‌گرگی در لباس میش

‌پاتریک کرونین*‌:‌ پکن از زمان اختتامیه بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین در ماه اکتبر دست به یک اقدام تهاجمی گسترده زده است. در اوایل سال 2022 انتظار می‌رفت چین احتمالا به دلیل چالش‌های مهم خارجی و داخلی قدری از موضع تند و دیپلماسی تهاجمی خود بکاهد اما در عوض، پکن یک شراکت بدون محدودیت با روسیه را به صورت علنی اعلام کرد، از رژیم کره شمالی حمایت آشکارتری کرد و مانورهای نظامی خطرناکی را در اطراف تایوان انجام داد. سخنان «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین در مراسم افتتاحیه کنگره حزب کمونیست این نگرانی را ایجاد کرد که او در حال تسریع برنامه‌ریزی برای اشغال تایوان است که از دید او شرط لازم برای دستیابی به هدف «جوان‌سازی ملی چین» قلمداد می‌شود. با وجود این و به طور هم‌زمان، چین با تأیید سومین دوره ریاست‌جمهوری شی، قصد دارد وجهه منفی خود در جهان را تلطیف کند.

زمانی که «شی جین پینگ» ماه گذشته با حضور در گردهمایی رهبران گروه ۲۰ در اندونزی و مجمع همکاری‌های اقتصادی آسیا – پاسیفیک (آپک) در تایلند، برای نخستین بار پس از همه‌گیری کرونا، به صحنه جهانی بازگشت، این رویکرد را برای تغییر چهره خود به شکلی جذاب به نمایش گذاشت و در دیدار رودررو با «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا، رفتاری مدنی از خود نشان داد و هیچ موضع‌گیری جنجالی‌ای از سوی او شاهد نبودیم. شی حتی ممکن است مایل به بحث درباره راهکارهایی عملی برای ایجاد تعادل و جلوگیری از رویارویی قدرت‌های بزرگ باشد.

«ژائو لی‌جیان»، سخنگوی وزارت خارجه چین، همچنان روی تبلیغ دستاوردهای شی تمرکز دارد و در عین حال از پاسخ‌گویی به پرسش‌های منتقدان درباره اجرای سیاست «کووید صفر» در چین طفره می‌رود و همچنان آمریکا را متهم می‌کند. برخلاف آنچه او و حزب کمونیست چین مدعی شده بودند، پاتوژن مرگ‌بار ویروس کرونا در یک آزمایشگاه مخفی تسلیحات بیولوژیکی آمریکا ایجاد نشده و هرچه می‌گذرد تردید‌ها درباره صداقت چین درباره نحوه انتشار این ویروس در ووهان افزایش می‌یابد. با وجود این، ژائو نیز مانند دیگر مقام‌های چینی می‌داند که بیان چنین ادعاهایی در رسانه‌ها می‌تواند به خنثی‌کردن اتهام مشابه درباره نقش مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان چین در ایجاد و شیوع ویروس کرونا کمک ‌کند.‌ در چند سال گذشته سفرای چین از شرکت در کنوانسیون‌ها صرف‌نظر کرده و کشورهای میزبان نشست‌های مختلفی را که رویکردی انتقادی علیه حکومت چین دارند، در رسانه‌های اجتماعی مورد انتقاد قرار داده‌اند. پکن در طول این بازه زمانی عملیات نفوذ خود را افزایش داده است. بااین‌حال این رویکرد خصمانه چین به قیمت متحدشدن دشمنان آن کشور بوده است. حتی بیش از آن، افزایش مشکلات و چالش‌ها در داخل چین و اعتراضات بی‌سابقه باعث شده پکن مجبور شود دیپلماسی تهاجمی گرگ جنگجو را به حالت تعلیق درآورد. دلایل ظاهرا قانع‌کننده‌ای برای ایجاد فضای تنفسی و نشان‌دادن چهره‌ای دیگر از پکن، از سوی حکومت چین وجود دارد: کاهش هزینه‌های مبادله‌های تجاری، برقراری ثبات در جامعه و اقتصاد چین و خرید زمان برای مشاهده اینکه وضعیت دموکراسی‌ها چگونه خواهد شد. دیپلماسی تهاجمی بیش از آنکه فایده‌ای برای پکن داشته باشد با چالش و ضرر همراه بود. هزینه‌های فزاینده برای موقعیت چین پس از آن آشکار شد که «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه وارد یک جنگ علیه اوکراین شد و «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی هم یک کارزار موشکی بی‌سابقه را با هدف دستیابی به جایگاه «قوی‌ترین نیروی استراتژیک جهان» آغاز کرد.

