دسترسی راحت به اقامتگاه و تسهیل سفر

در مقدمه گزارش هم توضیح داده شده که استفاده از این عنوان و المان‌های مرتبط با چابهار به چه دلیل است. در بخش بیانیه گزارش می‌خوانیم: «مسیر جاباما تا چندی پیش، معرفی انواع اقامتگاه و خدمات رزرو آنها در ایران بوده، اما از سال گذشته وسعت دیدمان بزرگ‌تر شده است. این بار مسیر جاباما، به توسعه اقتصاد گردشگری ایران می‌رسد و با این هدف، جاباما علاوه بر روایت تمام شهرهای ایران، راوی شهرهای کمتر‌ شناخته‌شده و دیده‌شده خواهد بود. چابهار نه‌فقط نام شهری واقع در جنوب شرقی ایران، بلکه الماس زیبایی از تلاقی دریا، کویر و آب‌های صورتی دریاچه لیپار است که کمتر از آنچه که باید، مسافر به خود دیده و قصه آن شنیده شده است. در این گزارش در کنار شرح اعداد و ارقام رشد کسب‌وکار، داستان مردمان، رنگ‌ها، طعم‌ها و آیین‌های چابهار را روایت کرده‌ایم‌». با این مقدمه، نگاهی می‌اندازیم به این گزارش ۱۳۰‌صفحه‌ای و برخی اطلاعات درخور توجه آن را بررسی می‌کنیم.

**توسعه بوم‌گردی آنلاین و افزایش امنیت و راحتی سفر

شاید یکی از مهم‌ترین پیامدهای توسعه اینترنت پرسرعت در ایران، تأثیر شگرف آن بر کیفیت سفر رفتن ایرانی‌ها باشد. تا پیش از شکل‌گرفتن بسترهای آنلاین رزرو اقامتگاه و هتل در ایران، سفرها با خطرات و چالش‌های فراوانی مواجه بود. بیشتر افراد از سفر به مقاصد ناشناخته پرهیز می‌کردند و جز یکی، دو مکان توریستی مشهور سایر شهر و روستاها سهم بسیار کمی از سفر داشتند.

این وضعیت موجب می‌شد هم مسافران از خیر ماجراجویی‌های فراوان بگذرند و هم توسعه متوازن در بخش توریسم شکل نگیرد و روستاها و شهرهای دور‌افتاده اما با پتانسیل گردشگری بالا سهمی از گردشگری نداشته باشند. از سوی دیگر سفرها حتی به اماکن شناخته‌شده هم با چالش‌هایی همراه بود. اغلب مردم نمی‌دانستند به چه مکان اقامتی‌ای با چه کیفیت و امکاناتی سفر می‌کنند. آیا در این اقامت امنیت لازم برای آنها تأمین شده یا خیر؟

یکی دیگر کارکردهای مهم توسعه بازار اقامتگاه‌ها و تسهیل دسترسی میهمان‌ها و میزبان‌ها به این بازار، توسعه جامعه محلی و توانمندسازی آنها‌ست. یک مثال ملموس در این ماجرا تلاش‌های دولت در جریان احیای دریاچه ارومیه برای توسعه گردشگری در آذربایجان غربی بود. سال‌ها در آذربایجان غربی کشاورزی سنتی و آب‌بر به‌عنوان تنها مسیر اشتغال‌زایی تعریف شده بود و این مسئله موجب شده بود که با توسعه کشاورزی حقابه دریاچه ارومیه صرف کشاورزی سنتی شود. حال آنکه با توسعه گردشگری، ایجاد فضا برای بومگردی و تسهیل دسترسی مسافران و میزبان‌ها برای در اختیار قراردادن و گرفتن خدمات می‌شد هم در مناطق روستایی و کم‌برخوردار اشتغال‌زایی کرد و هم از مصرف زیاد آب جلوگیری کرد و در عین حال به توسعه جامعه محلی هم کمک کرد. این را که آن ایده تا کجا موفق بود، نمی‌دانیم ولی می‌دانیم که این مدل توسعه یکی از ایده‌ها جدی برای احیای زیست‌بومی چون دریاچه ارومیه بود که می‌تواند در نقاط دیگر ایران هم پیاده شود و حالا به مدد پلتفرم‌های آنلاین بخشی از آن محقق شده است.

