مدیرعامل زیرساخت در گفت‌وگو با «فن‌زی» :
اعمال سیاست‌های فیلترینگ در ۶ ماه گذشته کاهش یافته است / پایان انحصار واردات پهنای‌باند زیرساخت بعید است
بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در گفت‌وگو با ویژه‌نامه نوروزی «فن‌زی» اعلام می‌کند که برداشتن تمام اختلال‌های روی اینترنت در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت نیست و در ۶ ماه گذشته اکثر محدودیت‌ها و اعمال سیاست‌های فیلترینگ که در سال‌های گذشته پیاده شده و در اختیار زیرساخت بوده، حذف شده است.
گزارش چهارم وضعیت اینترنت ایران که به تازگی توسط انجمن تجارت الکترونیکی منتشر شد، نشان می‌دهد که اینترنت ایران تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی دارد و برای رفع محدودیت‌ها باید تصمیمات شجاعانه گرفته شود. برای نمونه در این گزارش به این موضوع اشاره شده که اگر اختلال‌ها روی پروتکل HTTP3 برداشته شود به شکل قابل توجه‌ای کیفیت اینترنت کشور بهبود پیدا می‌کند. اما چرا این اتفاق تاکنون توسط وزارت ارتباطات و شرکت ارتباطات زیرساخت انجام نشده است؟
بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت در گفت‌وگو با ویژه‌نامه نوروزی «فن‌زی»، ضمیمه روزنامه شرق، اعلام می‌کند که برداشتن چنین اختلال‌هایی در اختیار شرکت ارتباطات زیرساخت نیست و در ۶ ماه گذشته اکثر محدودیت‌ها و اعمال سیاست‌های فیلترینگ که در سال‌های گذشته پیاده شده و در اختیار زیرساخت بوده، حذف شده است. او برای اثبات ادعای خود نیز به افزایش میزان مصرفی ترافیک پهنای باند بین‌الملل اشاره می‌کند که در دولت گذشته به خاطر افزایش محدودیت‌ها، روند کاهشی داشت.
همچنین او تاکید می‌کند که برخلاف برخی اظهار‌نظرها که تجهیزات فیلترینگ در اختیار شرکت زیرساخت است و این شرکت فیلترینگ را اعمال می‌کند، این تجهیزات در اختیار اپراتورهاست و توسط یک «نهاد متولی» این سیاست‌ها اعمال می‌شود. از سوی دیگر اکبری در پاسخ به این سوال که چرا انحصار واردات پهنای‌باند برداشته نمی‌شود، اعلام می‌کند که با توجه به دغدغه‌های نهادهای بالادستی، بعید است این انحصار از بین برود.
نقش زیرساخت در پیاده‌سازی فیلترینگ چیست؟
بهزاد اکبری در پاسخ به این سوال که چرا برخی از محدودیت‌های اینترنت از جمله اختلال روی پروتکل HTTP3 که به راحتی قابل حذف است و نیاز به هماهنگی با سران قوا یا رسیدن وفاق با شورای عالی فضای مجازی ندارد، تاکنون و با تغییر دولت برداشته نشده است، توضیح می‌دهد: «استفاده از پروتکل HTTP3 در دنیا در حال افزایش است، در حال حاضر حدودا 25 درصد ترافیک دنیا روی HTTP3 است. من قبول دارم که HTTP3 تکنولوژی جدیدی است و نباید اختلالی در آن به وجود بیاید، ولی اگر در بخش‌هایی از شبکه و در برخی از اپراتورها این اختلال یا مسدودسازی وجود دارد این موضوع ارتباطی به شرکت زیرساخت ندارد، اصلا شرکت زیرساخت در این مورد تصمیم‌گیری نمی‌کند. شرکت زیرساخت در مورد فیلترینگ به هیچ وجه اختیاری ندارد؛ نه در مسدودسازی و نه در بازگشایی.»
