انزوای بین‌المللی؛ مانع تحقق ظرفیت‌های استارتاپی روسیه
اکوسیستم استارتاپی روسیه استعدادهای زیادی دارد، اما تحریم‌ها، جنگ و سیستم بانکی باعث شده نتواند در بازار بین‌المللی نقش زیادی ایفا کنند.
جایگاه روسیه در اکوسیستم استارتاپی جهان در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال قبلش ۱۲ پله سقوط کرد. اما در سال ۲۰۲۳ روسیه توانست جایگاه خود را حفظ کند و در رتبه ۲۹ باقی بماند. به نظر می‌رسد اکوسیستم استارتاپی روسیه پس از شوک سال گذشته خود را احیا کرده است. هر چند نمی‌توان مسئله فرار مغزها را نادیده گرفت و برای ارزیابی تأثیر آن زود است. روسیه همچنان در رده هفدهم اروپا باقی مانده است، اما فاصله امتیازی کل آن با ایتالیا (که در رتبه هجدهم قرار دارد) از ۱۵.۶ درصد در سال ۲۰۲۲ به ۲.۵ درصد در سال ۲۰۲۳ کاهش یافته است. این مسئله احتمال کاهش بیشتر امتیاز روسیه را در سال آینده بیشتر می‌کند. در سه سال گذشته، تعداد اکوسیستم‌های استارتاپی روسیه به طور مداوم کاهش یافته است. در سال ۲۰۲۱ شانزده اکوسیستم، در سال ۲۰۲۲ نه و در سال ۲۰۲۳ شش اکوسیستم در این کشور وجود داشت.
مسکو رتبه اول اکوسیستم روسیه است که پس از یک پله کاهش و سبقت گرفتن از جاکارتا، میان شهرهای دنیا رتبه ۳۰ را دارد. مسکو جایگاه رهبری خود را در اروپای شرقی حفظ کرده است و در کل اروپا نیز رتبه ششم را دارد و از شهرهایی چون مونیخ، بارسلونا و هلسینکی بالاتر است. این موارد نشان می‌دهد که مسکو مرکز اکوسیستم استارتاپی روسیه است و استارتاپ‌های روسیه در این شهر متمرکز شده‌اند. مسکو یکی از شهرهای برتر جهان در فناوری آموزش است و در این حوزه در رتبه دهم جهان قرار دارد.
عامل انزوای استارتاپ‌ها
روسیه مدت‌هاست تلاش می‌کند تا اکوسیستم استارتاپی خود را به بازارهای جهانی متصل کند و از این طریق اکوسیستم خود را باز کند. جنگ اوکراین و روسیه شکاف اکوسیستم استارتاپی روسیه را با غرب تعمیق کرده است. در میان این وضعیت پیچیده ژئوپلیتیکی، اکوسیستم‌های استارتاپی روسیه منزوی‌تر هم شده‌اند.
این اتفاقات پدیده فرار مغزها را در روسیه افزایش داده، زیرا کارآفرینان و متخصصان فناوری مجبور به مهاجرت شده‌اند. روسیه استعدادهای فنی زیادی دارد، ولی حفظ این استعدادها در کشور همیشه یک چالش بوده است. بنیان‌گذاران تلگرام، گوگل، رولوت و اتریوم در روسیه متولد شده‌اند که نشان می‌دهد زمانی که کارآفرینان جاه‌طلب روسی به اکوسیستم‌های استارتاپی دیگر می‌روند پتانسیل ازدست‌رفته خود را نمایان می‌کنند. برخی از استارتاپ‌ها و تک‌شاخ‌های روسی بسیار موفق، مقر رسمی خود را به کشورهای دیگر منتقل کرده‌اند، در حالی که بیشتر فعالیت‌ها و توسعه خود را در روسیه نگه داشته‌اند.
تسلط بر بازار داخلی
با توجه به قطع ارتباط روسیه با سیستم مالی جهانی به دلیل تحریم‌های این کشور و وضعیت سیستم بانکی آن پس از جنگ اوکراین، راه‌اندازی یک استارتاپ که بخواهد وارد بازار بین‌المللی شود اگر غیرممکن نباشد، بسیار سخت چالش‌برانگیز است. با این حال، اکوسیستم استارتاپی روسیه مزایایی نیز دارد. بازار روسیه به اندازه کافی بزرگ است و به بنیان‌گذاران استارتاپ امکان می‌دهد تا با ساخت محصولات فناوری باکیفیت برای خریداران روسی، درآمد قابل توجهی کسب کنند.
به دلیل انزوای بین‌المللی، استارتاپ‌های روسی شانس بیشتری برای تسلط بر بازارهای داخلی در بخش‌های مختلف اقتصاد دارند. اقتصاد روسیه انعطاف‌پذیری غیرمنتظره‌ای نشان داده است. با این حال با توجه به اندازه نسبتاً کوچک‌تر اقتصاد در مقایسه با اکوسیستم‌های بسته دیگری مانند چین، اکوسیستم استارتاپی داخلی فقط تا حدی می‌تواند رشد کند. هر چند بخش دولتی روسیه تلاش‌های زیادی در راستای ارتقا اکوسیستم از طریق تأسیس شتاب‌دهنده‌ها در پیش گرفته است. اکثر این تلاش‌ها با رهبری مرکز فناوری روسیه، اسکولکوف، انجام شده‌اند. به طور کلی روسیه ظرفیت‌های زیاد اما غیر قابل تحققی دارد. دلیل این امر هم اتفاقاتی است که از کنترل کارآفرینان این کشور خارج هستند.
