گزارش شرق از ادعاهاهی گروسی علیه برنامه هسته ای ایران به موازات برگزاری همایش «سی‌پک»
تنگ تر کردن حلقه فشار یا میانجی گری مدیرکل؟!
مالک مصدق:همزمانی ادعاهاهی گروسی علیه برنامه هسته ای ایران به موازات برگزاری همایش «سی‌پک» که محوریت آن، طرح اتهاماتی علیه تهران بود، حکایت از نوعی موازای کاری و تقسیم وظایف بین بازیگران علیه ایران دارد. این گزاره ما را با ترکیبی از تحلیل‌های هسته‌ای و ژئوپلیتیک روبه رو می کند.
به گزارش گروه رسانه ای شرق، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که هفته گذشته به ژاپن سفر کرده، در نشست خبری خود با رسانه‌ها در توکیو، پیرامون برنامه هسته‌ای ایران و برجام مدعی شد که «برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) درباره موضوع هسته‌ای ایران قدیمی است و باید به دنبال قالب جدیدی برای توافق با ایران بود». گروسی با ادعای اینکه «برجام به یک پوسته خالی» تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: «من فکر نمی‌کنم در حال حاضر کسی فکر کند برجام می‌تواند نقشی داشته باشد. فکر می‌کنم قبلا توافقی بود که مدتی در حال اجرا بود، اما اکنون، صرف‌نظر از اینکه درباره مزیت یا نبود آن چه فکر می‌کنید، بدیهی است که از نظر فنی این توافق به‌طور کامل جایگزین نشده است.»
به گفته دیپلمات ارشد حوزه هسته‌ای، «متن توافق برجام حاوی اطلاعات قدیمی ازجمله انواع سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران است». مدیرکل آژانس این را هم بیان کرد که در دیدار با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، دو طرف توافق کردند که «فلسفه برجام» که مبتنی بر «فعالیت‌های داوطلبانه ایران در ازای دریافت مشوق‌ها» است، می‌تواند ادامه یابد. رئیس دیده بان هسته‌ای سازمان ملل در فراز مهمی از سخنانش افزود که «ایران باید اثبات کند به دنبال تسلیحات هسته‌ای نیست. البته ما به همه اعتماد و اطمینان داریم، ولی صحبت‌هایی را که می‌شنویم باید خودمان راستی‌آزمایی کنیم. امیدوار هستیم که به آن مرحله برسیم».
گفتنی است که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۲۶ بهمن هم در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با هشدار نسبت به افزایش شدید ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده جمهوری اسلامی، تاکید کرده بود که «فرصت برای احیای توافق برجام رو به پایان است». اما به باورش، «این بدان معنی نیست که نمی‌توانیم مذاکره برای توافق جدید را به سرعت انجام دهیم.»
یک نشست آمریکایی با چاشنی ضدایرانی
در عین حال و به موازات گفته های گروسی علیه ایران شاهد برگزاری همایشی موسوم به نشست سالانه «سی‌پک» هستیم که به عنوان گردهمایی مهم جمهوری‌خواهان آمریکا شناخته می‌شود. نشست سی پکِ سال ۲۰۲۵ از پنجشنبه گذشته و با تمرکز ویژه بر ایران برگزار شد. این نشست، میزبان بلندپایه‌ترین چهره‌های دولت فعلی آمریکا از جمله دونالد ترامپ، رئیس جمهوری، جی‌دی ونس، معاون رئیس جمهوری، مایک والتز، مشاور عالی امنیت ملی کاخ سفید، سناتورهای ارشد و دیگر مقامات خواهد بود. قرار است که امروز شنبه، ترامپ در این گردهمایی سخنرانی کند.
در این نشست همچنین شاهد رونمایی از یک پهپاد تهاجمی بودیم؛ پهپادی که ادعا شد از پهپادهای شاهد ۱۳۶ ایرانی است. به دنبال این رونمایی، ادعاهایی هم درباره نقش ایران در جنگ‌های منطقه‌ای و نیز جنگ اوکراین مطرح شد که به نظر می رسد بخشی از یک راهبرد گسترده‌تر در سیاست خارجی آمریکا به‌ویژه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ محسوب می‌شود. این اقدام در حالی صورت گرفت که سابقه سی‌پک نشان می‌دهد محورهای اصلی آن معمولاً حول مسائل داخلی آمریکا و برنامه‌های حزبی شکل می‌گیرد.