این اظهار نظر اکبری در حالی مطرح می‌شود که در وزارت ارتباطات دولت دوازدهم، یکی از مدیران زیرساخت اعلام کرده بود اعمال سیاست‌های فیلترینگ و نصب تجیهزات و … به مرور از زیرساخت در حال انتقال به اپراتورها است. با این حال بعد از تغییر دولت و روی کار آمدن عیسی زارع‌پور در وزارت ارتباطات خبرهایی شنیده شد مبنی بر اینکه اعمال سیاست‌های فیلترینگ از اپراتورها گرفته شده و مجدد به زیرساخت برگشته است. بهزاد اکبری این خبرها را رد می‌کند و می‌گوید: «بازگشت تجهیزات مذکور به شبکه زیرساخت 100 درصد تکذیب می‌شود. تجهیزات در شبکه‌ی اپراتورها است، ولی نهاد متولی دارد که آن نهاد متولی این کارها را انجام می‌دهد.»
چرا شفافیتی در مورد نحوه اعمال فیلترینگ نیست؟
یکی از انتقاد‌های اصلی فعالان فنی این است که در زمینه‌ی فیلترینگ هیچ شفافیتی وجود ندارد. برای نمونه ممکن است برخی لینک ها دچار اختلال شود، اما مدیران یا کارشناسان فنی نمی‌دانند که این اختلال به دلیل مشکل فنی است یا فیلتر شده است و اگر فیلتر شده چه کسی آن را فیلتر کرده و باید با چه نهادی وارد مذاکره شوند تا لینک خود را از محدودیت خارج کنند.
بهزاد اکبری در مورد خواسته فعالان فنی برای شفاف‌سازی روند فیلترینگ اعلام کرد: «خواسته‌ی کاملا منطقی‌ای است. پیش از این یک کانال ارتباطی به نام «صفحه‌ی پیوندها» بود، ولی با توجه به اینکه دیگر بیشتر ترافیک یعنی 80 درصد ترافیک روی HTTPS منتقل شده است، دیگر آن پیوندها کارایی ندارد.» او ادامه می‌دهد: «به هر حال این نقدی است که هم کسب و کارها و هم متخصصان وارد می‌کنند. ما هم منتقل می‌کنیم و انشاء‌الله به این سمت برویم که این شفافیت به وجود بی‌آید . باید بدانید که سیاست‌های مربوط به فیلترینگ سال‌هاست که اعمال می‌شود و ممکن است در بسیاری مواقع اثر نامطلوب روی شبکه بگذارد . لازم است که بازنگری روی این سیاست‌ها اعمال شود.»
آیا اعمال سیاست‌های فیلترینگ کاهش یافته؟
به اعتقاد بسیاری از متخصصان اعمال سیاست فیلترنگ از سال ۱۴۰۰ به شکل قابل توجهی تغییر کرد، تا آنجا که ترافیک سایت‌ها و پلتفرم‌هایی که فیلتر نبودند هم بی‌کیفیت و با اختلال همراه شد. در نهایت هم اعمال این سیستم فیلترینگ در سال ۱۴۰۱ با ایجاد محدودیت برای اکثر پلتفرم‌ها به اوج خود رسید. بسیاری منتظر بودند با روی کار آمدن مسعود پزشکیان با توجه به وعده‌هایی که او برای آزادی دسترسی به اطلاعات و از بین بردن محدودیت‌های اینترنت داده، روند اعمال سیاست‌های فیلترینگ هم کاهش پیدا کند، اما برخ از فعالان اینترنتی معتقدند که این سیاست‌ها همچنان اعمال می‌شود. با این حال بهزاد اکبری معتقد است شرایط شبکه و اعمال محدودیت روی آن از ۶ ماه پیش تاکنون به شکل قابل توجه‌ای تغییر کرده و بسیاری از سیاست‌های فیلترینگ از روی شبکه برداشته شده است.
