از کانال سوئز تا دروازه‌های اروپا

حسن ارگی-رایزن بازرگانی ایران در مجارستان: رویکرد دولت چهاردهم به ریاست دکتر مسعود پزشکیان در سیاست خارجی، بر گسترش تعاملات اقتصادی با کشورهای کلیدی منطقه و جهان متمرکز است. در این میان، مصر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران شمال آفریقا و خاورمیانه، جایگاهی استراتژیک در این رویکرد دارد. روابط اقتصادی ایران و مصر نه‌تنها به توسعه همکاری‌های دوجانبه منجر می‌شود، بلکه می‌تواند به عنوان پلی برای تعامل ایران با اروپا، آفریقا و سایر کشورها عمل کند.

 چرا مصر اهمیت دارد؟

مصر به دلیل موقعیت استراتژیک خود در مسیر کانال سوئز و پیوندهای گسترده با اروپا و آفریقا، یکی از مهم‌ترین بازیگران اقتصادی منطقه محسوب می‌شود. حضور اقتصادی ایران در این کشور، می‌تواند مسیرهای جدیدی را برای صادرات کالاهای ایرانی به قاره آفریقا و اروپا باز کند. کانال سوئز که یکی از مهم‌ترین شریان‌های حمل‌ونقل دریایی جهان است، می‌تواند به کاهش هزینه‌های لجستیکی و تسهیل صادرات ایران به بازارهای بین‌المللی کمک کند. از سوی دیگر، مصر در سال‌های اخیر به دنبال تبدیل‌شدن به یک مرکز تجارت منطقه‌ای و دروازه‌ای برای دسترسی به بازار آفریقا بوده است. از این منظر، همکاری ایران و مصر می‌تواند نقش مکملی در زنجیره تأمین منطقه‌ای ایفا کند. با دسترسی ایران به بازارهای شرق آسیا و خلیج فارس و دسترسی مصر به بازارهای آفریقا و مدیترانه، این دو کشور می‌توانند با هماهنگی در توسعه مسیرهای تجاری و همکاری‌های لجستیکی، موقعیت رقابتی خود را در اقتصاد جهانی بهبود ببخشند.

 ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری ایران و مصر

ایران و مصر هر دو دارای بخش‌های اقتصادی متنوعی هستند که می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. از جمله این ظرفیت‌ها می‌توان به موارد زیر 

اشاره کرد:

1. همکاری در بخش انرژی: ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی جهان، می‌تواند در بخش‌های مختلفی از جمله صادرات گاز و فراورده‌های نفتی به مصر نقش‌آفرینی کند. از سوی دیگر، مصر که دارای پروژه‌های گسترده گاز طبیعی مایع (LNG) است، می‌تواند از انتقال فناوری و همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از منابع انرژی بهره‌مند شود. همکاری در این حوزه، هم به تأمین نیازهای انرژی مصر کمک می‌کند و هم امکان حضور ایران در بازار انرژی اروپا از طریق مصر را فراهم می‌کند.

2. بهره‌گیری از ظرفیت‌های ترانزیتی و لجستیکی: همکاری ایران و مصر در حوزه حمل‌ونقل و لجستیک، می‌تواند منجر به تسهیل دسترسی ایران به بازارهای اروپا و آفریقا شود. نبود مسیرهای مستقیم کشتیرانی و خطوط هوایی میان دو کشور یکی از چالش‌های فعلی است، اما با سرمایه‌گذاری مشترک در این بخش، امکان کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بهبود رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی دو کشور فراهم می‌شود.

3. همکاری‌های کشاورزی و امنیت غذایی: هر دو کشور ایران و مصر در زمینه تولید محصولات کشاورزی دارای مزیت‌های رقابتی هستند. ایران می‌تواند با صدور محصولات کشاورزی مانند پسته، زعفران و میوه‌های فصلی، نقش مهمی در تأمین نیازهای غذایی مصر ایفا کند. از طرف دیگر، مصر به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی در آفریقا، می‌تواند به تأمین محصولات کشاورزی ایران در فصول کمبود کمک کند. همکاری‌های فناورانه در زمینه کشت گلخانه‌ای و مدیریت منابع آبی، از دیگر زمینه‌های قابل توجه در این حوزه است.

4. گسترش همکاری‌های صنعتی و فناوری: ایران در زمینه تولید تجهیزات صنعتی، محصولات دانش‌بنیان و خدمات فنی و مهندسی دارای مزیت‌های برجسته‌ای است. از سوی دیگر، مصر به دنبال مدرن‌سازی زیرساخت‌های صنعتی خود است. همکاری‌های صنعتی، از انتقال فناوری تا سرمایه‌گذاری‌های مشترک، می‌تواند به تقویت جایگاه هر دو کشور در زنجیره تولید جهانی کمک کند.