به موازات نمایش این پهپاد، مایکل والتز، مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا هم روز جمعه سوم اسفند ادعا کرد که «ایالات متحده در چارچوب سیاست فشار حداکثری پای خود را بر گلوی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران فشار می‌دهد.» والتز که در روز دوم همایش بزرگ جمهوری‌خواهان آمریکا در نشست «سی‌پک» سخن می‌گفت، طی سخنانی مدعی شد که «در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ، اقتصاد حکومت ایران در نتیجه سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ در حال فروپاشی بود.» مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا در ارتباط با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، بار دیگر سیاست رسمی ایالات متحده را تکرار و با ادبیاتی زیاده خواهانه ادعا کرد که «جمهوری اسلامی ایران هرگز نباید به جنگ‌افزار هسته‌ای دست یابد.»
این در حالی است که مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا هم با همان ادبیات ضدایرانی اعلام کرد که «تهران هرگز نمی‌تواند سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد.» مسئول سیاست خارجی آمریکا در گفت وگویی که متن آن روز پنجشنبه دوم اسفند در سایت وزارت امور خارجه ایالات متحده منتشر شد، با تاکید بر این موضوع که سیاست دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، واضح و آشکار است، با جملات تکراری عنوان داشت که «در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ایران، کشور هسته‌ای نخواهد بود.» وی با اشاره به این موضوع که ایلات متحده چگونه از یک ایران هسته‌ای جلوگیری می‌کند، مدعی آن بود که «من در مورد گزینه‌هایی که در اختیار ما یا هر کس دیگری است، صحبت نمی‌کنم.»
همزمانی معنادار!
همزمانی ادعاهاهی گروسی علیه برنامه هسته ای ایران به موازات برگزاری همایش «سی‌پک» که محوریت آن، طرح اتهاماتی علیه تهران بود، حکایت از نوعی موازای کاری و تقسیم وظایف بین بازیگران علیه ایران دارد. این گزاره ما را با ترکیبی از تحلیل‌های هسته‌ای و ژئوپلیتیک روبه رو می کند که بر دو محور اصلی تمرکز دارد؛ «اول، وضعیت برجام و تغییرات آن تحت نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که به نوعی با مدیریت واشنگتن در حال پیگیری است» و دوم، «تحولات سیاسی مرتبط با ایران در سطح بین‌المللی، به‌ویژه در حوزه سیاستهای آمریکا و تأثیر آن در راستای سیاستهای جمهوری‌خواهان و دولت ترامپ». لذا برای تحلیل دقیق این همزمانی، ابتدا باید از زوایای مختلف به جنبه‌های مختلفهر دو موضوع پرداخته و سپس تأثیرات متقابل هر کدام بر دیگری را بررسی کرد.
وضعیت برجام و تحلیل سخنان رافائل گروسی
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در صحبت‌های اخیر خود اعلام کرده است که برجام دیگر قادر به ایفای نقشی مؤثر در زمینه برنامه هسته‌ای ایران نیست و به‌طور عملی تبدیل به یک "پوسته خالی" شده است. این اظهار نظر به وضوح به ناکامی‌های برجام پس از خروج آمریکا از آن در سال ۲۰۱۸ و مشکلاتی که به‌دنبال آن برای نظارت و راستی‌آزمایی ایجاد شده، اشاره دارد. چندین نکته مهم در این تحلیل وجود دارد:
پیر شدن مفاد برجام: گروسی اشاره کرده است که متن توافق برجام حاوی اطلاعات قدیمی است و دیگر نمی‌تواند با تحولات سریع فناوری هسته‌ای ایران همگام باشد. این بیان نشان می‌دهد که برجام در برخی از جنبه‌های فنی مانند نوع و تعداد سانتریفیوژها به‌طور خاص، دیگر نمی‌تواند به‌طور مؤثری نیازهای جدید را پوشش دهد. ایران در طی سال‌ها، پس از خروج آمریکا از توافق، گام‌های قابل توجهی در افزایش غنی‌سازی اورانیوم و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر برداشته است. بنابراین، برجام دیگر به‌طور کامل نیازهای تکنولوژیک و امنیتی کنونی را برآورده نمی‌کند.