او در این مورد می‌گوید: «از ابتدای شهریور ماه (۱۴۰۳) به بعد ترافیک بین الملل افزایش داشته و همچنان رو به رشد است. ما همیشه تلاشمان این بوده که این مثبت کاذب‌های اعمال سیاست‌ها به حداقل برسد چون کیفیت سرویس برای ما اولویت دارد. ما می‌گوییم هر نوع سیاستی می‌خواهد اعمال شود، نباید روی کیفیت سرویس دریافتی کاربران تاثیر منفی بگذارد. اتفاقا این باعث شده که کیفیت دریافتی کاربران بیشتر شود و کاربران استفاده‌ی بیشتری کنند و ترافیک رو به رشد است.»
او ادامه می‌دهد: «ترافیک رو به رشد نشان می‌دهد که کیفیتی که کاربران دریافت می‌کنند افزایش پیدا کرده، ولی با آن کیفیت مطلوب خیلی فاصله دارد. هر روز کیفیت ما رو به رشد بوده، ولی به دلایل مختلفی که یک بخشی از آن را عرض کردم، ما با کیفیت مطلوب خیلی فاصله داریم. شما هر کاری کنید کاربر راضی نخواهد بود. برای مثال کاربر تا دیروز به برخی از سرویس‌ها دسترسی نداشت و حالا امروز دسترسی دارد؛ بنابراین میزان مصرف افزایش پیدا می‌کند، میزان باری که در شبکه در لایه های مختلف وارد می‌شود افزایش پیدا می‌کند و یک مقدار ممکن است که این تاثیر منفی روی کیفیت سرویس هم داشته باشد.»
او تاکید می‌کند چون سیاست دولت مسعود پزشکیان «ارتقاء رضایت مردم» است و سیاست وزارتخانه هم «ارتقاء کیفیت سرویس» است، آنها به دنبال این موضوع بوده‌اند که اعمال سیاست فیلترینگ، کیفیت سرویس کاربران را تحت تاثیر قرار ندهد و همچنان نیز این کار را پیگیری می‌کنند. به گفته او هر روز یک مورد جدید از این محدودیت‌ها که روی کیفیت سرویس تاثیر می‌گذارد، شناسایی و برطرف می‌شود. او تاکید می‌کند که این سیاست‌ها به تدریج از بین می‌رود، چرا که این سیاست‌ها در طول این سال‌ها شده و برخی از آنها را ممکن است بعد از۳ یا ۴ ماه کشف کنند.
انحصار واردات پهنای باند ادامه می‌یابد؟
حداقل در یک دهه‌ی گذشته مدیران مختلف شرکت زیرساخت یا وزیران ارتباطات درمورد تصمیم خود برای پایان دادن به انحصار واردات پهنای باند صحبت کرده‌اند، اما همچنان این انحصار در سال‌های گذشته ادامه داشته است. حالا این سوال به وجود می‌آید که آیا وزارت ارتباطات دولت چهاردم برنامه‌ای برای رفع انحصار واردات پهنای‌باند دارد؟ بهزاد اکبری در پاسخ به این سوال اعلام می‌کند: «اصلا این مورد در اختیار شرکت وزارت ارتباطات نیست. زمانی که مخابرات خصوصی‌سازی می‌شد تصمیم‌گیری شده است که بخشی از ارتباطات کشور در اختیار حاکمیت بماند، در اختیار وزارت ارتباطات نبوده است. این وعده را ممکن است داده باشند چون فکر می‌کردند با پیگیری می‌توانند از نهادهای بالادستی این مجوزها را بگیرند، ولی اینکه ارتباطات بین‌الملل در اختیار حاکمیت و در اختیار شرکت زیرساخت باشد یک تصمیم‌حاکمیتی است.» او تاکید می‌کند که با توجه به این دغدغه‌ها بعید است که انحصار زیرساخت در این زمینه پایان پیدا کند.
*نسخه کامل این گفت‌وگو در شماره ویژه نوروز «فن‌زی»، ضمیمه فناوری و اکوسیستم استارتاپی روزنامه شرق منتشر خواهد شد.
