فرهنگستان علوم پزشکی؛ بازگرداندن نظام دارویی کشور به 40 سال گذشته!

به گزارش شرق، براساس اخبار شنیده شده، فرهنگستان علوم پزشکی که اخیرا نقطه نظرات و راهکارهایش در حوزه دارو انتقاد‌های بی‌شماری از سوی تشکل‌ها و انجمن های تخصصی در حوزه دارو را به دنبال داشته است، در حال تنظیم پیش نویسی برای ارائه به هیئت وزیران است.

این پیش‌نویس به طور مسلم برگرفته از همان تفکرات تئوریسین‌های خاصی ست که با برداشت‌های نه چندان صحیح از حوزه دارو و صنعت، خواهان بازگشت دارو و درمان و نظام سلامت به 40 سال گذشته هستند و دارو و درمان‌های جدید برای بیماران کشور را به صلاح نمی دانند.

علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی در اظهاراتی با استناد به وضعیت نظام دارویی کشور در دوران جنگ و مقایسه آن با شرایط کنون عنوان داشته که بسیاری از مشکلات کنونی در بخش دارو و درمان به مدیریت و ساختار اجرایی مربوط می‌شود، نه کمبود بودجه. چنانچه با بودجه‌‌ای به میزان 400 میلیون دلار در زمان تصدی خود بر مسند وزارت بهداشت توانسته است نظام سلامت کشور را سامان بخشد و حال مسوولان کشور با 4 میلیارد دلار نمی توانند این حوزه را مدیریت کنند.

 اگرچه تلاش وزیر وقت بهداشت در زمان جنگ قابل تقدیر بوده است اما نقد سخنان و پیشنهادات او به عنوان سکاندار یک مرجع علمی باید مورد توجه قرار گیرد.

بودجه دارویی در 40 سال پیش: مقایسه با امروز

چهار دهه پیش زمانی که بودجه دارویی کشور حدود 400 میلیون تومان بود، جمعیت کشور 36 میلیون نفر بود و  این رقم معادل حدود 1.2 میلیارد دلار نرخ‌های امروز محاسبه می‌شود ضمن آنکه حوزه دارو و تجهیزات پزشکی هیچ گاه بودجه 4 میلیارد دلاری به خود ندیده است و براساس اعلام دولت بودجه پرداختی در این حوزه تا بهمن ماه امسال معادل 2.7 میلیارد دلار بوده است.

برای درک این موضوع، باید توجه داشت که نرخ تورم و افزایش هزینه‌ها در 40 سال گذشته به شدت تغییر کرده است. از سوی دیگر، بسیاری از داروها و تجهیزات پزشکی جدید وارد بازار شده‌اند که هزینه‌های درمان را به مراتب افزایش داده‌اند. بنابراین، مقایسه بودجه‌های گذشته با حال، به‌ویژه با در نظر گرفتن تغییرات جمعیتی و پیشرفت‌های علمی و پزشکی، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد.

در حال حاضر ارز دارو و تجهیزات پزشکی در حالی به 2 میلیارد دلار می‌رسد، که آمار بیماری‌ها، تشخیص بیماری ها و درمان های آن دچار پوست اندازی شده و بسیاری از داروها و درمان‌های جدید، به‌ویژه در زمینه بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی، نیاز به داروها و تجهیزات پیشرفته‌تری دارند که هزینه‌های آنها بسیار بالاتر از داروهای قدیمی است. در نتیجه، مقایسه نظام دارویی فعلی با گذشته، بدون توجه به تفاوت‌های کلیدی در شرایط اقتصادی، جمعیتی و علمی به هیچ‌وجه قابل دفاع نیست.

درمان‌های جدید و دیدگاه‌های جامانده

یکی از انتقادهایی که در سال‌های اخیر مطرح شده است، دیدگاه‌های سنتی و قدیمی برخی مسئولان یا غیرمسوولان همیشه دخیل در حوزه دارو نسبت به درمان‌های جدید است. به عنوان مثال، برخی تئوریسین‌ها بر این باورند که استفاده از انسولین‌های قلمی برای بیماران دیابتی هزینه‌بر و حتی لوکس و لاکچری است و نباید مورد استفاده قرار گیرد. این دیدگاه‌ها نشان می‌دهند که هنوز بسیاری از تصمیم‌گیرندگان در بخش سلامت، با تصورات و نگرش‌های گذشته به درمان‌ها نگاه می‌کنند.

چنانچه واعظ مهدوی، عضو فرهنگستان علوم‌پزشکی با وجود تاخیر ورود انسولین های قلمی پس از 20 سال از مصرف جهانی آن در فهرست دارویی کشور را باز هم زود دانسته و همه بیماران دیابتی را مجاز به استفاده از این دارو نمی‌داند. در حالی که در مقایسه با کشورهمسایه ترکیه با هرم جمعیتی مشابه با ما با بازار دارویی معادل بیش از شش میلیارد دلار    اینگونه محدودیت ها برای بیماران این کشور دیده نمی‌شود.

با پیشرفت تکنولوژی‌های پزشکی، مانند تصویربرداری پیشرفته  MRI، سی‌تی‌اسکن، آزمایشات ژنتیکی و بیومارکرها، پزشکان قادر به شناسایی بیماری‌هایی هستند که ۴۰ سال پیش امکان تشخیص آن‌ها وجود نداشت. به عنوان مثال، بیماری‌هایی مانند سرطان‌های نادر، اختلالات ژنتیکی و بیماری‌های خودایمنی حتی بیماری MS که پیش از این ناشناخته یا درمان‌ناپذیر بودند، امروزه با کمک این فناوری‌ها قابل شناسایی هستند.

اینکه برخی از مسئولان تمایلی به پذیرش این درمان‌ها و فناوری‌های نوین ندارند باید به طورقطع در نظر بگیرند که این موضوع می‌تواند خطرات بسیاری برای سلامت عمومی جامعه ایجاد کند، زیرا بسیاری از این درمان‌ها نه تنها کارآمدتر هستند بلکه می‌توانند هزینه‌های بلندمدت درمان را کاهش دهند