لزوم قالب جدید: گروسی تأکید می‌کند که برای حل بحران هسته‌ای ایران باید به دنبال "قالب جدید" برای توافق با ایران بود. این نکته مبین آن است که برجام به‌طور کلی به یک مدل قدیمی تبدیل شده است و نیاز به توافقی جدید با مفاهیم و سازوکارهای به‌روزتر و مطابق با وضعیت فعلی ایران و جامعه جهانی دارد. برای کشورهای غربی، به‌ویژه آمریکا و اروپا، ایجاد توافقی جدید که شفافیت بیشتری به همراه داشته باشد و نظارت آژانس را تسهیل کند، اولویت خواهد بود.
راستی‌آزمایی و نگرانی‌ها درباره تسلیحات هسته‌ای ایران: گروسی همچنین به مسئله راستی‌آزمایی و ضرورت اطمینان از اینکه ایران به دنبال توسعه سلاح هسته‌ای نیست، اشاره می‌کند. این در حالی است که ایران همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای آن صلح‌آمیز است. به‌هرحال، همچنان نگرانی‌های جهانی وجود دارد و گروسی بر لزوم شفاف‌سازی بیشتر تأکید دارد. این موضوع برای آژانس بسیار حائز اهمیت است. زیرا در صورت عدم شفاف‌سازی، ممکن است به بحران‌های جدیدی در روابط ایران با سازمان‌های بین‌المللی منجر شود.
سی‌پک و رویکرد جمهوری‌خواهان به ایران
در کنار نگرانی‌های فنی و سیاسی مطرح‌شده در مورد برجام، همایش سالانه سی‌پک (Conservative Political Action Conference) که به‌ویژه به عنوان گردهمایی جمهوری‌خواهان شناخته می‌شود، در سال جاری میلادی، تمرکز ویژه‌ای بر ایران داشت. این اقدام نشان‌دهنده استراتژی جمهوری‌خواهان به‌ویژه در دوره ترامپ برای تشدید فشارهای بین‌المللی علیه ایران و برجسته‌سازی تهدیدات آن در سطح جهانی است. البته طیفی بر این باورند که ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید با چالش‌های متعددی مواجه شده است. از یک‌سو سیاستهای مهاجرتی او و از سوی دیگر ناکامی های اولیه در سیاستهای اقتصادی و تجاری از جمله در حوزه تعرفه‌ها، موقعیت او را در داخل آمریکا متزلزل کرده است.
در این شرایط، تمرکز بر تهدیدات خارجی به‌ویژه ایران می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای منحرف کردن افکار عمومی و ایجاد انسجام در میان هواداران جمهوری‌خواه مورد استفاده قرار گیرد. تجربه تاریخی نشان داده است که روسای جمهور آمریکا در مواقع بحرانی داخلی، به سیاستهای خارجی و نمایش قدرت نظامی متوسل می‌شوند تا توجهات را از مشکلات داخلی منحرف کنند. لذا در سایه آنچه گفته شد ذکر چند نکته اهمیت پیدا می کند:
رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶: رونمایی از پهپاد شاهد ۱۳۶ ایرانی با یک مانور سیاسی- رسانه ای در سی‌پک، تلاشی برای بزرگ نمایی ادعاها مبنی بر تهدیدات نظامی ایران به‌ویژه در زمینه فناوری‌های پهپادی است. به هر حال این پهپادها به دلیل ارزان بودن و کارایی بالا در حملات به هدف‌های استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گیرند و برای آمریکا و متحدانش تهدیدی جدی به‌شمار می‌آیند. جمهوری‌خواهان، به‌ویژه در دوران ترامپ، به‌طور مستمر ایران را به‌عنوان یک تهدید بزرگ برای امنیت جهانی معرفی کرده‌اند و این رونمایی می‌تواند بخشی از تلاش‌های آن‌ها برای تقویت سیاستهای فشار حداکثری علیه ایران باشد.
