اوانس اوگانیانسTکارگردان، بازیگر، فیلمنامه‌نویس و تدوینگر اهل ارمنستان
اوانس اوگانیانس در سال ۱۲۷۹ در عشق‌آباد، ترکمنستان و به روایتی در مشهد به دنیا آمد. وی به نام اوانس اوهانیان هم شناخته و معروف است که البته تلفظ درست نام او را بهتر نشان می‌دهد.
اوانس اوگانیانس (، کارگردان، بازیگر، فیلمنامه‌نویس و تدوینگر اهل ارمنستان-ایران بود.
وی اولین کارگردان سینمای ایران و همچنین بانی اولین مدرسه بازیگری در ایران است.
اوانس اوگانیانس در سال ۱۲۷۹ در عشق‌آباد، ترکمنستان و به روایتی در مشهد به دنیا آمد. وی به نام اوانس اوهانیان هم شناخته و معروف است که البته تلفظ درست نام او را بهتر نشان می‌دهد.
اوگانیانس در اسناد معدودی که باقی گذاشته خود را فارغ‌التحصیل دانشکدهٔ تجارت در تاشکند (۱۹۱۹)، حقوق در عشق‌آباد (۱۹۲۰)، آموزشکده فیلم مسکو (۱۹۲۵)، دکترای سینما (۱۹۳۲)، دکترای علوم (۱۹۴۱) و دکترای طب (۱۹۵۳) معرفی کرده‌است.
اوگانیانس دست کم از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۰۸ خورشیدی، یعنی یکی از دوره‌های شکوفای سینمای شوروی در ترکمنستان، تاشکند و مسکو بود، و احتمالاً فیلم‌های مهم دورهٔ ۳۰–۱۹۲۵ شوروی را دیده‌است. اوگانیانس (در سال ۱۳۰۸) هنگامی که وارد ایران شد حتی زبان فارسی را نمی‌دانست. اما به لطف استعداد شگرفش در مدتی بسیار کوتاه فارسی را آموخت.
وی برای تأسیس «مدرسهٔ آرتیستی سینما» تلاش کرد. او پس از جلب موافقت سعید نفیسی، عباس مسعودی، علی وکیلی و چند تن دیگر برای همکاری در ۲۴ فروردین ۱۳۰۹ طی اعلانی از متقاضیان هنرپیشگی خواست که همه روزه جهت ثبت نام به دفتر مدرسه (واقع در خیابان علاءالدوله) مراجعه کنند.
برنامه پنج ماهه کلاسهای هنرپیشگی برای دانش‌آموزان و علاقه‌مندان پیگیر بدین قرار اعلام شد: ۱) صنعت آکتری، مطابق آخرین سیستم آمریکا، ۲) عکاسی، ۳) تکنیک سینما، ۴) آکروباتیک، ۵) ورزش سوئدی، ۶) بالت، ۷) رقص شرقی ۸) رقص اروپایی
نخستین فارغ‌التحصیلان مدرسه آرتیستی در دی ۱۳۰۹ معرفی شدند،
دوره اول مدرسه آرتیستی سینما با پشتکار اوگانیانس شکل گرفته به انجام می‌رسد و پس از گذشت نزدیک به چهار ماه طی آیینی با دعوت از نمایندگان مجلس و جراید نتیجه کوشش و فعالیتش را با به نمایش گذاشتن حرکات ورزشی و انجام نمایش توسط هنرآموزانش به معرض دید و تماشا می‌گذارد.
آبی و رابی
آبی و رابی نخستین فیلم سینمای ایران با ژانر کمدی است که در سال ۱۳۰۹ توسط اوانس اوگانیانس ساخته شد و در روز جمعه ۱۲ دی ۱۳۰۹، ساعت ۲ بعد از ظهر در سینما مایاک به نمایش درآمد. داستان دو شخصیت به نام‌های آبی (محمدخان ضرابی) و رابی (غلامعلی خان سهرابی فرد) است.
اما هیچ نسخه ای از آن، به دلیل آتش‌سوزی سینما مایاک در ۱۳۱۱، موجود نیست.
حاجی آقا آکتور سینما
حاجی آقا آکتور سینما، فیلمی کمدی و صامت (در هشت پرده و با میان‌نویس فارسی، روسی و فرانسه) بود، و در ۱۱ بهمن ۱۳۱۲ در سینما (رویال) تهران نمایش داده شد، اما به سبب ضعف صناعتی با اقبال عمومی مواجه نشد. تنها نسخه منحصر به‌فرد این فیلم در فیلمخانه ملی ایران نگه‌داری می‌شود.
او مدتی دست از سینما کشید و به فعالیت های دیگر اشتغال داشت و
در سال ۱۳۳۳ تصمیم به فعالیت مجدد در سینما گرفت که ناکام ماند. حاصل این فعالیت فیلمی بود با نام سوار سفید که ناتمام ماند در سال ۱۳۳۸ فیلمنامه‌ای نوشت با عنوان کودتای ۱۲۹۹ که نتوانست آن را تبدیل به فیلم کند.
اوگانیانس در سال ۱۳۴۰ در سن شصت و یک سالگی در تهران به گمنامی درگذشت. و در گورستان دولاب (قبرستان قدیم ارامنه) تهران به خاک سپرده شد. پس از مرگ نه فقط از او یادی نشد، بلکه به درستی دانسته نشد او کیست و در طول حیاتش چه کارهایی کرده‌است.
در تاریخ سینمای ایران از وی به عنوان اولین فیلمنامه‌نویس، کارگردان، تدوینگر و مؤسس مدرسه هنرپیشگی یاد شده‌است.