اکنون بسیاری از این دغدغه‌ها به مدد توسعه اینترنت پرسرعت در ایران برطرف شده است. به کمک اینترنت پرسرعت، گوشی‌های هوشمند و پلتفرم‌های آنلاین رزرو اقامتگاه، دیگر همه می‌دانستند که در کجا و چه تاریخی می‌توانند با خیال راحت جای اقامتی رزرو کنند. همچنین به کمک اطلاعات این پلتفرم‌ها از امکانات، موقعیت و همه ویژگی‌های این اماکن با‌خبر می‌شدند. از سوی دیگر، به مدد کامنت‌هایی که مسافران در این پست‌ها درج می‌کنند، می‌توانند از نقاط ضعف و قوت این اماکن هم باخبر شوند. امکان شکایت و پیگیری نارضایتی‌ها هم کیفیت این اقامت‌ها را بیشتر کرده ‌و به امنیت سفر افزوده است. از سوی دیگر امنیت سفر بسیار بالا رفته و هم میزبان و هم میهمان از همه اطلاعات هم باخبر هستند.

همه این تأثیرها نشان می‌دهد که بازار بومگردی و اجاره اقامتگاه‌ها برای سفر در ایران رو به توسعه است. در گزارش سالانه جاباما هم شاهد این رشد هستیم. در دو بخش نگاهی به کاربران جاباما و نگاهی به میزبانان جاباما این رشد را بررسی کردیم.

سفر همچنان دور از دسترس نیمی از ایرانی‌ها!

اگرچه جاباما و استارت‌آپ‌های این‌چنین تلاش می‌کنند تا سفر برای همه ارزان و در دسترس باشد و از این طریق زمینه‌های توسعه اجتماعی را فراهم می‌کنند، اما تأثیر عوامل دیگر به‌ویژه به‌هم‌ریختگی و آشفتگی اقتصادی ایران نشان می‌دهد ‌همچنان سفر در حال حذف‌شدن از سبد تفریحات مردم ایران است. طبق گزارش سالانه جاباما و بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران، بیش از نیمی از مردم ایران توانایی سفر‌رفتن را ندارند. همچنین اقامتگاه‌های مجموعه‌ای چون جاباما در نیمی از سال خالی هستند که این مسئله هم به خوبی نشان می‌دهد‌ همه ایرانی‌ها توانایی سفر ندارند.

از سوی دیگر، جمعیت مخاطبان مجموعه‌ای همچون جاباما هم نشان می‌دهد که تفریحی مانند سفر بیشتر در برنامه مرکز‌نشینان است تا مردم ساکن در نقاط دیگر ایران. بیش از نیمی از کاربران جاباما تهرانی هستند و اهالی پایتخت آمارهای مساوی یا بیش از نیم خدمات مربوط به رزرو جا را به خودشان اختصاص داده‌اند. از سوی دیگر ۶۰ درصد سفرهای جاباما به شمال کشور است که سفری محبوب میان تهرانی‌ها و استان‌های مرکز و نیمه شمالی کشور است که نشان می‌دهد در استان‌های محروم که در جنوب و غرب ایران جای دارند، همچنان سفر یک تفریح دور از دسترس است.

توسعه بازار جاباما با «تجربه»

جاباما در زمینه توسعه بازار در سال ۱۴۰۲ یک قدم مهم برداشته و آن هم ارائه خدمتی با عنوان «تجربه» است. این مجموعه تلاش کرده تصویری واقعی‌تر از یک سفر برای مسافران ایجاد کرده و تنها برای آنها سرپناه و یک مکان اقامتی فراهم نکند. برای همین در «تجربه» مسافران می‌توانند در شهر یا روستای مقصد، علاوه بر اقامت مکان اقامتی، برخی تجربه‌های منحصر‌به‌فرد آن شهر را هم از پیش رزرو کرده و به تجربه‌های سفرشان بیفزایند. در این مجموعه از گشت‌وگذار شهری و کشتی تفریحی گرفته تا هیجان کارتینگ و پینت‌بال و هر فعالیتی که به‌عنوان یک فعالیت سرگرم‌کننده تجربه‌ای نو را برای میهمانان رقم می‌زند، دیده شده است. از این‌رو، میهمانان هر اقامتگاه این امکان را دارند تا پیش از شروع سفر خود، تجربه‌های مربوط به شهری را که در آن اقامت خواهند داشت، رزرو و آن را به کوله‌بار تجربه سفر خود اضافه کنند.

در این سرویس هر تجربه توسط یک میزبان محلی به میهمانان ارائه می‌شود. میزبانان تجربه جاباما نیازی نیست میزبان یک اقامتگاه باشند، بلکه تنها با داشتن یک فن و مهارت یا آشنایی با فرهنگ شهر و روستای خود می‌توانند تجربه‌هایی کاملا اختصاصی و محلی برای میهمانان تعریف و ایجاد کنند.

