راستی‌آزمایی یک گفت‌وگو

سایه فرنود: ماه گذشته «فن‌زی» با وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مصاحبه‌ای انجام داد که در این مصاحبه او هرگونه اختلال و کاهش کیفیت اینترنت در کشور را رد کرد. عیسی‌ زارع‌پور در این مصاحبه بارها اعلام کرد که او فقط مسئول توسعه شبکه است و ادعای کارشناسان در مورد اختلال و محدودیت روی شبکه اینترنت درست نیست.

با این حال پلتفرم کارزار در نشستی با حضور کارشناسان و متخصصان حوزه اینترنت و شبکه این ادعای وزیر ارتباطات را بررسی کردند. به باور حاضران در این نشست با محدودیت بسیاری که روی شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده، دیگر چیزی به اسم اینترنت در کشور وجود ندارد و استفاده بیش از حد کاربران از فیلترینگ در حال حاضر باعث ناپایداری بسیار شبکه در کشور شده است.

به گزارش «فن‌زی»، در این نشست که در محل پلتفرم کارزار برگزار شد، حامد بیدی، مدیرعامل کارزار با انتقاد از تأکید‌های وزیر ارتباطات در این مصاحبه که او تنها توسعه‌دهنده زیرساخت‌های ارتباطی است، تأکید کرد که حتی زیرساخت‌های شبکه نیز در این سه سال به‌درستی توسعه پیدا نکرده است؛ چراکه براساس یک سیاست اشتباه معماری شبکه روی معیار کنترل‌گری توسعه داشته است. به گفته او وضعیت شبکه آن‌قدر خراب است که وقتی یک کابل در شمال یا جنوب کشور قطع می‌شود، یا حوضچه مخابراتی در تهران آتش می‌گیرد، کل اینترنت کشور قطع می‌شود. به باور او این شرایط به این دلیل رقم خورده که شبکه به صورت درست توسعه نیافته است. بیدی همچنین صحبت‌های وزیر ارتباطات در مورد قطع نبودن اینترنت را رد و تأکید کرد که براساس تعاریف بین‌المللی عملا اینترنت در ایران قطع است، چراکه وقتی بیش از چند شبکه بین‌المللی در کشور فیلتر باشد، یعنی دسترسی به اینترنت وجود ندارد. همچنین به گفته او یکی از عواملی که باعث ناپایداری شبکه می‌شود حجم زیاد استفاده از فیلترشکن در کشور است.

پیش به سوی کنشگری مثبت

در این نشست یکی از انتقاداتی که به صحبت‌های وزیر ارتباطات در مصاحبه با «فن‌زی» مطرح شد، تأکید او بر توسعه فیبر نوری بود. به باور حاضران در این نشست تا زمانی که محتوای درستی روی شبکه نیست و محدودیت‌های شدیدی روی شبکه و سرویس‌های مختلف اعمال می‌شود، رشد فیبر نوری نمی‌تواند وضعیت اینترنت، حداقل در بخش ثابت را بهبود بخشد.

با این حال پویا پیرحسینلو، رئیس کمیسیون اینترنت انجمن تجارت الکترونیک در این نشست اعلام کرد که باید نسبت به اتفاق‌هایی که در این حوزه رخ می‌دهد، واکنش درست داشت، چراکه اگر واکنش ما به برخی اتفاقات از جمله توسعه فیبر نوری منطقی نباشد، وزارت ارتباطات این جامعه از منتقدان را نادیده می‌گیرد.

او در این زمینه گفت: «اگر نتوانیم واکنش درست نسبت به اتفاق‌ها داشته باشیم، باعث می‌شود که ما را اصلا قبول نداشته باشند؛ یعنی وزیر می‌آید و می‌گوید باید فیبر را گسترش دهیم و ما بگوییم نه این کار درست نیست و داد و قال کنیم، او می‌داند که اگر فیبر را گسترش دهد، فیلتر کند یا نکند واکنش ما منفی است، پس عملا بعد از مدتی این لوپ واکنش از بین می‌رود و آنها هم می‌گویند ما این جامعه از مخاطب را نداریم، ولی اگر ما به عنوان یک جامعه علمی بازخورد دقیق داشته باشیم، مشوق بقیه خواهیم بود تا بتوانیم اصلاحات کنشگری داشته باشیم».

پیرحسینلو در ادامه با بیان اینکه ممکن است عده‌ای حرف او را قبول نداشته باشند، ادامه داد: «من تصورم این است که توسعه فیبر بهترین کاری است که در دولت آقای رئیسی اتفاق افتاد و اگر ما این کار را تشویق نکنیم و نبینیم، آن حرفی هم که می‌گوییم اختلال یا محدودیت فاجعه‌باری داریم، شنیده نمی‌شود. من فکر می‌کنم باید دقیق هر قسمتی را بررسی کنیم و جاهایی که دارد کاری انجام می‌شود صادقانه بگوییم و کاری هم که به ضرر اقتصاد دیجیتال است را بگوییم». او در ادامه گفت که شرایط و وضعیت اینترنت بسیار وحشتناک و خطرناک است و در این زمینه محدودیت‌های گسترده‌ای همچنان باقی است، ولی تلاش می‌کنند با کنشگری فعال و نشان‌‌دادن سرنخ‌های مناسب، وضعیت را بهتر کنند.

