آیا تهدید جدید برای تبلیغات در پلتفرم‌های فیلتر شده در راه است؟

پیش نویس سند «تبلیغات تجاری در فضای مجازی» نهایی و برای بررسی و تصویب به مرکز ملی فضای مجازی ارائه شد. اگرچه هنوز جزییات این سند منتشر نشده، اما هدف آن ساماندهی بر تبلیغات تجاری است و با این شرایط به نظر می‌رسد، این سند  زنگ خطری برای تبلیغات کسب‌وکارها و تولیدکنندگان محتوا در پلتفرم‌های فیلتر شده باشد.

این سند که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین شده، از مجموعه اسناد اقدامات کلان «سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی» است.

هدف از تهیه آن نیز ساماندهی و نظارت بر تبلیغات تجاری در فضای مجازی، ارتقای اعتماد و اطمینان، رعایت ارزش‌های اسلامی و ایرانی و حفظ حقوق مصرف کنندگان و مردم عنوان شده است:

«تنظیم‌گری تبلیغات در فضای مجازی، منجر به سالم سازی و شفاف سازی اقدامات شده و این اقدام، انگیزه کسب و کارها به فعالیت در پیام‌رسان‌ها و سکوهای داخلی را با توجه به وجود آمدن فضایی امن و قانونمند، تقویت خواهد کرد.»

این نکته می‌تواند نگرانی‌ها نسبت به سند تهیه شده را در مورد تبلیغات روی پلتفرم‌های خارجی که اکثرا فیلتر شده‌اند افزایش دهد. پیش از این نیز در اسفند سال 1402، مصوبه‌ای از سوی مرکز  ابلاغ شد که در آن  هرگونه تبلیغ اشخاص حقوقی در پلتفرم‌های خارجی ممنوع اعلام شده بود.

اگر براساس این سند جدید فشارها بر تبلیغات در پلتفرم‌های مسدود شده مانند اینستاگرام و تلگرام، افزایش پیدا کند ممکن است تولیدکنندگان محتوا با مشکلات جدی روبه‌رو شوند؛ چرا که براساس گزارش سال ۱۴۰۲ یکتانت در مورد بازاریابی دیجیتال در ایران آمده است که ۱.۲ میلیون فروشگاه در شبکه‌های اجتماعی فعالیت داشته‌اند که بیش از ۹۶۰ هزار فروشگاه در اینستاگرام فعال بوده‌اند. همچنین طبق داده‌های این گزارش بیش از ۱۱۰ هزار مورد از این فروشگاه‌ها هم برای فروش و تبلیغات خود در تلگرام فعالیت می‌کرده‌اند. در این بین سهم روبیکا و روبینو هم به ترتیب ۱۰۰ هزار و ۸۰ هزار فروشگاه بوده است، یعنی بسیار کمتر از فعالیت در پلتفرم‌ها خارجی فیلتر شده.

براساس این پیش نویس، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول پیگیری تخلفات و اعلام آنها خواهد بود و در صورت عدم همکاری متخلفان، وزارت ارشاد می تواند از طریق مراجع قانونی برای برخورد با آنها اقدام کند.

 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری سازمان صدا و سیما، وزارت صمت، سازمان ثبت و املاک کشور، وزارت اقتصاد و امور دارایی، صنوف مرتبط، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دادستان کل کشور و ... نسبت به تهیه پیش نویس سند تبلیغات تجاری در فضای مجازی اقدام خواهد کرد. مرکز ملی فضای مجازی اعلام کرده که بررسی های تکمیلی این سند در حال حاضر در معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی انجام شده و به زودی اولین جلسه بررسی نهایی آن در کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور برگزار می شود.