در سال ۱۴۰۲ کاربران جاباما ۶۴۶ فعالیت را با جاباما و میزبان‌هایش تجربه کردند که «گشت دریایی با کشتی تفریحی مایا» در شمال، «گشت یک روزه دور جزیره قشم» در جنوب و «سافاری در کویر کاراکال یزد» در مرکز ایران از محبوب‌ترین تجربه‌ها بوده.

نگاهی به جامعه کاربران جاباما

تعداد کاربران جاباما در سال ۱۴۰۲ هم روندی صعودی داشته و جاباما با رشد سه برابری به بیش از هفت میلیون نفر رسیده است. همچنین مانند سال گذشته، بیش از نیمی از کاربران جاباما ساکنان پایتخت هستند.

از سوی دیگر با اندکی تغییر نسبت به سال گذشته، ۷۱ درصد از کاربران جاباما بین ۱۸ تا ۳۴ سال، ۲۳.۵ درصد بین ۳۵ تا ۵۴ سال و ۵.۵ درصد بالای ۵۵ سال هستند. همچنین رشد میزان نصب اپلیکیشن در مقایسه با سال گذشته، نزدیک به دو برابر بوده است.

نکته مهم دیگر درباره رفتار کاربران جاباما است. کاربران جاباما قبل از رزرو یک اقامتگاه، به طور متوسط از ۱۰ اقامتگاه در سایت یا اپلیکیشن بازدید و در روزهای معمول سال، اقامتگاه خود را چهار روز پیش از شروع اقامت، رزرو می‌کنند. این در حالی است که در زمان تعطیلات بلندمدت مانند نوروز از ۱۱ روز پیش و در تعطیلات کوتاه‌مدت مانند عید فطر از شش روز پیش از تاریخ ورود، اقامتگاه خود را رزرو می‌کنند. با این حال دوراندیش‌ترین کاربر جاباما سال گذشته و از ۶۱ روز قبل مکان اقامتی‌اش را رزرو کرده بود و کاربر دیگری با ثبت فاصله چهار دقیقه از زمان رزرو تا اقامت رکورد سریع‌ترین اقامت را به خود اختصاص داده است.

بیشترین رزرو از سوی یک کاربر در سال ۱۴۰۲ مربوط به کاربری است که ۴۳ رزرو در ۳۰ اقامتگاه مختلف را تجربه کرده و کاربری هم با ۴۸ روز اقامت پیوسته در یک اقامتگاه رکورد طولانی‌ترین اقامت سال را به خود اختصاص داده است. همچنین جاباما سال گذشته کاربری داشته که در مجموع ۹۴ شب را در ۱۸ اقامتگاه مانده بود.

رکورد ارزان‌ترین اقامت در سال گذشته هم به کاربری می‌رسد که برای دو شب اقامت ۲۸۰ هزار تومان پرداخت کرده و کاربر دیگری با پرداخت ۳۳ میلیون تومان برای یک شب اقامت دو نفره در یکی از اقامتگاه‌های جاباما رکورد گران‌ترین اقامت را ثبت کرده است.

ماجراجوترین کاربر جاباما سال گذشته ۳۸ رزرو در ۳۸ اقامتگاه مختلف را تجربه کرده و محافظه‌کارترین کاربر این پلتفرم هم در یک سال ۳۶ بار تنها یک اقامتگاه را رزرو کرده است. سفر دوست‌ترین کاربر جاباما سال گذشته در یک سفر ۱۷ روزه ۱۵ اقامتگاه مختلف را در جاباما رزرو کرده است. یک کاربر هم در سال گذشته ۴۳ بار اقامتگاه‌هایی را در تهران رزرو کرده بود. همچنین جاباما یک کاربر رؤیاپرداز دارد که هزارو 540 اقامتگاه را به فهرست مکان‌های مورد علاقه خود اضافه کرده است.

نگاهی به میزبان‌ها در جاباما

جاباما در حال حاضر بیش از ۱۸ هزار میزبان فعال دارد که رشد آن نسبت به سال گذشته ۲.۱ بوده است. نکته جالب اینجاست که ۱۰ درصد از رشد تعداد میزبانان فعال در جاباما مربوط به میزبانان شهر رامسر بوده. همچنین درآمد میزبان‌های جاباما سال گذشته سه نسبت به سال قبل سه برابر شده است.

۹۱.۵ درصد از میزبانان جاباما به ترتیب در اسـتان‌های مازندران، گیلان، البرز، تهران، اصفهان، هرمزگان (قشم، هرمز و هنگام) فارس، خراسان رضوی، گلستان و ۸.۵ درصد در سایر استان‌ها هستند. بسیاری از میزبانان جاباما از فرصت توسعه کسب‌وکار خود در پلتفرم جاباما بهره برده‌اند و به جای افزایش قیمت رزرو اقامتگاه خود، با مدیریت منصفانه قیمت، به افزودن واحدهای اقامتی یا ساخت اقامتگاه‌های جدید روی آورده‌اند و برخی از آنها تعداد اقامتگاه‌های تحت مدیریت و مالکیت خود را تا ۱۳۷ اقامتگاه افزایش داده‌اند.

