انحراف سیلاب هیرمند به سمت گودزره؟

فرشید  عابدی

 مقامات گروه طالبان در قبال مطالبه حقابه ایران از رودخانه هیرمند بارها اعلام کردند که در صورت بارش باران و وجود آب در حوضه آبریز هیرمند، حقابه ایران پرداخت خواهد شد.

بروز سیلاب در رودخانه هیرمند طی یک ماه اخیر و ورود سامانه‌‌های بارشی به منطقه، میزان بارش‌ها را افزایش داده، به طوری که سیلاب علاوه بر سرریزکردن سدهای افغانستان، باعث جاری‌شدن آب در تمام رودخانه‌ها از قبیل هیرمند، فراهرود، خاشرود و حتی مسیرهای فرعی رودها شده است.

منابع محلی اعلام کردند که طالبان به وسیله بندهای کوچک و کانال‌‌های انتقال و انحراف آب، به منظور تقویت آبخوان‌ها سیلاب را به درون شهرها و دشت‌ها انتقال داده‌اند و تا حد امکان‌ مانع جاری‌شدن آب به پایین‌دست حوضه آبریز هیرمند به سمت مرز ایران شدند.

کارشناسان با بررسی تصاویر ماهواره‌ای، هشدارهای هواشناسی و اخبار رسانه‌‌های محلی بر این باورند که سیلاب قابل توجهی ظرف کمتر از ۴۸ ساعت آینده از بند کمال‌خان عبور می‌کند و با توجه به اینکه متوسط دبی سیلاب رودخانه هیرمند حدود سه‌ هزار مترمکعب بر ثانیه است و این مقدار حدود ۱۰ برابر ظرفیت خروجی دریچه‌‌های بند کمال‌خان است، بنابراین در صورت عدم اتخاذ تدابیر لازم، انحراف سیلاب رودخانه هیرمند قطعی است.

برخی از کارشناسان بر این باورند که احداث یک کانال از قسمت سرریز بند کمال‌خان به مسیر اصلی رودخانه هیرمند، سیلاب را به مسیر اصلی رودخانه بازمی‌گرداند و در شوره‌‌زار گودزره هدر نخواهد رفت. انحراف آب به سمت شوره‌زار گودزره هیچ توجیهی ندارد، چنین مسئله‌ای احیای تالاب هامون و حقابه زیست‌محیطی آن را دچار چالش جدی می‌کند. هم‌اکنون تالاب هامون منشأ اصلی گرد و غبار در منطقه است که علاوه بر منطقه سیستان، بخش زیادی از جغرافیای افغانستان و پاکستان را تحت تأثیر ریزگردها قرار می‌دهد و با افزایش سدسازی‌های افغانستان روی رودخانه‌ها، عرض کانون‌های گرد و غبار در حال افزایش است که این مسئله موجب فاجعه زیست‌محیطی در منطقه شده و با مصوبه مجمع عمومی سازمان ملل مبنی بر قرارگیری حقوق زیست‌محیطی در دسته حقوق بشر مغایرت دارد و مصداق نقض حقوق بشر است.