گسترش سیاستهای ترامپ علیه ایران: سیاست خارجی ترامپ نسبت به ایران در دوره ریاست‌جمهوری دوم وی و با توجه به مسیر طی شده در یک ماه اخیر به‌طور مشخص متمرکز بر فشار حداکثری و تضعیف اقتصاد ایران از طریق تحریم‌ها است. در سی‌پک، با تأکید بر تهدید تهران، ذیل سخنان تند و ضدایرانی مایک والتز و مارکو روبیو با ادبیاتی زیاده خواهانه و مانور روی مباحثی چون استفاده از پهپادها، جمهوری‌خواهان می‌خواهند یک بار دیگر این پیام را منتقل کنند که ایران باید تحت فشار قرار گیرد و نگرانی‌های امنیتی جهانی در برابر برنامه هسته‌ای و فعالیت‌های نظامی آن برطرف شود.
رویکرد در داخل آمریکا: قبل تر عنوان شد که معمولاً سی‌پک بیشتر به مسائل داخلی و برنامه‌های حزبی جمهوری‌خواهان مربوط است. اما در این دوره، تمرکز ویژه بر ایران نشان‌دهنده تحولی است که جمهوری‌خواهان به‌ویژه تحت تأثیر ایدئولوژی ترامپ می‌خواهند به سیاست خارجی آمریکا تزریق کنند. این می‌تواند برای تقویت مواضع جمهوری‌خواهان در برابر رقبای دموکرات‌شان، که معمولاً رویکردی ملایم‌تر نسبت به ایران دارند، باشد.
تداوم حمایت از اسرائیل: سیاستهای ترامپ در راستای منافع اسرائیل، همراه با ترویج ایران‌هراسی، نه تنها در جهت تقویت روابط دو کشور و تأمین منافع اسرائیل در برابر تهدیدات منطقه‌ای عمل می‌کند، بلکه به ترامپ این امکان را می‌دهد که بحران‌های داخلی خود را مدیریت کرده و حمایت‌های لابی‌های طرفدار اسرائیل را حفظ کند. این سیاست‌ها باعث افزایش تنش‌ها در منطقه خاورمیانه، به‌ویژه در ارتباط با ایران و گروه‌های مقاومت در منطقه، می‌شود و می‌تواند به تحولات جدی‌تری در آینده منجر گردد.
مهار نقش منطقه‌ای ایران: سیاستهای ضدایرانی آمریکا که در راستای محدود کردن نقش ایران در منطقه و تضعیف محور مقاومت قرار دارند، در شرایطی اتخاذ می‌شود که ایران همچنان یکی از بازیگران کلیدی در معادلات منطقه‌ای است. نمایش‌های تبلیغاتی مانند آنچه در سی‌پک انجام شد، می‌تواند زمینه‌ساز اقدامات بعدی از جمله فشارهای دیپلماتیک، تحریم‌های جدید و حتی اقدامات نظامی محدود باشد. همزمان، تلاش برای تضعیف محور مقاومت از طریق فشار بر لبنان، عراق و سوریه، نشان‌دهنده تلاش آمریکا برای بازگرداندن وضعیت به نفع خود و متحدانش در منطقه است.
تبلیغ ایران‌هراسی: در شرایطی که به نظر می‌رسد آمریکا به‌ویژه در دوران ترامپ در پی افزایش تهدید ایران در منطقه است، برگزاری نشست‌هایی مانند سی‌پک و تأکید بر تهدیدات ایران می‌تواند ابزار مؤثری برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و سیاستهای بین‌المللی باشد. در این نشست‌ها، ایران به‌عنوان تهدیدی برای ثبات منطقه‌ای معرفی می‌شود و در نتیجه، کشورهای دیگر در منطقه و همچنین قدرت‌های جهانی تحت فشار قرار می‌گیرند تا از اقدامات مشابه برای مقابله با ایران حمایت کنند.