در سال گذشته محبوب‌ترین میزبان جاباما ۴۸۷ رزرو در یک سال را تجربه کرده است. همچنین یکی از میزبان‌های جاباما در سال گذشته پذیرای دوهزارو 209 میهمان بوده است. یکی از میزبان‌های جاباما در سال گذشته با دریافت ۲.۶ میلیارد تومان برای چهار ماه بیشترین مبلغ رزرو را دریافت کرده بود. همچنین میزبانی با ۷۴۲ رزرو بیشترین تعداد رزرو اتاق شب را به خود اختصاص داد.

یکی دیگر از میزبان‌های جاباما با ۲٬۲۹۳ نفر شب توانست عنوان «بیشترین تعداد رزرو نفر شب» را به خود اختصاص دهد. عدد ۱۱٬۳۳۴ رزرو هم متعلق به میزبانی است که بیشترین تعداد رزرو را به خود اختصاص داد.

جاباما چیست و چه کار می‌کند؟

جاباما یک پلتفرم آنلاین رزرو مکان اقامتی برای سفرهاست. تمرکز این مجموعه روی معرفی اقامتگاه‌های محلی و بومی است و از طریق آن نمی‌توانید هتل رزرو کنید. در واقع این مجموعه تلاش می‌کند تا هم تجربه‌ای بومی و محلی برای مسافران رقم بزند و هم هزینه‌های سفر را کاهش دهد. از سوی دیگر به توسعه جامعه محلی هم کمک کند.

یکی از مهم‌ترین کارکردهای جاباما توسعه اقتصاد گردشگری، اشتغال‌زایی بومی و توانمندسازی جامعه محلی است. از سوی دیگر تلاش می‌کند از این رهگذر به فراهم‌کردن مکان اقامتی با قیمت مناسب و خدمات قابل قبول و در نتیجه در دسترس‌کردن سفر برای همه اقشار جامعه هم کمک کند. در این زمینه در ایران از دیرباز صنعت هتل‌داری وجود داشته که همیشه خدماتی لوکس و دور از دسترس عموم بوده‌اند. ضمن اینکه هتل‌ها در ایران اغلب قیمت‌های غیرقابل توجیهی دارند. برای نمونه و طبق گزارش مرکز آمار ایران با وجود اینکه نرخ تورم میانگین سالانه در ایران ۴۱ درصد بوده، اما تورم میانگین سالانه هتل‌ها در مقایسه با سال گذشته ۵۰ درصد افزایش داشته که در برخی ماه‌ها به بالای ۸۰ درصد هم رسیده است. این در حالی است که میزان تورم بازار اقامتگاه‌های غیر هتلی ایران در سال ۱۴۰۲ در مقایسه با سال گذشته حدود ۳۰ درصد بوده است. یعنی چیزی حدود ۱۱ درصد کمتر از میانگین تورم و ۲۰ درصد کمتر از تورم هتل‌ها. به این ترتیب معلوم است که بازار اقامتگاه‌ها در سال ۱۴۰۲ یک بازار متعادل و معقول بوده و درست نقطه مقابل هتل‌ها قرار دارد. این وضعیت در کشوری که در این سال‌ها وضعیت اقتصادی نامتعادلی را تجربه می‌کند و تورم افسارگسیخته سفر را از سبد تفریحات بسیاری از ایرانی‌ها حذف کرده می‌تواند امیدبخش باشد.

جاباما در حال حاضر مجموعه‌ای است که بیش از هفت میلیون کاربر دارد و خدماتش را در ۷۶۹ شهر ایران ارائه می‌دهد. این مجموعه بیش از ۱۸ هزار میزبان در سراسر ایران دارد و بیش از ۳۰ هزار اقامتگاه را می‌توانید از طریق آن اجاره کنید. این مجموعه در سال ۱۴۰۲ روندی صعودی را در پیش گرفته و رشد تعداد کل رزروهای آن سه برابر، تعداد رزروهای آن بر اساس اتاق شب سه برابر و رشد مبلغ فروش آن هم ۳.۵ برابر شده است.

جاباما در سال ۱۴۰۲ بیش از هر چیزی ویلا اجاره داده و در رتبه بعدی اجاره آپارتمان قرار دارد. «بومگردی»، «سوئیت»، «مجتمع اقامتی»، «کلبه» و «هاستل» در رتبه‌های بعدی این فهرست قرار دارند.

جاباما از نگاه آمار