آغاز با تأخیر آتشبس
توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس پس از تأخیری حدودا سهساعته، از روز گذشته به اجرا درآمد و جنگ ۱۵ماههای که ویرانی و تغییرات سیاسی چشمگیری در خاورمیانه به همراه داشته است، بهطور موقت متوقف شد. با شروع آتشبس، درگیریها در نوار غزه نیز متوقف شد.
توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس پس از تأخیری حدودا سهساعته، از روز گذشته به اجرا درآمد و جنگ ۱۵ماههای که ویرانی و تغییرات سیاسی چشمگیری در خاورمیانه به همراه داشته است، بهطور موقت متوقف شد. با شروع آتشبس، درگیریها در نوار غزه نیز متوقف شد.
پیشتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، گفته بود تا زمانی که گروه فلسطینی حماس فهرست گروگانهایی را که قرار است آزاد شوند منتشر نکند، آتشبس غزه که قرار بود از ساعت ۶:۳۰ صبح (به وقت گرینویچ) روز گذشته به اجرا دربیاید، شروع نخواهد شد.
بر اساس گزارش رویترز، دفتر نتانیاهو روز گذشته اعلام کرد «نخستوزیر به نیروهای دفاعی اسرائیل اطلاع داد آتشبسی که قرار است از ساعت ۸:۳۰ صبح به وقت محلی به اجرا دربیاید، زمانی شروع میشود که اسرائیل فهرست گروگانهایی را که حماس وعده داده آزادشان میکند، در اختیار داشته باشد».
حماس روز گذشته بر تعهد خود به توافق آتشبس غزه تأکید کرد و گفت ارائه فهرست گروگانهایی که قرار است در مرحله اول آزاد شوند، به دلایل میدانی و فنی به تأخیر افتاده است.
رسانههای نزدیک به حماس در ساعات ابتدایی روز یکشنبه گزارش دادند که نیروهای اسرائیلی در حال عقبنشینی از رفح در غزه تا محور فیلادلفیا در امتداد مرز مصر و غزه هستند. بااینحال، رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل تأکید کرده بود حملات به غزه تا زمانی که فهرست گروگانها منتشر نشود، ادامه خواهد یافت. ساعاتی بعد و با انتشار این فهرست، حملات اسرائیل به غزه متوقف شد.
ارتش اسرائیل به ساکنان غزه هشدار داد که تا قبل از پایان ضربالاجل آتشبس به سربازان نزدیک نشوند و در مناطق فلسطینی تردد نکنند و افزود هر وقت امکان تردد فراهم شود، اطلاعیه میدهند و دستورالعملهای تردد ایمن را به اشتراک میگذارند.
توافق آتشبس متعاقب ماهها مذاکره متوالی با میانجیگری مصر، قطر و آمریکا به دست آمد و درست قبل از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا، در روز ۲۰ ژانویه به نتیجه رسید.
آتشبس سهمرحلهای از ساعت ۶:۳۰ صبح (به وقت گرینویچ) روز گذشته به اجرا درآمد.
مرحله اول آتشبس، شش هفته به طول میانجامد و در این مدت ۳۳ نفر از ۹۸ گروگان باقیمانده -شامل زنان، کودکان، مردان بالای ۵۰ سال، بیماران و آسیبدیدگان- به ازای حدود دو هزار زندانی و بازداشتی فلسطینی آزاد خواهند شد. این افراد شامل ۷۳۷ زندانی مرد، زن و نوجوان میشوند که برخی از آنها عضو گروههای نظامی هستند و به دستداشتن در حملاتی علیه اسرائیل محکوم شدهاند. صدها فلسطینی ساکن غزه نیز که از آغاز جنگ بازداشت شدهاند، در بین این افراد هستند.
انتظار میرود سه گروگان عصر روز یکشنبه به واسطه صلیب سرخ آزاد شوند. قرار است به ازای هرکدام از آنها ۳۰ زندانی آزاد شوند. برت مکگرک، مذاکرهکننده ارشد آمریکا، میگوید: «بر اساس توافق، وقتی گروگانها در روز یکشنبه آزاد شدند، چهار گروگان زن دیگر نیز پس از هفت روز آزاد خواهند شد. بعد از آن نیز هر هفته سه گروگان دیگر آزاد میشوند».
ارتش اسرائیل در مرحله اول از برخی مواضع خود در غزه عقبنشینی خواهد کرد و به آوارگان فلسطینی شمال غزه اجازه بازگشت داده میشود.
تیم جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، با استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه، همکاری تنگاتنگ داشت تا توافق به سرانجام برسد. ترامپ در روزهای باقیمانده تا مراسم تحلیف بارها درخواست کرده بود که باید هرچه سریعتر به توافق برسند و هشدار داده بود اگر گروگانها آزاد نشوند، جهنم به راه میافتد.
در غیاب یک توافق جامع درخصوص آینده پس از جنگ غزه که بازسازی آن مستلزم میلیاردها دلار پول و سالها تلاش است، مشخص نیست چه اتفاقاتی در غزه رخ خواهد داد. هدف اعلامی آتشبس این است که جنگ بهطور کامل خاتمه پیدا کند، اما این هدف ممکن است به آسانی زیر پا گذاشته شود.
حماس که حدود دو دهه است کنترل غزه را به دست دارد، بهرغم از دست دادن رهبران ارشد و هزاران نظامی خود دوام آورده است. اسرائیل متعهد شده اجازه نمیدهد حماس دوباره قدرت بگیرد و بخشهای وسیعی از خاک غزه را پاکسازی کرده است.
در اسرائیل، بازگشت گروگانها میتواند عصبانیت مردم از بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل و کابینه او را که به دلیل ناکامی امنیتی هفتم اکتبر و مهلکترین روز تاریخ اسرائیل شکل گرفته، تا حدی فروبنشاند.
اما چهرههای تندروی کابینه تهدید کردهاند اگر جنگ علیه حماس از سر گرفته نشود، از سمتشان استعفا میدهند که باعث شده نتانیاهو بین خواسته واشنگتن مبنی بر پایاندادن به جنگ و خواسته متحدان سیاسی خود در داخل تحت فشار قرار بگیرد. در صورت ازسرگیری جنگ، ممکن است دهها گروگان در غزه گرفتار بمانند.
در سوی دیگر، حوثیها نیز روز یکشنبه مسئولیت حمله به یک ناو هواپیمابر آمریکایی را بر عهده گرفتند و در مورد «عواقب» هرگونه اقدام تلافیجویانه در جریان آتشبس آتی غزه هشدار دادند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، حوثیها گفتهاند ناو یواساس هری اس ترومن و دیگر «کشتیهای جنگی» را با هواپیماهای بدون سرنشین و موشکهای کروز هدف قرار دادهاند.
در بیانیه حوثیها آمده است: «ناو هواپیمابر آمریکایی مجبور شد صحنه عملیات را ترک کند».
حوثیها از زمان آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳، بارها علیه اسرائیل حملات موشکی و پهپادی انجام دادهاند. آنها همچنین یک کارزار حمله و تهدید علیه کشتیرانی در دریای سرخ و خلیج عدن به راه انداختهاند که مسیرهای تجاری جهانی را مختل کرده است. حوثیهای یمنی هشدار دادند اگر اسرائیل به شرایط آتشبس با حماس احترام نگذارد، به حملاتشان ادامه میدهند.