اوراق قرضه چیست؟ انواع اوراق قرضه

در دنیای مالی، اوراق قرضه نقش حیاتی در سبد سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند و جریان درآمدی قابل پیش‌بینی و ثبات نسبی را نسبت به سایر دارایی‌ها ارائه می‌دهند. فرقی نمی‌کند یک سرمایه‌گذار باتجربه باشید یا تازه کار، درک اوراق قرضه برای ایجاد یک استراتژی سرمایه‌گذاری متنوع و انعطاف‌پذیر ضروری است.

در این مقاله قصد داریم یک راهنمای جامع از اوراق قرضه را ارائه دهیم که همه‌چیز را از تعریف اولیه آن‌ها تا انواع مختلف و نقششان در بازارهای مالی، پوشش می‌دهد.

اوراق قرضه چیست؟

اوراق قرضه یک ابزار بدهی است که توسط دولت‌ها، شهرداری‌ها، شرکت‌ها یا سایر نهادها برای تأمین سرمایه منتشر می‌شود. هنگامی که یک نهاد اوراق قرضه منتشر می‌کند، اساساً از سرمایه‌گذاران پول قرض می‌گیرد. در مقابل، ناشر قول می‌دهد اصل مبلغ (سرمایه‌گذاری اولیه) را در تاریخ آینده مشخص‌شده‌ای که به‌عنوان سررسید شناخته می‌شود، به همراه پرداخت‌های دوره‌ای بهره، معمولاً با فواصل ثابت، بازپرداخت کند.

اجزای کلیدی اوراق قرضه

برای درک کامل اوراق قرضه، درک اجزای کلیدی آن‌ها ضروری است:

۱. ارزش اسمی: ارزش اسمی که به عنوان ارزش برابری شناخته می‌شود، مبلغی است که ناشر اوراق قرضه قول می‌دهد در سررسید به دارندۀ اوراق بازپرداخت کند.

۲. نرخ کوپن: نرخ بهره ثابت سالانه که ناشر به دارندۀ اوراق قرضه پرداخت می‌کند که معمولاً به صورت درصد ارزش اسمی اوراق قرضه بیان می‌شود.

۳. سررسید: تاریخی که ناشر در آن ارزش اسمی اوراق قرضه را به دارندۀ اوراق بازپرداخت می‌کند. اوراق قرضه می‌توانند سررسیدهای کوتاه‌مدت (کمتر از یک سال)، میان‌مدت (یک تا ده سال) یا بلند‌مدت (بالای ده سال) داشته باشند.

۴. قیمت: ارزش فعلی بازار اوراق قرضه، که می تواند بر اساس عواملی مانند تغییرات در نرخ بهره، کیفیت اعتباری و تقاضای بازار نوسان داشته باشد.

انواع اوراق قرضه

برخی از انواع اوراق قرضه عبارتند از:

۱. اوراق قرضه دولتی: این اوراق توسط دولت‌های ملی منتشر می‌شوند و به طور کلی به دلیل پشتوانه اعتبار دولت منتشرکننده، امن‌ترین گزینه سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. نمونه‌هایی از این اوراق شامل اوراق قرضه خزانه‌داری ایالات متحده و اوراق قرضه دولتی آلمان است.

۲. اوراق قرضه شرکتی: اوراق قرضه شرکتی توسط شرکت‌ها برای تأمین سرمایه در راستای اهداف مختلف مانند گسترش یا تأمین مجدد بدهی منتشر می‌شود. اوراق قرضه شرکتی نسبت به اوراق قرضه دولتی نرخ بهره بالاتر ارائه می‌دهند، اما ریسک اعتباری بالاتری نیز دارند.

۳. اوراق قرضه شهرداری: توسط دولت‌های ایالتی و محلی برای تأمین مالی طرح‌های عمومی مانند مدارس، جاده‌ها و تأسیسات آب و برق منتشر می‌شود. اوراق قرضه شهرداری اغلب از مالیات بر درآمد فدرال معاف هستند و ممکن است از مالیات ایالتی و محلی نیز معاف باشند که آن‌ها را برای سرمایه‌گذاران با نرخ مالیات بالا جذاب می‌کند.

۴. اوراق قرضه با بازده بالا (اوراق قرضه بنجل): این اوراق توسط شرکت‌هایی با رتبه اعتباری پایین‌تر منتشر می‌شوند و برای جبران ریسک بالاتر نکول، نرخ بهره بالاتری به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهند.

۵. اوراق قرضه قابل تبدیل: این اوراق قرضه به انتخاب دارندۀ اوراق به تعداد از پیش تعیین‌شده سهام عادی قابل تبدیل هستند و امکان افزایش سرمایه را در کنار درآمد ثابت ارائه می‌دهند.