آیا در سال ۱۴۰۱ اینترنت واقعا قطع نشد

در بخشی از مصاحبه با وزیر ارتباطات وقتی او در مقابل این سؤال قرار می‌گیرد که چرا بعد از شروع قطعی و محدودیت‌های اینترنت از اواخر تابستان سال ۱۴۰۱ او تلاش نکرده که بعد از آرام‌شدن فضا، محدودیت‌ها را بردارد و مانند سال ۱۳۹۸ و بعد از قطعی اینترنت، سرویس‌های فیلترشده را آزاد بگذارد، با افتخار یکی از دستاوردهای خود را این موضوع اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ اصلا اجازه نداده اینترنت قطع شود و فقط در ساعاتی از روز اینترنت موبایل دچار قطعی شده است.

با این حال کارشناسان و متخصصان این ادعای وزیر ارتباطات را رد کرده و اعلام کردند که درست نیست. به باور آنها وقتی روی تمام پروتکل‌های اینترنتی اختلال وجود دارد و تمام شبکه‌های اجتماعی فیلتر است نمی‌توان ادعا کرد که اینترنت قطع نشده است.

کسب‌وکارهایی که آسیب دیدند

در دو هفته اول شروع اختلال و محدودیت‌های اینترنت، بسیاری از کسب‌وکارها از خسارت‌هایی گفتند که این شرایط برایشان رقم زده است. برای نمونه در گزارش‌هایی که منتشر شد، خبر از این بود که در دو هفته اول شروع این اختلال‌ها بین ۵۰ تا ۸۰ درصد از تراکنش پرداخت‌یارها کم شده، یا هر فروشگاه اینترنتی اینستاگرام ۵۰ میلیون تومان ضرر دیده است. کاهش رشد ۹۰ درصدی تجارت اجتماعی، رشد سه هزار درصدی استفاده از فیلترشکن و ضرر ۱.۵ میلیون دلاری در هر ساعت از دیگر مواردی بود که در این روزها رسانه‌های مختلف آن را گزارش دادند. حتی در همان دوران شرکت پست اعلام کرد که به خاطر این محدودیت‌ها ترافیکش کاهش پیدا کرده و با ضرر‌هایی مواجه شده است. با وجود این، وزیر ارتباطات هرگونه ضرر به کسب‌وکارها را رد کرد و با تکیه بر آمار تراکنش‌ها که در گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیک منتشر شده، تأکید کرد که به خاطر افزایش تعداد تراکنش‌ها وضعیت کسب‌وکارها بهتر هم شده است.

در این زمینه در نشست کارزار، یکی از کارشناسان با رد این ادعای وزیر ارتباطات گفت: «در همان جلسه که در مورد بررسی گزارش وضعیت اینترنت با وزارت ارتباطات داشتیم، ایرانسل اعلام کرد که ترافیکشان هنوز به وضعیت ترافیک سال قبل نرسیده و متحمل خسارت هنگفتی شده‌اند، اما دقیقا همین بخش صحبت از ویدئو حذف شده است».

در همین زمینه یکی از فعالان حوزه آنلاین‌شاپ در جلسه توضیح داد که طی هفته‌ها و ماه‌های اول اختلال و محدودیت روی اینترنت، متحمل خسارت میلیونی شده‌اند و ماه‌ها طول کشیده است تا بتوانند نزدیک حالت اول خود در فروش کالا شوند.

در ادامه حامد بیدی، مدیرعامل کارزار با اشاره به آمار مرکز توسعه تجارت الکترونیک در مورد تعداد تراکنش‌ها به صورت کلی ادعای وزیر درباره افزایش تعداد تراکنش‌ها و نتیجه‌گیری از اینکه وضعیت کسب‌وکارها خوب است را رد کرد. او در این زمینه با اشاره به آمارها گفت: «در این مصاحبه آقای وزیر برای اینکه بگویند وضعیت کسب‌وکارها خوب است به آمار تراکنش‌ها ارجاع می‌دهند، درست است که این ملاک خوبی است ولی ایشان کاملا اشتباه می‌گویند که آمار در این زمینه افزایشی است».

او با اشاره به وضعیت تراکنش‌ها در سال‌های مختلف توضیح داد: «خیلی جالب است که آمار تراکنش‌ها در سال ۱۳۹۷ برابر با ۱.۱ میلیارد بوده و این آمار در سال ۱۳۹۸ به ۱.۵ میلیارد رسیده است؛ یعنی ۳۷ درصد رشد اتفاق افتاده است. در نهایت آمار تراکنش‌ها در سال ۱۳۹۹ با ۱۰۸ درصد رشد به ۳.۲ میلیارد رسیده و تعداد تراکنش‌ها در سال ۱۴۰۰ با ۱۴ درصد رشد برابر با ۳.۶ میلیارد شده است، اما این آمار در سال ۱۴۰۱ کاهشی بوده و به سه میلیارد رسیده است؛ منفی ۱۰ درصد کاهش». به باور او جالب است که آقای وزیر آمار دقیقی در این زمینه ارائه نمی‌کنند و فقط می‌گویند وضعیت تعداد تراکنش‌ها افزایشی بوده، پس حال کسب‌وکارها خوب است.