فشار دیپلماتیک و تحریم‌ها: این تبلیغات و نمایش‌ها مانند آنچه که در نشست سی پک انجام شد، می‌تواند بسترساز تحریم‌های جدید و فشارهای دیپلماتیک بیشتر علیه ایران باشد. آمریکا ممکن است از این فضا برای اعمال تحریم‌های جدید استفاده کند و کشورهای دیگر را به اتخاذ سیاستهای مشابه وادار کند.
مقایسه سیاستهای گروسی و ترامپ در قبال تهران
اما این همزمانی بین گفته های گروسی و نشست سی پک دارای جنبه دیگری هم هست که جلال میرزایی طی گفت وگویی که با «شرق» دارد، موضوع را از زوایه تقریبل مثبتی ارزیابی کرده و تصریح می کند، «در حالی که دولت ترامپ بر سیاستهای قاطعانه‌ای نظیر تحریم‌ها و فشار اقتصادی علیه ایران برای لغو کامل برنامه هسته ای ایران تاکید دارد، گروسی به‌عنوان یک نهاد نظارتی، تلاش می کند تا از طریق افزایش نظارت و بهبود روابط با ایران، به‌نوعی از افزایش تنش‌ها جلوگیری کند و یک راه‌حل مبتنی بر دیپلماسی را برای تعامل و توافق با تهران دنبال کند».
به گفته نماینده ادوار مجلس، «این دو رویکرد، به‌ویژه در مورد برنامه هسته‌ای ایران، ممکن است در ظاهر متناقض به نظر برسند، اما در واقع ممکن است گروسی در تلاش باشد تا با استفاده از ابزارهای نظارتی و دیپلماسی، زمینه‌ای را فراهم کند که ایران و کشورهای غربی بتوانند به یک توافق جدید دست یابند که نگرانی‌های امنیتی را برطرف کند و به تهران این امکان را بدهد که از ظرفیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود بهره‌برداری کند.»
لذا این استاد دانشگاه تصریح می کند که در این میان، «ایران باید این چالش‌ها را مدیریت کند.» چرا که از منظر این کارشناس، «تهران از یک طرف با ادامه برنامه هسته‌ای خود و همچنین نیاز به جلوگیری از دستیابی به سلاح هسته‌ای، در تلاش است تا در مذاکرات بین‌المللی به‌ویژه با کشورهای غربی یک راه‌حل مناسب پیدا کند که در نهایت حقوق هسته‌ای خود را حفظ کند و از سوی دیگر، با فشارهای بین‌المللی مقابله نماید.»
در سایه این نکات، میرزایی با اذعان به وجود «دوراهی سخت برای ایران»، بیان می دارد که «تهران ممکن است در مواجهه با این دو رویکرد مختلف (رویکرد فشار از سوی آمریکا و تلاش‌های دیپلماتیک گروسی)، مجبور باشد به‌دنبال یک راه‌حل میانه باشد که به آن امکان دهد به‌عنوان یک کشور هسته‌ای صلح‌آمیز شناخته شود، اما در عین حال از فشارهای سیاسی و اقتصادی جلوگیری کند. برای ایران، رسیدن به یک توافق جدید می‌تواند راهی برای کاهش فشارهای بین‌المللی و حفظ منافع ملی باشد.»