۶. اوراق قرضه بدون کوپن: برخلاف اوراق قرضه سنتی، اوراق قرضه بدون کوپن بهره دوره‌ای پرداخت نمی‌کنند. در عوض، آن‌ها با تخفیف نسبت به ارزش اسمی منتشر و در سررسید با ارزش اسمی بازخرید می‌‌شوند و به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا از این اختلاف سود ببرند.

عوامل مؤثر بر قیمت اوراق قرضه

عوامل متعددی بر قیمت و بازده اوراق قرضه تأثیر می‌گذارند، از جمله:

۱. نرخ بهره: قیمت اوراق قرضه و نرخ بهره رابطه معکوس دارند. با افزایش نرخ بهره، قیمت اوراق قرضه کاهش می‌یابد و بالعکس. این امر به این دلیل است که اوراق قرضه موجود با نرخ کوپن پایین در مقایسه با اوراق قرضه جدید با نرخ کوپن بالاتر، جذابیت کمتری پیدا می‌کنند.

۲. کیفیت اعتباری: اعتبار مالی ناشر اوراق قرضه بر ریسک محسوس آن تأثیر می‌گذارد، به طوری که اوراق قرضه با کیفیت بالاتر معمولاً بازده پایین‌تری را برای جبران ریسک نکول کمتر خود ارائه می‌دهند.

۳. سررسید: به طور کلی، اوراق قرضه کوتاه‌مدت نسبت به اوراق قرضه بلندمدت به تغییرات نرخ بهره حساس‌تر هستند.

مزایای سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه

۱. ایجاد درآمد: اوراق قرضه از طریق پرداخت‌های بهره‌ی منظم، جریان درآمدی قابل پیش‌بینی‌ای را ارائه می‌دهند و آن‌ها را به جزء باارزشی از یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع تبدیل می‌کنند؛ به ویژه برای بازنشستگان یا کسانی که به دنبال جریان نقدی ثابت هستند.

۲. حفظ سرمایه: اوراق قرضه با کیفیت بالا عموماً از سهام کم‌تحرک‌ترند و آن‌ها را به گزینه‌ای قابل اعتماد برای حفظ سرمایه، به خصوص در دوران آشفتگی بازار، تبدیل می‌کنند.

۳. تنوع‌سازی: اوراق قرضه اغلب با سهام و سایر دارایی‌ها همبستگی پایینی دارند که می‌تواند به کاهش ریسک کلی سبد سرمایه‌گذاری و افزایش بازده تعدیل‌شده بر ریسک کمک کند.

۴. نقدشوندگی: اوراق قرضه در بازارهای ثانویه‌ی فعال معامله می‌شوند و به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که نسبتاً به راحتی آن‌ها را خرید و فروش کنند؛ اگرچه نقدشوندگی می‌تواند بسته به نوع اوراق قرضه و شرایط بازار متفاوت باشد.

ریسک‌های سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه

۱. ریسک نرخ بهره: تغییرات در نرخ بهره می‌تواند منجر به نوسانات قیمت اوراق قرضه شود و احتمالا منجر به زیان سرمایه‌ای برای دارندگان اوراق، به ویژه برای اوراق قرضه بلندمدت شود.

۲. ریسک اعتباری: همیشه این ریسک وجود دارد که ناشر اوراق قرضه در پرداخت‌های خود کوتاهی کند که منجر به از دست رفتن اصل سرمایه و بهره پرداخت‌نشده برای دارندگان اوراق می‌شود.

۳. ریسک تورم: اوراق قرضه با پرداخت‌های بهره‌ی ثابت در برابر فرسایش ارزش واقعی جریان نقدی آتی توسط تورم آسیب‌پذیر هستند، به ویژه اگر تورم از نرخ کوپن اوراق قرضه فراتر رود.

نتیجه‌گیری

اوراق قرضه ابزارهای سرمایه‌گذاری ضروری هستند که مجموعه‌ای از مزایا از جمله ایجاد درآمد، حفظ سرمایه و تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری را ارائه می‌دهند. با درک انواع مختلف اوراق قرضه، اجزای کلیدی آن‌ها و عواملی که بر قیمت آن‌ها تأثیر می‌گذارد، سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ایجاد سبد سرمایه‌گذاری قوی و متعادل که با اهداف مالی و تحمل ریسک آن‌ها همسو است، تصمیمات آگاهانه بگیرند. با این حال، برای به حداقل رساندن ضررهای احتمالی و به حداکثر رساندن بازده‌ی بلندمدت، شناخت و مدیریت ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه بسیار مهم است.