خواب اسرائیل برای سوریه

نشریه وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت‌ اسرائیل درباره تلاش‌های جریان‌های شبه‌نظامی که پیش از این در فهرست گروه‌های تروریستی بودند و اکنون حاکمیت دمشق را در اختیار گرفته‌اند، به‌شدت نگران است. اسرائیل در همین راستا برای مقابله با این موضوع، مجموعه‌ای از اقدامات و راهکارهای متنوع از‌ جمله واکنش‌های نظامی و لابی‌گری با قدرت‌های جهانی‌ را در دستور کار ‌قرار داده است.

پس از سقوط بشار اسد و اوج‌گیری قدرت مخالفان او، اسرائیل با بیم از آنچه مقامات امنیتی‌اش آن را تهدیدی جدی می‌دانند، به تکاپو افتاده است؛ رشد و نفوذ گروه‌هایی که به‌ طور مستقیم از ترکیه حمایت می‌شوند و تلاش دارند اقتدارشان بر سوریه را تقویت کرده و این کشور را متحد کنند.

ارتش اسرائیل در روزهای گذشته حملات هدفمندی را علیه واحدهای نظامی فعال در مناطق جنوبی سوریه انجام داده است. هدف اصلی این اقدامات، ظاهرا جلوگیری از انتقال تسلیحات به دست نیروهای وابسته به دولت جدید سوریه عنوان شده است؛ تلاشی که نشانگر نگرانی فزاینده اسرائیل نسبت به تغییر معادلات قدرت در منطقه است.

از سوی دیگر، اسرائیل هم‌زمان اعلام کرده است‌ بیش از یک میلیارد دلار برای توسعه و کمک‌رسانی به جامعه دروزی‌های مقیم مناطق شمالی خاک اسرائیل هزینه خواهد کرد. تحلیلگران امنیتی این اقدام را حرکتی هدفمند می‌پندارند که با هدف جلب حمایت این اقلیت و ترغیب آنها به اعمال نفوذ بر هم‌کیشان خود در سوریه انجام شده است. چنین اقدامی می‌تواند بخشی از استراتژی اسرائیل برای تضعیف مشروعیت دولت جدید دمشق در میان گروه‌های مختلف داخلی باشد.

پس از بروز تنش‌هایی میان برخی دروزی‌ها و نیروهای امنیتی سوریه در حومه دمشق در روزهای اخیر، کمک‌های مالی اسرائیل به دروزی‌های منطقه آغاز شد. این در حالی است که اسرائیل تهدید کرده برای حمایت از اقلیت دروزی سوریه دست به اقدام نظامی خواهد زد.

هم‌زمان اسرائیل تلاش‌هایی را با قدرت‌های جهانی آغاز کرده تا طرح ایجاد یک سیستم فدرالی از مناطق خودمختار قومی را در سوریه پیش ببرد. بر‌اساس این طرح، بخش‌های مرزی جنوبی سوریه که با اسرائیل هم‌مرز هستند، باید غیرنظامی شوند. اما دولت دمشق به‌صراحت این پیشنهاد را رد کرده است.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، پیش‌تر از لزوم «غیرنظامی‌شدن» جنوب سوریه سخن گفته بود. او تأکید کرد نیروهای نظامی کنونی سوریه‌ که در گذشته به شکل موقت با القاعده همکاری‌هایی داشته‌اند، نباید به این مناطق دسترسی داشته باشند.

در عمل، اسرائیل ضمن ادعاهای امنیتی خود مبنی‌بر ایجاد منطقه‌‌ حائل، اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند. یکی از این اهداف، دستیابی به ساختار فدرالی برای سوریه است‌ که نتیجه آن تشکیل مناطق خودمختار مختلف با کاهش قدرت دولت مرکزی خواهد بود. در چنین ساختاری، مناطق تحت کنترل دروزی‌های همسو با اسرائیل می‌توانند به‌ عنوان بخشی از این سیستم ایفای نقش کنند.

گیدئون سعار، وزیر خارجه اسرائیل، در اظهارات اخیر خود در بروکسل عنوان کرد: تنها راه ایجاد ثبات در سوریه، وجود سیستم فدرالی متشکل از ایالت‌های خودمختار است که شیوه‌های مختلف زندگی افراد را محترم شمارد.

با‌این‌حال، برخی تحلیلگران نسبت به پیامدهای چنین طرحی هشدار داده‌اند. آنها بر این باورند‌ اگرچه ایده‌ای که اسرائیل پیشنهاد می‌کند شاید بتواند برخی مسائل کوتاه‌مدت را حل کند، اما خطر تجزیه دائمی سوریه، ضعف حاکمیت مرکزی و گسترش ناآرامی را نیز در پی خواهد داشت.

منتقدان همچنین تأکید دارند که اقدامات اسرائیل نه‌تنها موجب جلب اطمینان جامعه بین‌المللی نشده، بلکه ممکن است با اشغال و مداخلات مستمر در خاک سوریه، خود را به یک عامل مناقشه جدی در سیاست داخلی آن کشور تبدیل کند.