماعی با اختصاص بودجه دولتی به آنها حمایت می‌کند. کشور تلاش جدی در این زمینه از خود نشان داده است و در نتیجه تلاش‌های کارآفرینی اجتماعی بسیار بیشتری از سوی کارآفرینان پیش‌بینی می‌شود. کانادا از مزیت جذب نیروی ماهر برای چنین استارت‌آپ‌هایی برخوردار است. این کشور شماره یک در ارائه شتاب به صحنه کارآفرینی اجتماعی است. به دلیل هزینه نسبتاً مناسب زندگی و همچنین بخش پیشرفته فناوری و حمایت دولت، استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های اجتماعی می‌توانند بسیار بیشتر در کانادا شکوفا شوند. در این کشور ۱۸,۲۰۰ کسب‌وکار اجتماعی فعالیت می‌کنند.
3. بریتانیا
بریتانیا دارای سنت دستاوردهای مدنی است و در همکاری‌های داوطلبانه که بخش خیریه خوبی را در کشور ایجاد می‌کنند، همکاری می‌کند. همان‌طور به‌واسطه فرهنگ استارتاپی خوب این کشور، اکوسیستم کارآفرینی اجتماعی در بریتانیا شتاب بیشتری گرفته است.
اکنون این کشور دارای یک اکوسیستم خوب در حوزه کسب‌وکارهای اجتماعی است که تا حد زیادی مدیون حمایت دولت است. البته هنوز راه زیادی تا تبدیل شدن به یک اکوسیستم عالی در پیش دارد. اما از آنجایی که کسب‌وکارهای بیشتر و بیشتری با هدف ایجاد تغییر در جامعه ظهور می‌کنند، بریتانیا به زودی به کشور برتر برای کارآفرینی اجتماعی تبدیل خواهد شد. در حال حاضر ۱۳۱,۰۰۰ کسب‌وکار اجتماعی در بریتانیا فعال هستند.
مارک نوربری، مدیر اجرایی بنیاد کارآفرینی اجتماعی در این باره گفت: «بریتانیا به لطف یک جنبش پر جنب‌وجوش و حمایت قوی دولت، پیش‌گام کارآفرینی اجتماعی بوده است. این موارد به بریتانیا کمک کرد تا به یکی از سه مکان برتر جهان در زمینه کارآفرینی اجتماعی تبدیل شود. پایه و اساس اکوسیستم کارآفرینی اجتماعی، کارآفرینان اجتماعی مشتاقی هستند که دغدغه حل مشکلات اجتماعی را دارند. این افراد متعهد هستند و برای حفظ این سطح از رشد و شتاب، نیاز به حمایت مستمر و گسترده‌تر از تمام بخش‌های دولت، تجارت و جامعه دارند.»
دولت به شرکت‌های کارآفرینی اجتماعی مزایای مالیاتی اعطا می‌کند که گام بزرگی در جهت ترویج چنین مشاغلی است. همچنین، گزینه‌های زیادی برای تأمین مالی برای افرادی که می‌خواهند با کسب‌وکار خود در جامعه تغییر ایجاد کنند، وجود دارد. به همین دلیل است که کارآفرینان اجتماعی مانند Cemal Ezel کسب‌وکار خود را در بریتانیا شروع کردند. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد ۱,۲۷۴,۶۳۶ کسب‌وکار اجتماعی در ایالات متحده فعالیت می‌کنند.
4. سنگاپور
سنگاپور در اکوسیستم کارآفرینی اجتماعی نسبتاً جدید و تازه‌وارد است. در حالی که این مفهوم اخیراً در این کشور ظهور کرده است، اما مکانی پر جنب‌وجوش برای کارآفرینان اجتماعی است.
فرهنگ کسب‌وکار در این کشور همیشه یک فرهنگ مسئولانه بوده است. به دلیل چنین فرهنگی، ورود این کشور به اکوسیستم کارآفرینی اجتماعی آسان است. Blk 71 یک مرکز فناوری مستقر در جنوب سنگاپور است و به خودی خود به یک اکوسیستم کوچک تبدیل شده است. این مرکز کمک زیادی به کارآفرینان اجتماعی می‌کند و به آنها امکان می‌دهد نوآوری بیشتری به ارمغان بیاورند.
سیاست‌گذاران در سنگاپور متوجه شده‌اند که برای ظهور شرکت‌های اجتماعی جدید، باید محیط را برای آنها دلگرم‌کننده‌تر کنند. تعداد کسب‌وکارهای اجتماعی فعال در سنگاپور ۷,۶۸۹ است.
موقعیت سنگاپور به عنوان یک مرکز مالی کلیدی در آسیا همراه با اشتیاق آن برای تبدیل شدن به یک رهبر در منطقه در حوزه بشردوستی و سرمایه‌گذاری تأثیرگذار به این معنی است آینده کسب‌وکارهای اجتماعی در این کشور روشن است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که این کشور به سرعت در حال تبدیل شدن به مکان مناسبی برای جذب سرمایه برای شرکت‌های اجتماعی در سراسر آسیای جنوب شرقی است.
5. هند
هند به دلیل استفاده از فناوری برای مقابله با مشکلات طولانی‌مدت چشم‌انداز روشنی دارد. میلیون‌ها برنامه‌نویس و مهندس با استعداد در این کشور قدرت خود را به سوی کنش اجتماعی هدایت می‌کنند». از دید فعالان اجتماعی اکوسیستم کسب‌وکارهای اجتماعی هند در حال بلوغ و ظهور است. هند یک بازار رقابتی برای آن دسته از کارآفرینانی است که به دنبال چالش واقعی هستند و هدفشان دستیابی به تأثیر سیستمی است. در هند حدود دو میلیون کسب‌وکار اجتماعی فعال است.
6. کلمبیا
در سال ۲۰۱۸ یک قانون حمایتی از شرکت‌هایی که اهداف اجتماعی و زیست‌محیطی دارند در کلمبیا تصویب شد که تاز آن زمان بیش از ۸۰۰ سازمان منافع جمعی ذیل این قانون به تصویب رسیده‌اند. اما به‌طورکلی این کشور ۴,۵۰۰ کسب‌وکار اجتماعی دارد. این کشور همچنین میزبان اولین «باند نارنجی» جهان برای حمایت از صنعت خلاق است.
خلاقیت باند نارنجی اولین کلاس دارایی در جهان است که توسط و برای کشورهای جنوب به‌عنوان راه حلی برای تأمین مالی راه حل‌های برابری جنسیتی ایجاد شده است. کلمبیا تنها کشور در امریکای لاتین است که در آن کارآفرینی اجتماعی تمام طبقات اجتماعی از حاشیه‌نشین‌ترین‌ها گرفته تا جوامع متوسط را پوشش می‌دهد.
7. اندونزی
دولت اندونزی ریاست گروه ۲۰ را برای سال ۲۰۲۲ بر عهده گرفت که این کشور را در موقعیت جهانی تأثیرگذاری قرار داد. دولت اندونزی کسب‌وکارهای اجتماعی را در اولویت‌های کلیدی خود قرار داده است. این دولت تمرکز زیادی روی استفاده از سرمایه برای رسیدگی به مسائلی مانند تغییرات آب‌وهوایی از طریق همکاری گروه‌های دولتی و صنعتی دارد. این کشور بیشترین کسب‌وکارهای اجتماعی را در میان سایر کشورهای جنوب شرق آسیا دارد. این کشور حدود ۳۴۲,۰۲۵ کسب‌وکار اجتماعی دارد.