5. صنعت گردشگری و تبادل فرهنگی: ایران و مصر هر دو از تمدن‌های کهن و مقاصد گردشگری برجسته برخوردارند. تبادل گردشگر و ارائه خدمات گردشگری مشترک می‌تواند به ارتقای تعاملات فرهنگی و اقتصادی منجر شود. از آنجا که مصر یکی از مقاصد اصلی گردشگری جهان عرب و مدیترانه است، همکاری با ایران در این زمینه، به توسعه اقتصاد گردشگری ایران کمک شایانی خواهد کرد.

 تأثیر تعامل با مصر بر روابط ایران و اروپا

یکی از مهم‌ترین آثار مثبت تقویت روابط ایران و مصر، تسهیل دسترسی ایران به بازارهای اروپایی است. مصر دارای توافقات تجاری و تعرفه‌ای با اتحادیه اروپا و چندین کشور آفریقایی است. دسترسی به این بازارها از طریق مصر، می‌تواند به ایران امکان دهد محصولات صادراتی خود را با هزینه‌های کمتر و سرعت بیشتر به اروپا برساند. از سوی دیگر، ایجاد کانال‌های مالی و تسویه‌حساب از طریق سیستم‌های بانکی مصر، می‌تواند بخشی از چالش‌های مالی و تحریم‌های بانکی ایران را کاهش دهد. با ایجاد مسیرهای مالی جدید و همکاری‌های بانکی، ایران می‌تواند نقل‌وانتقالات مالی مرتبط با تجارت خود با اروپا را تسهیل کند.

 گام‌های پیش‌رو برای توسعه روابط ایران و مصر

دولت چهاردهم برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های اقتصادی مصر و ایجاد مسیری جدید برای تعامل با اقتصاد جهانی، نیازمند اتخاذ گام‌های عملی در این حوزه است. برخی از راهبردهای کلیدی در این مسیر عبارت‌اند از:

1. احیای روابط سیاسی و دیپلماتیک با مصر: توسعه روابط اقتصادی بدون روابط سیاسی ممکن نیست. ایجاد سازوکارهای گفت‌وگو و تقویت تعاملات دیپلماتیک، کلید گشایش درهای تجارت ایران با مصر خواهد بود.

2. ایجاد مسیرهای لجستیکی و خطوط حمل‌ونقل مستقیم: راه‌اندازی خطوط کشتیرانی و هوایی مستقیم میان دو کشور، هزینه‌های تجارت را کاهش داده و صادرات ایران به اروپا را تسهیل می‌کند.

3. انعقاد توافق‌نامه‌های تجاری و گمرکی: امضای توافق‌نامه‌های تجارت ترجیحی و تعرفه‌ای، ورود کالاهای ایرانی به بازارهای مصر و متقابلا ورود کالاهای مصری به ایران را تسهیل خواهد کرد.

4. توسعه همکاری‌های مالی و بانکی: ایجاد کانال‌های بانکی مستقل برای مبادلات مالی، به دورزدن تحریم‌های مالی و تسهیل پرداخت‌های تجاری میان ایران و شرکای اروپایی کمک می‌کند.

 نتیجه‌گیری

روابط اقتصادی ایران و مصر فراتر از یک همکاری دوجانبه است. این روابط، فرصتی برای ایران فراهم می‌کند تا به بازارهای بزرگ‌تری مانند اروپا، آفریقا و دریای مدیترانه دسترسی پیدا کند. مصر، با موقعیت استراتژیک خود در کانال سوئز و ارتباطات گسترده با اتحادیه اروپا، می‌تواند نقش یک «هاب اقتصادی» را برای صادرات ایران ایفا کند.

از سوی دیگر، با تقویت این روابط، ایران می‌تواند در مذاکرات اقتصادی و دیپلماتیک با اروپا نیز دست بالا را داشته باشد. دستیابی به توافقات تجاری چندجانبه از مسیر مصر، می‌تواند یکی از ابزارهای ایران برای مقابله با فشارهای تحریمی باشد. دولت چهاردهم با رویکرد عمل‌گرایانه خود، تلاش دارد با توسعه روابط با کشورهای کلیدی مانند مصر، جایگاه ایران در زنجیره ارزش جهانی را ارتقا دهد. اگرچه چالش‌هایی در مسیر این روابط وجود دارد، اما با بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی و لجستیکی دو کشور، ایران می‌تواند افق‌های جدیدی برای تجارت با اروپا و جهان بگشاید. توسعه این روابط، در نهایت به تقویت اقتصاد ملی، ایجاد اشتغال و کاهش اثرات تحریم‌های خارجی منجر خواهد شد.