هنگامی که «شی جین پینگ» در ماه سپتامبر عازم آسیای مرکزی شد، در اولین سفر خارجی خود از زمان آغاز پاندمی کرونا و کمی پیش از برگزاری جلسه کنگره حزب کمونیست چین متوجه شد زمان آن رسیده که از تکرار لفاظی‌های خطرناکش خودداری کند. شی جین پینگ در ماه نوامبر با رهبران غرب و شرق آسیا دیدار کرد تا تصویر چین را به عنوان یک نیروی همکاری‌کننده و حامی تعادل و نه نیرویی مخرب به نمایش بگذارد. به گفته «رام امانوئل» سفیر ایالات متحده در ژاپن، پکن رویکرد خود را در امور بین‌الملل «رنگ‌آمیزی» کرده است تا نقابی رنگی روی چهره تیره‌اش قرار گیرد.

پکن می‌دانست حتی زمانی که سخت‌ترین استدلال‌های آن کشور نتوانسته بر مخاطبان خارجی تأثیر بگذارد جنبه‌های نمایشی دیپلماسی گرگ جنگجو ممکن بود مخاطبان خارجی را مرعوب کند. در عین حال، این روایت بی‌پروا می‌توانست به اعمال کنترل حکومت بر مردم چین کمک کند. حزب کمونیست چین نسبت به انقلاب‌های رنگی با الهام‌گیری از غرب یا هرگونه قیامی که بتواند مشروعیت حزب کمونیست را زیر سؤال ببرد به شدت حساس شده است. با وجود این، اعتراضات مسالمت‌آمیز علیه اعمال سیاست کووید صفر در چین نشان می‌دهد که گاهی اوقات پلاکاردها و برگه‌های کاغذ سفید و خالی هم می‌توانند تأثیری بلندتر از شعارهای تند داشته باشند.

شی تا زمانی که چین آماده زندگی با کووید نشود نمی‌تواند به راحتی از سیاست قرنطینه‌های شدید عقب‌نشینی کند. این آسیب‌پذیری باعث می‌شود در بحبوحه فروپاشی بازار املاک چین، آغاز رشد اقتصادی آن کشور حیاتی‌تر شود. رویکرد ملایم‌تر چین نسبت به امور خارجی که در هفته‌های اخیر آشکار شد بدون شک برای کمک به اطمینان‌بخشیدن به همین بازارهای آشفته و شرکای تجاری است.

از آنجا که پکن بیش‌تر به دنبال ایجاد ثبات در سال‌های پیش‌رو است، انتخابات اخیر تایوان و انتخابات سال 2024 ریاست‌جمهوری ایالات متحده را برای یافتن فرصت‌هایی برای بهبود چشم‌انداز خود زیر نظر دارد. حزب دموکراتیک تحت رهبری «تسای اینگ ون» رئیس‌جمهور تایوان در انتخابات محلی اخیر متحمل شکست شد. احیای حزب تایوانی «کومینتانگ» هوادار توسعه رابطه با پکن که توسط «چیانگ وان آن» رهبری می‌شود مسیر قابل قبولی را برای پکن به منظور به‌حاشیه‌بردن مسئله استقلال تایوان از طریق مشارکت سیاسی با چین به جای تهاجم نظامی هموار خواهد کرد.

نتیجه انتخابات در تایوان و ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ دو شخصیت مهم را تعیین خواهد کرد که شی باید تصمیم بگیرد چه نوع تعامل یا تقابلی با آنان داشته باشد، زیرا پس از آن اقدامات بعدی خود را برای تحقق رؤیای چین طراحی خواهد کرد. با وجود خصومت کمتر آشکار نسبت به روابط ایالات متحده و چین درک این نکته ضروری است که شی هیچ‌یک از جاه‌طلبی‌های خود را تغییر نمی‌دهد. در حالی که کاخ سفید امیدوار است نشست شی و بایدن بتواند تلاش برای دستیابی به ثبات را تسریع کند، چین ممکن است تنها به دنبال خریدن زمان باشد. به عبارت دیگر، دیپلماسی گرگ جنگجو فعلا خاموش شده اما نمرده است. اگر صدای هر مقام چینی را با لحنی معقول در ماه‌های آینده شنیدید، بدانید احتمالا تنها صدای گرگی جنگجو در لباس میش است.

*رئیس بخش امنیت آسیا - اقیانوسیه در اندیشکده هادسون

Washington Examiner