در مقام نتیجه گیری، نماینده مجلس دهم به «شرق» می گوید: «ترکیبی از اظهارات گروسی در خصوص برجام و مواضع تند مقامات دولت دوم ترامپ ذیل سیاستهای جمهوری‌خواهان آمریکا در سی‌پک نشان‌دهنده وضعیت پیچیده‌ای است که ایران در حال حاضر با آن مواجه است.» چون از دید او، «برجام دیگر قادر به تأمین اهداف خود برای طرفین نیست و نیاز به تجدید نظر دارد، اما همزمان باید به مانورهای ضدایرانی دولت ترامپ در قالب تمرکز بر ادعاها پیرامون تهدیدات نظامی ایران به عنوان محور اصلی استراتژی‌های آمریکا توجه داشت». به همین واسطه این تحلیلگر ارشد حوزه بین الملل اذعان دارد که «به نظر می‌رسد در سطح جهانی، ایران در حال تلاش برای حفظ حقوق هسته‌ای خود است، اما در برابر فشارهای بین‌المللی و تقاضا برای شفاف‌سازی بیشتر قرار دارد و از نظر داخلی آمریکا نیز، جمهوری‌خواهان با برجسته‌سازی این تهدیدات، به‌دنبال تقویت مواضع خود در برابر سیاستهای احتمالی دولت بایدن هستند».
پالس غرب و آژانس برای فعال کردن مکانیسم ماشه؟!
اما بر خلاف آنچه که جلال میرزایی تحلیل کرد، سیدجلال ساداتیان با نگاه نه چندان خوش بینانه ای معتقد است که «گفته‌های روز پنجشنبه گروسی در توکیو علیه برجام و برنامه هسته ای ایران به موازات برگزاری گردهمایی سی پک با محوریت سیاست ضدایرانی ترامپ حکایت از هماهنگی‌ها برای نشست فصلی شورای حکام» و به گفته او، «احتمال برداشتن گام‌های عملی در جهت فعال کردن مکانیسم ماشه و ارجاع پرونده هسته‌ای به شورای امنیت دارد.» به خصوص آنکه دیپلمات اسبق کشورمان «سخنان ۲۶ بهمن گروسی را هم موید تحلیل خود می‌داند.»
در همین باره رافائل گروسی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ اطلاع داد که «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همه اطلاعات لازم را در اختیار دارد، اما تصمیم‌گیری بر عهده دولت‌های عضو آژانس است». به ادعای دیپلمات ارشد هسته ای، «تهران در روند افزایش هفت‌برابری تولید ماهانه اورانیوم با غنای ۶۰ درصد قرار دارد و احتمالا تا زمان مقرر برای انتشار گزارش فصلی آژانس در ماه آینده (اسفند)، ذخیره اورانیوم ۶۰ درصدی خود را به ۲۵۰ کیلوگرم افزایش خواهد داد.»
بر اساس معیارهای آژانس، «این میزان اورانیوم، در صورت افزایش غنا، برای تولید شش بمب هسته‌ای کافی است.» لذا رافائل گروسی هشدار داد که «جامعه جهانی باید این مساله را بسیار جدی بگیرد و به همین خاطر است که به باور من باید بیش از این وقت را تلف نکنیم.» مدیرکل آژانس ابراز امیدواری کرد که «جمهوری اسلامی ایران بار دیگر در کانون توجه‌ها قرار گیرد». رئیس دیده بان هسته ای سازمان ملل این را هم عنوان داشت که «مشتاقانه منتظر انتصاب فرستاده ویژه ایالات متحده در امور ایران از سوی کاخ سفید است تا رایزنی‌ها و تبادل دیدگاه‌ها با او درباره گام‌های بعدی در قبال جمهوری اسلامی آغاز شود. گروسی همچنین افزود که آژانس با دولت ترامپ در ارتباط است.»
به دنبال گفته های روز پنج شنبه گروسی در توکیو، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا بار دیگر با تاکید بر فشار حداکثری ایالات متحده برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح هسته‌ای مدعی شد که «اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، در این مورد صریح است: ایالات متحده به [حکومت] ایران اجازه نخواهد داد که سلاح هسته‌ای در اختیار داشته باشد.»
این سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی پیرامون هشدار مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نسبت به افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران با ادبیات خصمانه ای ادعا کرد: «همانطور که در یادداشت امنیت ملی رئیس جمهوری دستور داده شده است، ایالات متحده برای پایان دادن به تهدید هسته‌ای [حکومت] ایران، از فشار حداکثری استفاده خواهد کرد.»
هم افزایی علیه تهران؟!
