درباره «بلک فرایدی» یا «جمعه سیاه» چه می‌دانیم؟
چیزی به جمعه سیاه یا بِلَک فرایدِی نمانده است. آخرین جمعه ماه نوامبر که تبلیغات آن حداقل از یک هفته قبل شروع می‌شود.
شرق: چیزی به جمعه سیاه یا بِلَک فرایدِی نمانده است. آخرین جمعه ماه نوامبر که تبلیغات آن حداقل از یک هفته قبل شروع می‌شود و نشانه‌های حراج از سر و کول فروشگاه‌ها بالا می‌رود. امسال، جمعه سیاه در ایران 9 آذر خواهد بود. اصل و ریشه «بلک فرایدی» به کشور آمریکا باز می‌گردد. این روز در آمریکا در واقع جمعه بعد از روز شکرگزاری است و آغاز آیین خرید برای کریسمس.
گرچه سالهای سال است که جمعه سیاه به خرید و حراج مفصل گره خورده اما اصل و ریشه آن به یک اتفاق عجیب برمی‌گردد. سقوط بازار طلا در ۲۴ سپتامبر سال ۱۸۶۹ در ایالات متحده که موجب هرج‌ومرج برای سرمایه داران وال‌استریت شد. ریشه کلمه سیاه هم به همین رسوایی برمی‌گردد و زندگی بسیاری که در این روز ویران شد. روزی که از آن به نام «جمعه سیاه» یا «بلک فرایدی» یاد شد.
ماجرا گذشت تا اینکه چند سال بعد و در سال ۱۹۶۱، پلیس فیلادلفیا جمعه ۲۹ نوامبر را به دلیل ازدحام و ترافیک خیابان‌ها برای خرید در این شهر «جمعه سیاه» نامید.
به مرور اما وضعیت تغییر کرد و جمعه سیاه یا بلک فرایدی مفهومی یکسان را در ذهن همه شکل داد؛ «فرصتی طلایی برای خرید» یا آغاز فصل خریدهای عید کریسمس و روزی شاد. روزی که فروشگاه‌ها شلوغ می‌شود و خیابان‌ها پرترافیک است و کسی هم این سیاهی را عبارتی منفی و یا نوعی تباهی نمی‌داند. روزی که دیگر رویدادی جهانی است و از آن به عنوان بزرگ‌ترین رویداد تخفیف در خرید، حراج و پیشنهادهای ویژه برای مشتریان یاد می‌شود.
البته که جمعه سیاه در کشورهای غربی و حجم خریداران فروشگاه‌ها و ازدحام آنها گاهی مصیبت هم به همراه داشته است. تا جاییکه گفته می‌شود در سال 2010 در فروشگاه زنجیره‌ای وال مارت درگیری‌های خریداران به کشته شدن 10 نفر و مصدوم شدن 111 نفر منجر شده است. پیش از آن و در سال ۲۰۰۸ هم یک نگهبان فروشگاه وال مارت زیر پای هجوم بیش از دو هزار نفر به دلیل خفگی جان سپرد و یک زن حامله نیز مصدوم شد.
حالا جمعه سیاه نه فقط در آمریکا که در سایر کشورها از جمله ایران هم طرفداران پر و پا قرصی دارد. در واقع عبارت جمعه سیاه گره خورده به تخفیف، آن هم تخفیفی مفصل بر روی تمام کالاها. مشتریانی که در آستانه‌ی سال تو اجناس مورد نیازشان را با هزینه کمتری می‌خرند و فروشندگانی که در ظاهر با حاشیه سود کمتر حجم قابل توجهی از فروش را تجربه می‌کنند. نه فقط به صورت حضوری که سیل خریداران گاهی به سمت خرید آنلاین هم جاری است و اتفاقا گاهی میزان تخفیف فروشگاه‌ها در خرید آنلاین بیشتر است. تخفیفاتی که اغلب 50 تا 70 درصد است و حتی در مواردی به 90 درصد هم می‌رسد.
اما آیا واقعا تخفیف‌های مرتبط با جمعه سیاه واقعی و به نفع خریداران است؟ موضوعی که سال‌هاست محل بحث است و حتی در برخی کشورها راستی‌آزمایی‌هایی هم درباره آن انجام شده است. برخی از این تحقیقات نشان می‌دهند آنچه در ظاهر اتفاق می‌افتد، صرفا هیاهو و هیجان خرید و فروش است. چون در واقع بخش قابل توجهی از معاملات در ماه‌های قبل از جمعه سیاه و حراجی‌های پیش از آن انجام شده و این تخفیف‌ها بیشتر نوعی بازی با اعداد و حتی در مواردی فریب خریداران است.
ماجرایی که گاهی نیاز به تحقیقات گسترده هم ندارد و با یک بررسی معمولی در برخی فروشگاه‌های ایرانی هم می‌توان فهمید و همین موضوع سوژه برخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی شده است.
مثلا کاربری نوشته که یک یه روتختی ساده در فروشگاه اسنپ به مناسبت جمعه سیاه با تخفیف ۴۹ درصد تخفیف، ۱میلیون و ۲۳۰هزارتومان قیمت گذاری شده و عنوان شده که قیمت پیش از حراج آن ۲میلیون و ۴۵۰ هزار تومان بوده است.
اما فروشگاهی دیگر همین محصول را با ۳۴درصد تخفیف، ۱میلیون و ۸۰ هزارتومان قیمت گذاری کرده و نوشته که قیمت قبلی آن یک میلیون ۶۰۰ هزارتومان بوده است. قیمت واقعی این روتختی اما در سایت محصول یک میلیون و۱۶۰هزار تومان ارزش‌گذاری شده است. این صرفا یک مورد از بازی فروشندگان در تخفیف‌های مربوط به جمعه سیاه است. البته ناگفته نماند که در برخی فروشگاه‌ها هم تخفیف‌ها می‌توانند واقعی باشند و خریداران با آگاهی و توجه به قیمت‌های پیش از حراج با خیال راحت خرید کنند.