در سایه مواضع گروسی در مونیخ و توکیو علیه برنامه هسته ای ایران، ساداتیان در ادامه گپ و گفتش با «شرق» هشدار می دهد که «سخنان رافائل مدیرکل آژانس مبنی بر "قدیمی بودن برجام" و نیاز به تغییرات در آن، به‌طور همزمان با سیاستهای ضدایرانی آمریکا و تحرکات جدید در گردهمایی سی‌پک، نشان‌دهنده یک هم‌افزایی بین اقدامات دیپلماتیک و فنی در سطح بین‌المللی است». از منظر دیپلمات پیشی کشورمان، «این همزمانی به‌ویژه در مورد احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و ارجاع پرونده هسته‌ای ایران به شورای امنیت بسیار قابل توجه است. چرا که به نظر می‌رسد این روند به‌طور غیرمستقیم به‌دنبال ایجاد یک فشار جدید بر ایران است که در نهایت می‌تواند به تصمیمات عملی و تشدید تحریم‌ها و انزوای دیپلماتیک منجر شود و از سوی دیگر، ایران نیز در برابر این فشارها ممکن است به‌دنبال پیدا کردن یک راه‌حل میانه در جهت کاهش تنش‌ها و بازگشت به مذاکرات برجام باشد.»
در تبیین هر چه بیشتر این نکته، مفسر ارشد حوزه بین الملل یادآور می شود که «رافائل گروسی به‌عنوان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در سخنان خود از برجام به‌عنوان یک توافق "قدیمی" و "پوسته‌ای خالی" یاد و تأکید کرده است که دیگر به نظر نمی‌رسد این توافق بتواند نقش مؤثری ایفا کند. این دیدگاه نه تنها نگرانی‌هایی را در خصوص وضعیت فعلی توافق هسته‌ای ایران ایجاد کرده، بلکه از آن‌سو، به نوعی به بحران مشروعیت و کارآیی برجام اشاره دارد.»
ساداتیان ارزیابی اش را اینگونه ادامه می دهد که «سخنان گروسی به‌طور ضمنی نشان می‌دهد که برجام با تغییرات فنی که در برنامه هسته‌ای ایران رخ داده، دیگر به‌طور مؤثر نمی‌تواند مانع از پیشرفت ایران در زمینه هسته‌ای شود. این سخنان به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و سیاستهای تحریمی دولت ترامپ که منجر به کاهش اجرای برجام شد، برجسته‌تر می‌شود.»
با چنین قرائتی، وی به «شرق» چنین می گوید: «گروسی، که در واقع مقام نظارتی است، ممکن است به‌طور غیرمستقیم زمینه‌ای را برای فعال شدن "مکانیسم ماشه" ایجاد کند». چون به باورش «وقتی گروسی از "پوسته‌ای خالی" بودن برجام صحبت می‌کند، می‌تواند نشانه‌ای باشد از همزمانی سخنان وی با اقدامات آمریکا برای فشردن دکمه فعال‌سازی این مکانیسم.»
البته نماینده ادوار مجلس سیاست خارجی با اشاره به سیاست خارجی دولت دوم ترامپ از دو اصل یاد می کند که به زعم او، «مقابله با تهدیدات خارجی از طریق فشار و تقویت موقعیت نظامی ایالات متحده است.» ذیل این برداشت است که ساداتیان بیان می دارد که «سیاستهای دولت دوم ترامپ به‌ویژه در مورد ایران شامل اعمال فشار حداکثری، تحمیل توافق جدید، و تقویت مواضع نظامی در خاورمیانه خواهد بود و در این بین، برگزاری همایش سی‌پک نیز این سیاست‌ها در سطحی نمادین تقویت می‌کند.» به خصوص که این تحلیلگر معترف است که «رونمایی از پهپاد ایرانی، به‌ویژه به‌عنوان اقدامی تحریک‌آمیز در راستای سیاستهای ترامپ، گامی در جهت نشان دادن موفقیت‌های رئیس جمهور آمریکا در مقابله با ایران و تهدیدات آن است.»
